دنیای مجازی

این آدم دوپا، دوست دارد هر چیزی را که در اطرافش و در طبیعت وجود دارد، با دست خودش بسازد. هر چی را فکر کنید. چیزهایی که دیده میشوند، مثل خون و قلب، یا چیزهایی که دیدنی نیستند، مثل امواج رادیویی. بشر برای ساختن آنها، از خود آنها الهام میگیرد؛ مثلاً پرواز پرنده را میبیند، قانون پرواز را کشف میکند و براساس آن، هواپیمای ملخدار میسازد. کمکم به جای ملخ، موتور جت میسازد با پروانههای کوچک و بزرگ! اما این پرندههای بزرگ آهنی، به جای فضله، راکت و موشک میاندازند؛ یعنی آدمیزاد در ساخت مصنوعی، برای همه جا، فکر میکند و چیزی را جا نمیاندازد! شاید یاد مردمان سرزمین چین افتادید که هر چیزی را که غیرچینیها میسازند، فوری مثل آن را ولی خیلی ارزانتر میسازند. این نکتهی مهمی است که هم چینیها و هم غیرچینیها رعایت میکنند؛ یعنی آنچه بشر میسازد، کارها را ارزانتر و آسانتر میکند و گاهی هم مثل کالاهای چینی، با کیفیت پایین. یکی از چیزهای نادیدنی که مصنوعی آن هم خیلی وقت است به بازار آمده، هوش است. همان هوشی که خیلی از ما ادّعا میکنیم زیاد داریم اما کارنامهی تحصیلی چیز دیگری میگوید! هوش را اینطور تعریف کردهاند: توانایی ذهنی شخص برای تفکّر، ادراک، آموختن، به خاطر سپردن، پردازش و تحلیل اطلاعات و عملکرد منطقی و معقول. هوش منطقی یا همان IQ (آی کیو) را برای موفقیّت خیلی مهم میدانستند؛ یعنی هر دختر و پسری که بهرهی هوشی و آیکیو بالایی داشته باشد، موفّقتر است. امّا در بعضی موارد، افراد بسیار باهوشی را دیدند که در زندگی، موفّق نیستند و بالعکس، افرادی را با بهرهی هوشی کمتری دیدند که موفقیّتهای فراوانی را به دست آوردهاند. مثلاً بچههای باهوش، به راحتی وارد دانشگاه میشدند، ولی پس از یکی ـ دو سال، ادامهی تحصیل که هیچ، ادامهی زندگی هم برایشان مشکل بود؛ امّا بچههای کمهوشتر، آهسته ولی پیوسته، راه زندگی را با موفقیت میگذراندند. رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود از اینجا به هوش دیگری پی بردند که میتواند انسان را در همهی ابعاد زندگی، نه فقط تحصیل و معدّل بالا، موفّق کند. اسم این هوش را «هوش هیجانی» (EI) گذاشتند. هوش هیجانی، باعث میشود فرد از هیجانات خود، هم آگاهی و هم توانایی کنترل آنها را داشته باشد. همچنین هیجانات دیگران را هم تشخیص دهند و هم روابط خودش را با آنها تنظیم کند. اگر کسی از هوش منطقی و هوش هیجانی بالایی برخوردار باشد، موفّقتر خواهد بود. خیلی نگران نشوید، مخصوصاً آنهایی که هوش منطقی بالایی ندارند! چرا که جالب است بدانید: هوش منطقی در طول عمر، میزان ثابتی دارد و نمیتوان آن را تقویت کرد؛ ولی هوش هیجانی را میتوان بالا برد و تقویت کرد و آدم موفّقی شد. هوش هیجانی و شادیبایی من میگوید که دیگر کاسهی صبر سردبیر پر شده که این مطالب پرمغز و هوش، چه ربطی به دنیای مجازی دارد؟ بله، میروم سراغ بحث اصلی یعنی «هوش مصنوعی». بحث هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) چند دهه است که وارد دنیای مجازی شده است. در سال 1943 م. با ساخت رایانهی الکترونیکی، بشر قادر به شبیهسازی رفتارهای هوشمندانه در ماشین شد. فعالیت علمی در زمینهی هوش مصنوعی، ابتدا روی ماشینهای بازی و اثبات قضایای ریاضی با کمک رایانه بود. پژوهشها ادامه و گسترش یافت و در سال1965 م. علم هوش مصنوعی (AI)، به عنوان یک دانش مطرح شد. اصطلاح هوش مصنوعی، اولین بار از سوی جان مکارتی، پدر علم و دانش تولید ماشینهای هوشمند، استفاده شد. اکنون هوش مصنوعی، علاوه بر علوم رایانه، در علوم مهندسی، زیستشناسی، پزشکی، ارتباطات و علوم دیگر، کاربردهای گوناگون و فراوانی دارد. برای هوش مصنوعی، تعریف دقیق و مورد قبول همهی دانشمندان ارائه نشده است. به طورکلی، هوش مصنوعی، سیستمهایی هستند که مانند انسان فکر و عمل میکنند. تفاوت هوش انسانی و هوش مصنوعی در این است که انسان، قادر به مشاهده و تجزیه و تحلیل مسائل برای رسیدن به دانش یا گرفتن تصمیم است، ولی هوش مصنوعی در ماشینهای هوشمند، براساس قوانین و دادههای از قبل داده شده، فکر و عمل میکند. در نتیجه، با وجود تلاشهای زیاد علمی، بشر نتوانسته است در ماشین، هوشی نزدیک به هوش انسان ایجاد کند. یکی از ماشینهای هوشمند که در ظاهر به انسان هم شبیه است، روباتها هستند. هراز گاهی اخبار ساخت روبات های خیلی پیشرفته را در تلویزیون میبینید و یا در روزنامهها و مجلات میخوانید. دانشمندان در تلاشاند که روباتهای هوشمندی بسازند که نسبت به حرکات اعضای بدن خود، آگاه باشد و با تجربه و خطا، دامنهی آگاهی و هوش خود را گسترش دهد و به کار بگیرد. شاید خیلی دور نباشد که این روباتها در کنار فرزندان آینده زندگی کنند و از مال و اموال پدری، ارث هم ببرند! یک نکته میماند و آن تست هوش است. برای اثبات هوش، فرقی نمیکند، چه انسان و چه ماشین، باید تست هوش گرفته شود. برای تست هوش مصنوعی، آزمون بینالمللی ترنینگ گرفته میشود. این آزمون را آلن ترنینگ، نابغهی ریاضی، پیشنهاد کرده است. در این تست، دو نفر در دو اتاق دربسته نشسته و نفر سوم، در خارج از اتاق قرار میگیرد. نفر اول سعی میکند تا نفر سوم را در مورد جنسیت خود (زن یا مرد بودن) گمراه کند و نفر دوم تلاش میکند که به نفر سوم در تشخیص جنسیت نفر اول، یاری دهد. در این آزمون، جای نفر اول با ماشین عوض میشود. در صورتی که آن ماشین بتواند نفر سوم را مانند یک انسان، فریب دهد، احتمالاً آن ماشین، هوشمند است. اگر روزی بیاید که روباتها، احساسات و هیجانات هم داشته باشند، باید به فکر تست هوش هیجانی از آنها باشند!

تعداد مشاهده مقاله: 194