چشمه چشمه نور

قسمت یکصد و سی و هشتم 93- سوره‌ی ضُحیٰ(چاشت‌گاه) نود و سومین سوره‌ی قرآن، سوره‌ی«ضُحی»است. این سوره 11 آیه و 40 کلمه دارد و یازدهمین سوره‌ی قرآن است که در شهر مکه بر پیامبر نازل شده است. خدای‌بزرگ در آغاز این سوره به روشنایی روز سوگند می‌خورد. نام این سوره از همین آیه گرفته شده است. محتوای سوره ابن عباس (یکی از یاران پیامبر) گفته است زمانی که پیامبر در شهر مکه زندگی می‌کردند پانزده روز گذشت و بر پیامبر وحی نازل نشد. پیامبر از این مسأله ناراحت بودند. مشرکان مکه نیز پیامبر را مسخره می‌کردند و می‌گفتند: «پروردگارِ‌محمد او را رها کرده و با او دشمن شده است. اگر محمد راست می‌گوید و از طرف خدا آمده است باید همیشه بر او وحی نازل شود.» در این هنگام جبرئیل نازل شد و این سوره را آورد و به سخنان آنان پاسخ گفت. این سوره با دو سوگند آغاز می‌شود. سپس به پیامبر بشارت می‌دهد که خدا تو را هرگز رها نساخته است. سپس به پیامبر نوید می‌دهد که خداوند آن‌قدر به او می‌بخشد که خشنود شود. در آیات پایانی سوره، خداوند زندگی گذشته‌ی پیامبر را در نظر او مجسم می‌سازد و به آن حضرت می‌گوید که خداوند چگونه همیشه به او مهربانی کرده است و در لحظه‌های سخت زندگی او را حمایت کرده است. به همین جهت در سه آیه‌ی آخر به پیامبر دستور می‌دهد که به شکرانه‌ی این نعمت‌های بزرگ خداوند با یتیمان و مستمندان مهربان باشد و نعمت‌هایی را که خدا به او داده است به مردم بگوید. ثواب خواندن پیامبر اسلام(ص) فرموده‌اند: «هر کس این سوره را بخواند خداوند از او راضی می‌شود و شایسته خواهد بود که محمد(ص) او را شفاعت کند، و به عدد هر یتیم و نیازمندی که از او چیزی خواسته‌اند خداوند ده پاداش به او می‌دهد.» نکته‌ی جالب در این سوره این است که دانشمندان گفته‌اند این سوره و سوره‌ی انشراح یک سوره حساب می‌شوند و در نماز باید هر دو را با هم خواند. 94- سوره ‌ی«انشراح» (گشودن) نود و چهارمین سوره‌ی قرآن، سوره‌ی«انشراح»است. این سوره 8 آیه و 27 کلمه دارد و دوازدهمین سوره‌ی قرآن است که در شهر مکّه بر پیامبر اسلام(ص)نازل شده است. این سوره به نام«شرح»و«اَلَم نَشرح»نیز نامیده شده است. همه‌ی این نام‌ها از اوّلین آیه‌ی آن گرفته شده است. در اوّلین آیه چنین می‌خوانیم: «اَلَم نشرح لک صدرک؛ ای پیامبر! آیا سینه‌ات را برایت گشاده نداشتیم؟» محتوای سوره دانشمندان گفته‌اند این سوره بعد از سوره‌ی «ضحی» نازل شده است و همان‌طور که در توضیح سوره ضحی گفتیم این دو سوره مانند یک سوره‌اند و در نماز باید هر دو را با هم خواند. این سوره نیز مانند سوره‌ی ضحی درباره‌ی بخشش‌های بزرگ خداوند به پیامبر است. در سوره‌ی ضحی سه نعمت بزرگ و در این سوره نیز سه نعمت بزرگ دیگر شمرده شده که خداوند به پیامبر بخشیده است؛ بنابر این می‌توانیم محتوای این سوره را در سه بخش خلاصه کنیم: 1. توضیح نعمت‌های سه‌گانه؛ یعنی شرح صدر، برداشتن بار‌سنگین از دوش پیامبر و بلند‌آوازه کردن نام پیامبر. 2. بشارت به پیامبر که مشکلات او برای دعوت مردم به دین اسلام در آینده برطرف می‌شود و با هر‌سختی، آسانی است. 3. دستور به پیامبر برای توجه به خداوند یگانه و ترغیب پیامبر به عبادت و نیایش پروردگار. ثواب خواندن این سوره پیامبر اسلام(ص) فرموده‌اند: «هر‌کس این سوره را بخواند پاداش کسی را دارد که پیامبر اسلام(ص)را ناراحت و اندوهگین دیده است و اندوه او را برطرف کرده است.» 95- سوره‌ی تین(انجیر) نود و پنجمین سوره‌ی قرآن مجید، سوره‌ی«تین» است. این سوره 8 آیه و 34 کلمه دارد و بیست و هشتمین سوره‌ی قرآن است که در شهر مکّه بر پیامبر اسلام(ص)نازل شده است. خداوند در اوّلین آیه‌ی این سوره به «تین» و «زیتون»سوگند یاد کرده است. نام این سوره نیز از همین آیه گرفته شده است. دانشمندان در معنای این دو کلمه چند احتمال داده‌اند: 1- تین به‌معنی انجیر خوراکی است، 2- مسجد شهر دمشق است. 3- کوهی مقدس در کشور«شام»(1) که به زبان سُریانی به آن«طور‌تینا»می‌گویند و در دامنه‌ی آن درختان انجیر و زیتون می‌روید. در معنای زیتون نیز سه احتمال داده شده است: 1-زیتون خوراکی. 2- مسجد بیت‌المقدس. 3- طور‌زیتا که کوهی مقدس است و در شام قرار دارد و در دامنه‌ی آن زیتون می‌روید. محتوای سوره این سوره با سه سوگند در سه آیه‌ی ابتدای آن آغاز می‌شود. آن‌گاه به مؤمنان یاد‌آوری می‌کند که انسان با بهترین شکل و نظام آفریده شده است. امّا همین انسان با این همه استعداد‌های بزرگ، اگر در راه خداوند قدم نگذارد به صورت وحشتناکی به پایین‌ترین درجات سقوط می‌کند. این سوره پس از شمردن عوامل خوش‌بختی انسان با تأکید بر مسأله‌ی معاد روز قیامت و حاکمیت خداوند در آن روز پایان می‌یابد. ثواب خواندن پیامبر اسلام(ص) فرموده‌اند: «هر‌کس این سوره را بخواند، تا زمانی که در دنیاست خداوند دو نعمت سلامت و یقین را به او می‌دهد و هنگامی‌که از دنیا برود، به تعداد کسانی که این سوره را خوانده‌اند ثواب یک روز روزه را به او می‌بخشد.» 1. به کشورهای فلسطین، لبنان و سوریه‌ی امروزی شام می‌گفته‌اند.﷼

تعداد مشاهده مقاله: 112