یک کتاب، یک نویسنده (ادبیات جهان)

خانواده‌ی دکتر اِرنِست

بررسی رمان خانواده‌ی سوئیسی رابینسون

اثر یوهان داوید ویس

یوهان داوید ویس (Johann David Wyss)، یکی از نویسندگان اهل کشور سوئیس است که نام و آوازه‌اش بیش‌تر به خاطر خلق تنها اثر ادبی‌اش، یعنی رمان «خانواده‌ی سوئیسی رابینسون» است.

«فلون» دختر 10 ساله و پرجنب و جوش خانواده، شخصیت اصلی داستان است. پدر او، دکتر ارنست نامه‌ای از دوست انگلیسی خود دریافت می‌کند که حالا در استرالیا اقامت دارد و از دکتر ارنست می‌خواهد تا به او بپیوندد؛ زیرا در این سرزمین مهاجران، به شدت به پزشک نیاز است. دکتر به اتفاق همسرش، آنا و پسر بزرگش، فرانتس و دخترش فلون (که راوی داستان هم است) و برادر کوچک‌شان جک و دو سگ ترک و بیل، تصمیم می‌گیرند تا خانه‌ی قدیمی خود در «بِرن» را ترک کنند و راهی سفر دریایی به سوی استرالیا شوند؛ اما سرانجام سرنوشت آن‌ها تغییر می‌کند و به دلیل غرق شدن کشتی، به طرز معجزه‌آسایی نجات پیدا می‌کنند و به جزیره‌ای بی‌سکنه وارد می‌شوند؛ ولی به جای ناامید شدن، سعی می‌کنند شرایط محیط را برای زندگی موفق آماده کنند. هرچه از مدت اقامت‌شان در جزیره می‌گذرد، امیدشان برای نجات یافتن کم‌تر می‌شود. در طول اقامت طولانی‌شان در جزیره، خانواده‌ی دکتر ارنست سعی می‌کنند با کم‌ترین امکاناتی که دارند، زندگی خود را اداره کنند و نیازهای‌شان را برطرف کنند. خانواده‌ی دکتر ارنست تلاش می‌کنند تا خود را با وضعیت تازه تطبیق دهند و با استفاده از منابع غنی موجود در جزیره و بقایای کشتی شکسته، زندگی را از نو سروسامان دهند. در این میان، نویسنده در طول داستان با روایت ماجراهای فلون کنجکاو و پرشور، بر اهمیت نقش خانواده و لذت زندگی در میان طبیعت بکر تأکید می‌کند؛ و از آن‌جا که پدر خانواده (دکتر ارنست) علاوه بر علم طب و پزشکی، تجربه‌های فراوان و متفاوتی دارد، تمام چشم امید خانواده در طول داستان به قدرت و درایت دکتر است.

در پایان، خانواده‌ی دکتر ارنست با ساختن یک قایق و ذخیره‌ی آذوقه‌ی کافی موفق می‌شوند خود را از جزیره نجات دهند و به استرالیا می‌روند.

رمان مشهور «خانواده‌ی سوئیسی رابینسون» شبیه بعضی رمان‌های مهاجرت است. خانواده‌هایی که زادگاه‌شان را ترک می‌کنند و تصمیم می‌گیرند که به استرالیا مهاجرت کنند. با این تفاوت که آن‌ها سالم به مقصد نمی‌رسند و با کشتی که قصد داشتند به استرالیا بروند، در راه گرفتار توفان شده و به ناچار وارد جزیره‌ی ناشناخته می‌شوند.

نکته‌ی جالب توجه در داستان یوهان داوید ویس، زبان ساده‌ی داستانی و شناخت عمیق شخصیت‌های کودکان است.

نویسنده با خلق شخصیت‌های داستان قصد دارد علاوه بر اهمیت نقش خانواده و ارزش خانواده در جهان به عنوان محیطی که افراد خانواده، آن را فراهم می‌کند و از طرف دیگر می‌خواهد به بازگشت به تمدن اولیه‌ی بشر و نحوه‌ی زندگی انسان آغازین در میان طبیعت ناشناخته (مانند ساختن خانه در بالای درخت و زندگی در کنار حیوانات ناشناخته) تأکید کند. داستان «خانواده‌ی سوئیسی رابینسون»، داستان آموزنده‌ی کشتی شکسته و بقاست.

«یوهان داوید ویس» در 4 مارس 1743 در «بِرن» به دنیا آمد. او آموخته‌ی فلسفه و کتابداری در دانشگاه برن بود. گفته شده است که سوژه‌های داستان را از «رابینسون دانیل دفو» الهام گرفته است. یوهان داوید ویس با نقل داستان‌های دنباله‌دار قصد داشت که ارزش‌های تاریخی از زندگی و تمدن آغازین بشر را به چهار فرزندش آموزش دهد. چهار پسر یوهان داوید ویس که به شنیدن داستان‌های پدر بر اساس ماجراهای رابینسون دانیل دفو عاشق شده بودند از این رو، فرزند بزرگش «یوهان ردولف ویس» که استاد فلسفه در برن بود، تصمیم به ویرایش داستان پدر در سال 1812 گرفت. انتشار بخش اول داستان در دو جلد، به یک موفقیت بزرگ بدل شد، پس از مدت کوتاهی در فرانسه منتشر شد و در سال‌های بعد، جلد دوم، سوم و چهارم رمان «خانواده‌ی سوئیسی رابینسون» منتشر شد.

رمان «خانواده‌ی سوئیسی رابینسون» که در آغاز قرن نوزدهم میلادی به چاپ رسید، تبدیل به یکی از ماندگارترین و محبوب‌ترین کتاب‌های داستانی در تمام دوران گردید. اگرچه نزدیک به دو قرن است که از انتشار رمان «خانواده‌ی سوئیسی رابینسون» می‌گذرد، ارزش ادبی داستان اینک پس از گذشت سال‌ها به طور کامل شناخته شده است و نام «یوهان داوید ویس» را در ادبیات داستانی جهان تا به امروز جاودانه ساخته است، و تا به امروز نسخه‌ی کامل رمان از سوی ناشران معتبر جهان چندین بار تجدید چاپ شده است.

همچنین براساس داستان یوهان داوید ویس، از سوی شرکت‌های معتبر فیلم‌سازی جهان از آن فیلم‌های متعددی در قالب سریال تلویزیونی، سینمایی و کارتون انیمیشن با نام‌های مختلف با ایفای نقش هنرمندان و کارگردانان بنام و مشهور جهان به تصویر کشیده شده است، مانند: 1940 (ادوارد لودویگ/ آمریکا)، 1958 (ویلیام گراهام/ آمریکا)، 1960 (کن آناکین/ آمریکا)، 1973 (لیف گرم/ آمریکا)، 1981 (یوشی هیروکارودا/ ژاپن)، 1988 (استوارت رافیل/ آمریکا)، 2002 (چارلز بیسون/ آلمان).

در حالی‌که کتاب «خانواده‌ی سوئیسی رابینسون» در طول دو قرن به چندین زبان زنده‌ی دنیا ترجمه شده است، شرکت بزرگ فیلم‌سازی ژاپن (شرکت نیپون) کارتون انیمیشن را براساس کتاب او در سال 1983 ساخت و با عناوین مختلف در بسیاری از کشورهای دنیا منتشر کرد، مانند: آلمان، اسپانیا و فرانسه (خانواده‌ی سوئیسی رابینسون)، هلند (خانواده‌ی رابینسون)، انگلیس (فلون در جزیره‌ی شگفت‌انگیز)، ایتالیا (فلون، رابینسون کوچک/ جزیره‌ی کوچک فلون) و ایران (خانواده‌ی دکتر ارنست).

یوهان داوید ویس در 11 ژانویه 1818 در زادگاهش چشم از جهان فروبست.﷼