ویژه نامه شعر/مهارت‌های زندگی در شعر کودک

مریم اسلامی

یکی از بحث‌هایی که امروزه در عرصه‌ی آموزش و تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان مطرح است، مهارت‌های زندگی و شیوه‌های آموزش آن است. در جهان امروز چگونه زیستن مهارتی‌ست آموختنی زیرا پیچیدگی‌های فراوان دارد.

یکی از کارکردهای شعر کودک و نوجوان، کارکرد آموزشی آن است و بسیاری از مفاهیم را می‌توان از طریق شعر به کودکان آموزش داد.

با توجه به اهمیت بحث «مهارت‌های زندگی» در دنیای امروز، در شعر کودک، مواردی که در آن به مهارت‌ها به شکل شاعرانه، هنری و زیبا اشاره شده باشد بسیار اندک است. به ویژه برای کودکان گروه سنی ب و ج به نمونه‌های ناچیزی برمی‌خوریم و آنچه هست بیش‌تر شامل کودکان پیش‌دبستان (گروه سنی الف) می‌شود. ضمن این که همین تعداد اندک نیز اغلب شعرهای به اصطلاح بازاری و ضعیف هستند و زبان آن‌ها مستقیم، آمرانه و غیرهنری است.

به نظر می‌رسد شاعران کودک در زمینه‌ی جلوه‌های گوناگون مهارت‌های زندگی، چندان به‌روز نیستند و از موارد بسیاری که در دنیای امروز، کودکان با آن درگیر بوده و نیاز به مراقبت دارند غافل بوده‌اند. هم‌چنین از مراقبت‌های روحی و روانی نیز غفلت کرده‌اند و بیش‌تر توجه‌شان به مراقبت‌های جسمی معطوف بوده است.

کودکان دیروز، زنان و مردان امروز هستند  و کودکان امروز، زنان و مردان فردا. شاید به همین دلیل است که کودکان در دنیای امروز بیش‌تر از قبل مورد توجه قرار گرفته‌اند و به ادبیات خاص آنان اهمیت داده می‌شود و آثار ادبی، فرهنگی و هنری بسیاری برای آنان تولید می‌شود. مهارت‌های زندگی، فنّی نیست که در یک دوره‌ی کوتاه‌مدت آموخته شود. بی‌شک این آموزش، فرآیندی است که اولین پایه‌های آن در کودکی گذاشته می‌شود و مطمئناً بخشی از این رسالت بر عهده‌ی شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان است که با آگاهی از این ضرورت آموزشی در پی خلق آثاری در این راستا باشند.

گرگ و بره

باز یک دروغ بد

گفته‌ام به خواهرم

ول نمی‌کند مرا

لانه کرده در سرم

*

ذره‌ذره آن دروغ

هی بزرگ می‌شود

ترسناک و قهوه‌ای

شکل گرگ می‌شود

*

فکر می‌کند که من

بره‌ام برای او

روی گردن من است

جای پنجه‌های او

*

توی جنگ ما دو‌تا

او قوی‌تر از من است

نقطه ضعف او فقط

حرف راست گفتن است