یک عمر تلاش

علامه عسکری

علامه سیدمرتضی عسکری، در ترویج و شناخت شیعه به بیگانگان، یک عمر تلاش کرد.

از زمان پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد(ص) که پیروان حضرت علی(ع) شیعه نامیده شدند تاکنون، تاریخ شیعه پر از فراز و نشیب بوده است. در بیشتر این 1400 سال، شیعه دچار مشکلات فراوانی بوده است و حاکمان ظالم کمر به ضعیف کردن آن بستند. در این میان، به خصوص پس از غیبت امام مهدی(عج)، عالمان شیعه نقش مهمی در حفظ، حراست و تبلیغ تشیع داشتند. آنها همواره با تحقیق و مطالعه، با نوشتن کتاب و سخنرانی، با بحث و گفتگوی علمی و منطقی با مخالفان و از راه‌های دیگر به شناخت و ترویج شیعه تلاش کردند. یکی از این عالمان، علامه سیدمرتضی عسکری است که چهار سال پیش دیده از جهان فروبست. او در طول عمرش به کشورهای مختلف سفر کرد و کتاب‌های زیادی نوشت.

از ساوه تا سامرا

پدر و مادر سیدمرتضی، ایرانی و اهل شهر ساوه بودند؛ اما پدرش که از عالمان دینی بود، برای تحصیل و استفاده از برخی استادان بزرگ شیعه سال‌ها پیش به عراق و شهر سامرا سفر کرده بود. برای همین هم سیدمرتضی در سال 1293 شمسی در شهر سامرا به دنیا آمد. او از همان کودکی به کلاس‌های علوم اسلامی رفت و خیلی زود پیشرفت کرد. وقتی سیدمرتضی تنها 10 سال داشت، به خوبی به قرآن مسلط بود و در زبان فارسی و عربی هم به خوبی مهارت پیدا کرده بود. از همان نوجوانی به کتاب‌های تاریخی و سفرنامه علاقه داشت و کتاب‌های زیادی در این زمینه خوانده بود. چرخ روزگار، گَرد یتیمی را در نوجوانی بر چهره‌ی سیدمرتضی نشاند.

پدربزرگ او در ایران، وکیل میرزای شیرازی بود و کتابخانه‌ای پر از کتاب‌های خواندنی داشت. سیدمرتضی هم از این فرصت استفاده کرد و صبح و شب، کتاب می‌خواند. سال 1350، سیدمرتضی که تحصیلاتش را در سامرا و حوزه‌ی علمیه‌ی معروف نجف کامل کرده بود، به قم آمد. در قم عالمانی مثل آیت‌ا... مرعشی نجفی، امام خمینی و میرزاخلیل کمره‌ای استادان او بودند.

بازگشت به عراق

علامه، چند سالی را در ایران ماند. اما مرتباً از علمای عراق برای او اخباری به گوش می‌رسید. آن‌ها از عقب‌ماندگی دینی جوانان مسلمان عراق نگران بودند. برای همین به توصیه‌ی آیت‌ا... حکیم، بار دیگر به عراق رفت تا در خدمت جامعه‌ی شیعه‌ی آنجا باشد. بازگشت علامه عسکری به عراق، آغاز دوران درخشانی در زندگی او بود؛ زیرا او در بسیاری از شهرهای عراق مدارس و دانشکده‌های علمی شیعی برای دختران و پسران تأسیس کرد. این در حالی بود که در عراق، بعثی‌ها که از دشمنان شماره اول شیعیان بودند، با روی کار آمدن حسن‌البکر به قدرت رسیده بودند. از طرفی وهابیت به شدت در عراق نفوذ کرده بود و به کمک بعثی‌ها تبلیغات مسموم وسیعی را آغاز کرده بودند. آنها به شدت با مبلغان شیعه برخورد می‌کردند و شیعیان را در تنگنای اقتصادی و سیاسی قرار داده بودند؛ اما در همین زمان، علامه، با قدرت به کار خود که ساخت مدارس شیعه بود، در عراق ادامه می‌داد.

بغداد، مرکز تبلیغات ضد شیعه بود و به نظر می‌رسید بیش از هر جای دیگر باید به داد جوانان آنجا رسید. علامه، با مشورت مراجع وقت و بی‌توجه به خطرات احتمالی، اقدامی مهم انجام داد. او به بغداد سفر کرد و دانشکده‌ی اصول دین را در آنجا تأسیس کرد. سیدمرتضی عسکری، در ضمن همه‌ی این فعالیت‌ها به تحقیقات و مطالعات علمی‌اش نیز ادامه می‌داد و چند جلدی هم کتاب نوشته بود. دولت عراق به خطر حضور علامه پی برده بود، برای همین او را تهدید به زندان و حتی قتل می‌کردند. برای همین علامه به ناچار عراق را ترک و به لبنان هجرت کرد. در آنجا شعبه‌ی دیگری از دانشکده‌ی اصول دین را تأسیس کرد. آیت‌ا... عسکری پس از چند سال دوباره به ایران بازگشت تا در سرزمین مادری‌اش در خدمت مذهب شیعه باشد.

بار دیگر، ایران

43 سال پیش، علامه بار دیگر به ایران بازگشت. یکی از کارهای مهمی که سیدمرتضی در طول فعالیت‌های دینی‌اش انجام داد، تأسیس مجمع علمی اسلامی بود که در همان سال‌های اول ورودش به ایران انجام داد. او شعبه‌های دیگری از دانشکده‌ی اصول دین را در تهران، قم و چند شهر دیگر راه انداخت. علامه عسکری باقی‌مانده‌ی عمرش را بیشتر به تحقیق و تألیف کتاب پرداخت. او در این مدت بارها و بارها به عربستان، مصر و کشورهای سُنّی‌نشین دیگر سفر کرد و با علمای آن مذهب‌ها درباره‌ی حقانیت شیعه بحث و گفتگو کرد.

باب گفتگو را حتی با بزرگان آنها نیز باز کرد و بارها با آنها به بحث نشست. نتیجه‌ی برخی از این صحبت‌ها این بود که از خشونت  و تندروی آنها قدری کاسته شد و به خصوص شیعیان تحت سلطه‌ی حکومت‌های وهابی، مثل افغانستان و عربستان در آسایش بیشتری زندگی می‌کردند.

او همیشه در رفتارش ملایم و معتدل بود و چه در گفتگو با ادیان دیگر و چه در آثار و نوشته‌هایش از اهانت و توهین به آنها خودداری می‌کرد و شاید یک دلیل موفقیت او، همین صفتش بوده است. کتاب‌های علامه عسکری طوری نوشته شده‌اند که حتی مخالفان او نیز به ادب در گفتگو در آثار علامه اقرار کرده‌اند. بیشتر کتاب‌های علامه مرتضی عسکری در کشورهای مختلف، به ویژه مصر منتشر شده و مورد استقبال اسلام‌پژوهان قرار گرفته است. برخی از آثار او، به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده است.

اصحاب دروغین

یکی از بزرگترین خدمات علامه عسکری به جامعه‌ی شیعه، کشف یک سری احادیث جعلی بود که مذهب شیعه را به یهود منتسب می‌کرد. احادیث متعددی در میان کتاب‌های بعضی از مخالفان شیعه وجود داشت که می‌گفتند تشیع از سوی یک یهودی به نام عبدا... بن سبا تأسیس شده است. علامه عسکری با تلاش و تحقیق زیاد در مورد این احادیث، در کتاب معروفش به نام «عبدا... بن سبا» ثابت کرد که او و 150 نفر دیگر به نام صحابی، افرادی ساختگی هستند که اصلاً وجود خارجی نداشته‌اند و فقط برای بهره‌برداری و دسیسه علیه شیعیان جعل شده‌اند. علامه عسکری در کتاب «صد و پنجاه صحابی دروغین»، توانست آتش این فریب دشمن را به خوبی خنثی کند. این کتاب تحسین و تبریک بزرگترین عالمان زمان خود مثل آیت‌ا... خویی را نیز در پی داشت.

علامه، کتاب‌هایی هم در مورد قرآن نوشته است.

علامه عسکری تا لحظات آخر عمر خود حتی با وجود بیماری شدید همواره به تبلیغ اسلام همت گماشت و لحظه‌ای از آن غافل نشد. یکی از شاگردان او می‌گوید: «وقتی از استاد خواسته می‌شد که بیشتر استراحت کنند، می‌فرمود: «همان روز اول طلبگی بر پیشانی خود نوشته‌ام که وقف اسلام هستی، لذا نباید در این جسم که متعلق به اسلام است، تصرف شخصی کرد.» عمر بابرکت علامه سیدمرتضی عسکری در 25 شهریور سال 1386 و پس از تحمل چند سال بیماری در 97 سالگی، در بیمارستان میلاد تهران به پایان رسید. پیکر او اکنون در قم و در جوار کریمه‌ی اهل‌بیت حضرت معصومه(س) دفن است.

تعداد مشاهده مقاله: 98