دانش

بیماری شکم

آیا تاکنون گلوتن خورده‌اید؟ هر بار که یک تکه نان، بخشی از پیتزا یا مقداری حبوبات می‌خورید، گلوتن مصرف کرده‌اید.

گلوتن چیست؟

گلوتن، پروتئینی است که در گندم، جو و امثال آن‌ها، یعنی غلاتی که در برنامه‌ی غذایی هر روز ما هستند یافت می‌شود. بیش‌تر مردم بدون هیچ مشکلی گلوتن مصرف می‌کنند؛ اما برخی افراد ممکن است با مصرف گلوتن بدن‌شان وارد یک سری عکس‌العمل‌هایی شود. به کسی که چنین مشکلی داشته باشد می‌گویند مبتلا به بیماری شکمی است.

بعد از این که شما غذا می‌خورید، غذا وارد شکم‌تان می‌شود که شامل گروهی از ارگان‌ها و اندام‌هایی است که سیستم هاضمه را تشکیل می‌دهد. یکی از بخش‌های مهم سیستم هاضمه روده‌ی کوچک است. روده‌ی کوچک، اندامی است که سطح رویی آن را پرزهای بسیار ریز و زیادی پوشانده است. پرزها برآمدگی‌های انگشت مانند، اما میکروسکوپی هستند. آن‌ها میکروسکوپی هستند، یعنی به قدری ریزند که بدون میکروسکوپ دیده نمی‌شوند. پرزها از اهمیت بالایی برخوردارند، چون کارشان جذب مواد مورد نیاز بدن از غذاهایی است که مصرف می‌کنیم.

کسی که مبتلا به بیماری شکمی است، وقتی با خوردن یک تکه نان و امثال آن گلوتن وارد بدنش می‌کند، سیستم دفاعی بدنش عکس‌العمل نشان می‌دهد. سیستم دفاعی بدن معمولاً ما را در مقابل بیماری‌ها مصون می‌دارد، اما در فرد مبتلا به بیماری شکم، سیستم دفاعی پرزهای روده‌ی کوچک را از بین می‌برد. بدن، بدون پرزها نمی‌تواند ویتامین و دیگر مواد مغذی را جذب کند. بدن شما اگر مواد مغذی به دست نیاورد نمی‌تواند رشد کند و سالم و سلامت بماند. چنین فردی حتی اگر پرخوری کند باز هم وزن کمی خواهد داشت و ممکن است به خاطر کمبود جذب آهن دچار کم‌خونی شود.

چرا بعضی به بیماری شکم مبتلا می‌شوند؟

هیچ کس به طور کامل و با اطمینان خاطر نمی‌داند چرا چنین عارضه‌ای برای بعضی افراد پیش می‌آید، اما آنچه مشاهده شده این است که این بیماری حالت ارثی دارد. اگر در خانواده‌ی شما فردی باشد که چنین مشکلی داشته باشد شما هم 5 تا 10 درصد احتمال دارد مبتلا شوید. این بیماری در کشورهای شمال اروپا و ایالات متحده بیش‌ترین گزارش ابتلا را داشته است. در این کشورها از هر 133 نفر، یک نفر مبتلا بوده است. البته، خیلی از افرادی که این مشکل را دارند خودشان مطلع نیستند. اگر همه‌ی مبتلایان درست تشخیص داده می‌شدند آمار این بیماری شاید از دیابت هم بالاتر می‌رفت. خوش‌بختانه سطح آگاهی‌ها در حال افزایش است و راه‌های بهتری برای آزمایش افراد طراحی و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

علایم و نشانه‌ها

بعضی از علایم این بیماری عبارت‌اند از اسهال، افت اشتها، دل درد، نفخ معده، رشد ضعیف و وزن پایین بدن. خیلی از کودکان، بین شش‌ماهگی تا دوسالگی، تشخیص داده می‌شود که به این مشکل دچارند.

بعضی دیگر از افراد به تدریج و کم کم به این مشکل گرفتار می‌شوند. این افراد ممکن است یک هفته علایم شدید بیماری را داشته باشند و هفته‌ی بعد چندان ناراحتی‌ای احساس نکنند. به همین خاطر است که تشخیص این مشکل در بعضی از این افراد درست انجام نمی‌شود و تا مدت‌ها مبهم و نامعلوم می‌ماند. نکته‌ی دیگر در مورد این بیماری این است که مزمن است. این بدان معناست که اگر چه  ممکن است فرد هر از گاهی بهبود یابد و هیچ مشکلی احساس نکند، مجدداً از این عارضه رنج خواهند برد و دوباره به سراغ‌شان خواهد آمد. خلاصه بیماری شکم همیشه با آن‌ها خواهد بود.

مبتلایان، ممکن است احساس خستگی و عصبیّت داشته باشند. بعضی به جوش‌های صورت و زخم زبان گرفتار می‌شوند. در برخی موارد، فرد مبتلا، هیچ علامتی از خود نشان نداده است، اما به صورت ناگهانی و بعد از یک واقعه و رویداد استرس‌افزا مانند جراحت و زخم شروع می‌کنند به بروز دادن بیماری.

این بیماری چگونه درمان می‌شود؟

بیماری شکم با نخوردن گلوتن درمان می‌شود. این ممکن است کار آسانی نباشد، چون گلوتن در بسیاری از غذاها وجود دارد؛ اما متخصصان رژیم غذایی می‌توانند به بیمار کمک کنند برنامه‌ای داشته باشد که در آن گلوتن حذف شده باشد. این خیلی مهم است که فرد تا اطمینان کامل و قطعی به بیماری‌اش پیدا نکرده است چنین برنامه‌ی غذایی را شروع نکند.

پیروی از برنامه‌ی غذایی بدون گلوتن، به روده‌ی کوچک این امکان را می‌دهد که بهبود یابد. چرا که فردی که به این مشکل مبتلاست همیشه روده‌اش دچار آزردگی و رنجش است. با داشتن برنامه‌ی غذایی بدون گلوتن، دیگر دچار اسهال، دل درد و دیگر عوارضی که بیمار با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کند، نخواهد شد.

اگر چنانچه شما به این مشکل دچارید و پزشک همین بیماری را تشخیص داده است، خیلی مهم و حیاتی است که یاد بگیرید کدام غذاها گلوتن دارند و کدام ندارند. ممکن است نتوانید همه‌ی آن‌ها را به خاطر بسپارید، اما می‌توانید لیستی تهیه کنید و همیشه در منزل آن غذاها را از مادر بخواهید.

غذاهای بدون گلوتن

به نظر شما کدام یک از این غذاها گلوتن دارد؟

* پیتزا

* مرغ سرخ‌شده

* ماکارونی

اگر پاسخ‌تان همه‌ی موارد بود، درست پاسخ داده‌اید. پیتزا مشخص‌ترین گزینه بود، چون همان‌طور که می‌دانید سطح پایینی غذای پیتزا نان است؛ اما آیا می‌دانستید بعضی غذاهای سرخ‌کردنی مانند مرغ سرخ‌شده و سیب‌زمینی خلالی نیز گلوتن دارند؟ ماکارونی هم گلوتن دارد؟ چون از گندم تولید می‌شود. البته خوش‌بختانه این روزها خمیر پیتزاهای بدون گلوتن، روغن‌های بدون گلوتن و همین‌طور ماکارونی بدون گلوتن نیز تولید می‌شوند که بیماران می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. در حقیقت تقریباً تمام غذاهایی را که ما می‌خوریم می‌توان بدون گلوتن تولید کرد.

دکتر کارولی هورواث

سایت اینترنتی مجله‌ی پزشکی«سلامت کودکان»

تعداد مشاهده مقاله: 95