علمی/ «خط بریل» چگونه به‌وجود آمد؟

بیش از 200 سال پیش، سربازی به نام «شارل باریبه» خطی را برای استفاده در ارتش ساخته بود تا در مواقع ضروری و ارسال خبرهای مهم، در هر هنگام از شب و روز، از آن بتوان استفاده کرد. خطی که از 12 نقطه‌ی برجسته تشکیل می‌شد و با آن، سربازها در تاریکی شب و بدون آن که نیاز به صحبت با یکدیگر داشته باشند، از اطلاعات و تصمیم‌هایی که لازم بود، باخبر می‌شدند. این کار در واقع مقدمه‌ای بود برای اختراع خطی که نابینایان بتوانند با دسترسی آسان، از آن بهره جُسته و از این خط خاص، برای خواندن کتاب و یا هر چه برای خواندن آنان است، استفاده کنند.

«لویی بریل» که خود در کودکی و در هنگام حضور در کارگاه پدرش بر اثر برخورد جسمی سخت به چشم‌هایش نابینا شده بود، خطی را که «شارل باریبه»‌ ساخته بود با کم کردن 12 نقطه به 6 نقطه، تکمیل کرد و به این ترتیب خطی برای استفاده‌ی نابینایان، اختراع کرد.

* نخستین کتاب با خط بریل

اولین کتاب با خط بریل، زمانی چاپ و قابل دسترسی و استفاده قرار گرفت که «لویی بریل» فقط 20 سال داشت! زمانی که این کتاب ارائه شد، چندان اهمیتی به آن داده نشد و اصولاً کسی به این اختراع، ارزشی نداد. تا این‌که «بریل» از دنیا رفت. در آن روزگار کسی به اهمیت این خط پی نبرد تا عاقبت پس از 30 سال که از مرگ «بریل» گذشت، یعنی از سال 1868 به بعد، این خط کم‌کم رواج پیدا کرد. با رواج خط بریل، کشورهای دیگر، از آن استقبال خوبی به عمل آوردند و به نحوی که هر کشور براساس الفبای خود، تغییراتی را در خط وارد کرد. خط بریل حدود 50 سال پیش از سوی «کریستوفل» وارد ایران شد. وی با کمک «محمدعلی خاموشی» خط بریل فارسی را تکمیل کرد.

انتشار کتاب‌هایی با خط بریل در مقایسه با نسخه‌های معمولی کتاب، هزینه‌ای چند برابر هزینه‌ی کتاب‌های معمولی دارد. از طرفی، کتاب‌های بریل بسیار حجیم‌تر از کتاب‌های معمولی هستند؛ به طوری‌که 6 تا 8 صفحه با خط بریل، فقط متن یک صفحه‌ی A4 معمولی را در برمی‌گیرد. جدا از این مسأله، نابینایان برای کتاب خواندن، مشکلات بسیار زیادی دارند؛ از آن جمله، به کتابفروشی رفتن و بررسی نزدیک کتاب‌ها و تورق و خوانش موضوعی سریع و نیز، وجود کتاب‌های محدودی که نمی‌توانند توقعات مطالعاتی نابینایان را برآورده کنند.