در سایه‌ی قلم/ شفیعی‌کدکنی

محمدرضا شفیعی کدکنی

در دوران کودکی از حافظه‌ی خوبی برخوردار بود. یک قطعه شعر ده‌بیتی را با دو بار خواندن از بَر می‌شد. بیش‌تر منظومه‌ی ملاهادی سبزواری به خصوص بخش منطق و الهیات را در همان سنین کودکی به خاطر سپرده بود.

در 19 مهر سال 1318 در کدکن یکی از روستاهای کهن‌سال میان نیشابور و تربیت حیدریه، در یک خانواده‌ی روحانی و کشاورز به دنیا آمده است. پدرش، میرزامحمد، فرزند میرزاعبدالمجید، مردی فاضل و عالم از هم‌درس‌های ملک الشعرای بهار بود.

تحصیلات ابتدایی خود را در محیط خانواده، در نزد پدرش و دوران متوسطه را در مشهد آموخت. بعد وارد دانشگاه مشهد شد و لیسانس خود را گرفت. او هم‌زمان با تحصیلات متوسطه و دانشگاهی، در حوزه‌ی علمیه‌ی مشهد به تحصیل علوم پرداخت و ادبیات عرب را نزد ادیب نیشابوری، معروف به ادیب ثانی، فقه و اصول را در نزد میرزااحمد مدرس یزدی، آیت‌الله حاج‌شیخ‌هاشم قزوینی و آیت‌الله میلانی آموخت؛ اما عشق و دلبستگی به شعر و ادبیات باعث شد که او دروس حوزوی را رها کرده و به ادبیات روی آورد. محمدرضا شفیعی‌کدکنی در سال 1344 به تهران آمد و در دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران، دوره‌ی فوق‌لیسانس خود را گذراند. بعد از آن نیز دوره‌ی دکترای زبان و ادبیات فارسی را پی گرفت. نخستین شعرهایش را در سال 1332 وقتی که 13-14 سال بیش‌تر نداشت سروده است. شعرهای او با نام مستعار م.‌سرشک در روزنامه‌های محلی به چاپ می‌رسید.

در سال 1348، استاد شفیعی‌کدکنی به عنوان استاد تمام‌وقت دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران برگزیده شد و در رشته‌ی سبک‌شناسی، نقد ادبی و نقد و تحلیل متون عرفانی به تدریس پرداخت. او همچنین از سال 1974 تا 1978 در دو دانشگاه نیویورک و پنسیلوانیا به تدریس پرداخت و از نخستین اساتیدی است که در دانشگاه به همراه شعر کهن، به تدریس شعر نیمایی پرداخت. با این که شعر او را شعر نو و خود او را، شاعری نو می‌شناسند، او در کنار تعبیرهای اسلامی و عرفانی، بسیاری اصطلاحات دیگر که ریشه در ادب کهن ما دارد، به کار می‌برد.

از جمله کتاب‌های دکتر شفیعی‌کدکنی می‌توان به از زبان برگ، در کوچه‌باغ‌های نیشابور، از بودن و سرودن، مثل درخت در شب باران، بوی جوی مولیان، صور خیال در شعر فارسی، موسیقی شعر، ادوار شعر و از کارهای تحقیقی او نیز می‌توان به با کاروان حله، از کوچه‌ی رندان و نقد ادبی نام برد.

منابع:

بشردوست، مجتبی؛ در جستجوی نیشابور، نشر ثالث.

فولادوند، عزت‌الله؛ مردی‌ست می‌سراید، انتشارات مروارید.

برهانی، مهدی؛ از زبان صبح، انتشارات پاژنگ.