گفت‌وگو/ امام و کتاب

گفت‌وگو با محمد رجایی‌نژاد، مدیر کتاب‌خانه‌ی تخصصی امام خمینی(ره) به بهانه‌ی روز کتاب

محمد رجایی‌نژاد بیش از 17 سال است که در مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (دفتر قم) فعالیت دارد. خودش می‌گوید: «چند سالی مسؤول واحد خاطرات بودم که تلاش کردیم و خاطرات زیادی از شاگردان و یاران امام درباره‌ی شخصیت ایشان ثبت و ضبط کردیم.»

آقای رجایی‌نژاد چند سالی می‌شود که کتاب‌خانه‌ی تخصصی امام خمینی(ره) را، راه‌اندازی کرده است. کتاب‌خانه‌ای که به گفته‌ی خودش نمونه‌ای ندارد. بد ندیدیم که به مناسبت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار گفت‌وگویی با ایشان داشته باشیم.

*آقای رجایی می‌خواهیم از اهمیت کتاب و کتابخانه از دیدگاه امام برامون بگین.

ببینید وقتی که به سیره‌ی نظری امام درست نگاه کنیم، می‌فهمیم برگرفته از ائمه است. به همین خاطر اگر به فرمایشات امام و آثارشون بنگریم، با توجه به برگرفته بودنش از معصومین، تأکید بر علم و دانش می‌کند. جالب این است حالا این را بگویم که خود امام قبل از انقلاب، کتاب‌خانه‌ی بزرگی را راه‌اندازی می‌کنند؛ در خیابان حجتیه‌ی قم، برای طلاب و مراجعه‌کنندگان. این کتاب‌خانه پابرجا بود تا زمانی که امام را تبعید کردند. بعد از تبعید، ساواک کتاب‌ها و آثار کتاب‌خانه را برد و ساختمان را پلمپ کرد. امام هم با توجه به این موقعیت با کسانی که رابطه داشتند، سپردند که به کمک خیرین ساختمان را مجهز به درمانگاهی بکنند که الآن این درمانگاه به نام قرآن و عترت مشغول به خدمت‌رسانی است؛ و بعد از انقلاب هم این دغدغه‌ی کتاب را می‌شود دید.

*دلیل کتاب‌خانه‌ی تخصصی چیست؟

این کتاب‌خانه یک ویژگی دارد و آن هم این است که شخص‌محور است، نه موضوع؛ و آن در زمانی است که ما تنها کتابخانه‌ی شخص‌محور بودیم و دلیل تخصصی بودن را می‌توان این دانست.

*سال تأسیس کتاب‌خانه چه تاریخی است؟

شهریور 1379.

*چی شد که به فکر انجام این کار افتادید؟

احساس نیاز محققین و نسل فعلی، نوجوانان.

*شعبه‌ی دیگری هم در شهرستان‌ها دارید؟

نه، البته اقداماتی صورت گرفته بود، ولی نه به صورت تخصصی و مستقل؛ اما در همه‌ی کتاب‌خانه‌ها چند قفسه برای امام در نظر گرفتیم که آثار جوان‌پسند و عامه‌پسند در آن‌جا وجود دارد.

*در کتاب‌خانه‌ی تخصصی فقط کتاب دارید یا به صورت نرم‌افزاری هم کار می‌کنید؟

کتاب، پایان‌نامه، نرم‌افزار، نشریات و روزنامه، آثار و منابع خطی خود امام و شاگردان حضرت امام، آثار و منابع همایش‌های برون‌مرزی و داخلی و حتی آثار فرهنگی و هنری در رابطه با امام، البته شاید به کتابخانه نخوره؛ اما ما این‌ها را هم جمع‌آوری کردیم. این کل کتابخانه‌ی ما هست.

*روزنامه و کتاب‌های برون‌مرزی هم توی کتاب‌خانه وجود دارد؟

بله، روزنامه‌هایی که مربوط به حزب‌الله است. کتاب‌های خارجی که در خارج به چاپ رسیده و کتاب‌های ترجمه‌شده به زبان‌های آلمانی، انگلیسی، اردو و عربی هم وجود دارد.

*کتاب از نقد شخصیت امام و انقلاب هم وجود دارد؟

یک بخش داریم به اسم منابع ویژه که ورود و استفاده برای هر کسی امکان‌پذیر نیست و فقط با اجازه‌ی مدیر مؤسسه امکان‌پذیر است، که شامل شبهات و نقد به امام و انقلاب است.

*دلیل بسته بودن قفسه‌ها چیست؟

متأسفانه به دلیل عدم پاسخ به شبهات، این قفسه‌ها بسته هستند.

*قسمت کودک و نوجوان هم دارید؟

به صورت مجزا وجود ندارد، ولی کتاب برای این سنین هم در نظر گرفتیم.

*آیا بازدید از کتاب‌خانه برای نوجوانان امکان دارد؟

بله، دبیرستانی‌ها خیلی خوب از این‌جا استفاده می‌کنند.

*به نظرتون این کتاب‌خانه در شناخت امام چه‌قدر تأثیر داشته است؟

بیش‌تر باید از بعد بیرونی دید، اما مراجعه‌ی دانشگاهیان و حوزویان نشان‌دهنده‌ی این است که توانستیم پاسخ‌گوی خوبی باشیم.

*امام حدوداً چند جلد کتاب نوشتند؟

بیش از 50 مورد.

*شما می‌دانید امام معمولاً چه‌قدر مطالعه داشتند؟

باید زمان را مورد نظر داشت. ببینید امام موقع تبعید، روز مراسم پسرشان و حتی زمان رهبری‌شان هم کتاب می‌خواندند. باید زمان را سنجید؛ اما حاج احمدآقا می‌گن این اواخر امام نمی‌رسیدند کتاب‌های رمان، ادبیات و یا شعر بخوانند، ولی در نجف روزانه بیش از 100 صفحه مطالعه‌ی این موضوعات را داشتند.

*امام به چه نوشته‌هایی بیش‌تر علاقه داشتند؟

امام همه چی می‌خواندند و نمی‌توانم درست بگویم، شاید بیش‌تر موضوعات ادبی و سیاسی – اجتماعی.