چراغ/ امیر می‌گوید: پنج تومان جریمه!

نام اصلی میرزاتقی‌خان، «محمدتقی» است. زادگاهش هزاوه از روستاهای فراهان عراق عجم یا اراک. سال تولدش را 1222 قمری گفته‌اند.

خانواده‌ی پدری و مادری میرزا از طبقه‌ی پیشه‌ور بودند. پدرش کربلایی محمد قربان نام داشت. او نخست آشپزِ میرزاعیسی (میرزابزرگ) قائم‌مقام اول بود. سپس در دستگاه پسرش میرزا ‌ابوالقاسم قائم ‌مقام فراهانی هم همین شغل را داشت.

                                                                 ***

محمدتقی به خاطر استعداد فراوان و کم‌نظیرش، از دوران نوجوانی مورد توجه میرزا‌بزرگ و سپس قائم‌مقام فراهانی قرار گرفت و توانست به سمت منشی‌گری آن دو دست یابد. او سرانجام صدراعظم ایران شد.

                                                                 ***

در سال 1264 قرار شد به دستور امیرکبیر نخست‌وزیر ناصرالدین شاه، کودکان و نوجوانان ایرانی آبله‌کوبی شوند؛ یعنی واکسن آبله به آنان تزریق شود. چند روز بعد به امیر خبر دادند مردم از روی ناآگاهی و به تحریک فالگیرها و دعانویس‌ها زیر بار مایه‌کوبی آبله نمی‌روند. پنج نفر هم به علت ابتلا به بیماری آبله، جان باخته‌اند.

امیرکبیر دستور داد هر کس حاضر به انجام آبله‌کوبی نشود باید پنج تومان جریمه به دولت بپردازد. خیلی‌ها پنهان می‌شدند یا از شهر بیرون می‌رفتند. پیرمردِ پاره‌دوزی را نزد او آوردند. کودکش مرده بود. امیر با ناراحتی به جسد کودک نگریست و گفت: «چرا آبله‌اش را نگذاشتی بزنند؟»

پیرمرد با افسوس گفت: «به من گفته بودند اگر آبله بزنند، جن‌زده می‌شود!»

امیرکبیر فریاد کشید و گفت: «وای از جهالت و نادانی شما!»

پیرمرد پولی برای جریمه نداشت. امیرکبیر دست در جیب خود کرد و پنج تومان جریمه به وی داد که به صندوق دولت بپردازد.

                                                           ***

امیرکبیر دانشمندی وطن‌دوست و مخالف کشورهای خارجی در ایران بود. برای عدالت و امنیت تلاش بسیاری می‌کرد و در دوران کوتاه صدارتش که چهار سال بود، کارهای زیادی برای پیشرفت علمی ایران انجام داد. او در سال 1265 قمری با خواهر ناصرالدین شاه ازدواج کرد.

تأسیس مدرسه‌ی دارالفنون در تهران که در راستای علوم روز آن زمان بود از کارهای باارزش اوست.

                                                           ***

اما مهدعُلیا، مادر شاه با او مخالف بود و نسبت به کارهای او کینه داشت. سرانجام شاه را مجبور کرد او را برکنار کند. امیر به کاشان تبعید شد؛ اما سرانجام مخالفان، شاه را وادار کردند تا حکم قتل او را صادر کند.

امیرکبیر در حمام فین کاشان به قتل رسید. جسدش ابتدا در کاشان دفن شد؛ اما بعد از چند ماه به همت همسرش، جسد او به کربلا انتقال داده شد.

                                                           ***

بعضی از کارهای ارزش‌مند امیرکبیر:

* تأسیس مدرسه‌ی دارالفنون.

* انتشار روزنامه‌ی وقایع اتفاقیه در 18 بهمن سال 1229 شمسی.

* مبارزه با رشوه‌خواری در حکومت و قطع مواجب بی‌حساب.

* کاهش حقوق شاه و سر و سامان دادن به ارتش.

* برداشتن رسم قمه‌کشی و لوطی‌بازی از شهرها و راه‌ها و...

                                                           ***

خارجی‌ها، دشمنان ملت ایران، به خصوص عوامل کشورهایی چون انگلستان، از دشمنان سرسخت امیرکبیر بودند؛ چراکه او را عامل پیشرفت ایران می‌دانستند.