علی اکبریان, حسنعلی. (1392). قواعدی در تأثیر علوم تجربی در استظهار از ادلۀ لفظی (با گرایش شناخت حکمت احکام). اسلام و مطالعات اجتماعی, 18(72), 54-76.
حسنعلی علی اکبریان. "قواعدی در تأثیر علوم تجربی در استظهار از ادلۀ لفظی (با گرایش شناخت حکمت احکام)". اسلام و مطالعات اجتماعی, 18, 72, 1392, 54-76.
علی اکبریان, حسنعلی. (1392). 'قواعدی در تأثیر علوم تجربی در استظهار از ادلۀ لفظی (با گرایش شناخت حکمت احکام)', اسلام و مطالعات اجتماعی, 18(72), pp. 54-76.
علی اکبریان, حسنعلی. قواعدی در تأثیر علوم تجربی در استظهار از ادلۀ لفظی (با گرایش شناخت حکمت احکام). اسلام و مطالعات اجتماعی, 1392; 18(72): 54-76.
تاریخ دریافت: 12 آبان 1394،
تاریخ پذیرش: 12 آبان 1394
چکیده
ارتباط علم و دین از زوایای مختلفی در فلسفه بررسی شده است، اما از منظر بحث‌های اصول فقهی کمتر بدان توجه شده است. در این مقاله، تأثیر داده‌های علوم تجربی در استظهار از ادلۀ لفظی قرآن و سنت با گرایش فهم حکمت احکام، بررسی و قواعد اصول فقهیِ آن بیان شده است. برخی از این قواعد که در این مقاله تبیین شده‌اند عبارتند از: پذیرش تفسیر علمی به شرط مطابقت با ظهور نوعیِ زمان صدور، پذیرش تطبیق جدید برای ظهور پیشین بدون پیدایش ظهور جدید، اعتبار ظهور جدید ناشی از یافتۀ علمی همراه با کشف خطا در ظهور پیشین، و اعتبار ظهور ناشی از یافتۀ علمی همراه با تعمیق ظهور پیشین.
The Influence of Empirical Sciences in Knowing the Apparent Meanings of the Verbal Evidence; Some Rules (relying on knowing the underlying reasons of the laws)
نویسندگان [English]
Hassanali Aliakbarian
چکیده [English]
The relation between sciences and religion has been studied from different points of view, but it has not been studied much from the viewpoint of issues in ʾUsūl al-fiqh (the principles of the Islamic jurisprudence). In this paper, I will study the influence of empirical sciences on knowing the apparent meanings of the verbal evidence of the Quran and the tradition, replying on knowing the underlying reasons of the laws of sharia. I have sought to formulate these in terms of some rules. Some of these rules are as follows: the scientific interpretation can be accepted just in case it fits the type apparent meanings of the time when the law was issued; the new fitting is accepted in the case of the earlier apparent meaning without the new apparent meaning; the new apparent meaning is reliable because of the scientific result in addition to an error in the previous apparent meaning; and the new apparent meaning—which is based on scientific results—can deepen the previous apparent meaning.
کلیدواژه‌ها [English]
Empirical Sciences, Apparent Meanings, Underlying Reasons of the Laws, Scientific Interpretation
مراجع
قرآن
نهج البلاغه
أبوحیان أندلسی (1422ق.)، تفسیر البحر المحیط، ج1، تحقیق: عادل أحمد عبدالموجود وعلی محمد معوض، مشارک تحقیق: زکریا عبد المجید النوقی وأحمد النجولی الجمل، ط1، بیروت: دارالکتب العلمیه.
اردبیلى، احمد (1411ق.)، مجمع الفائدة والبرهان فی شرح ارشاد الاذهان، ج8، تصحیح و تعلیق: مجتبى عراقى، على‌پناه اشتهاردى و حسین یزدى اصفهانى، قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
انصاری، مرتضی (1426ق.)، کتاب الطهارة، ج2، تحقیق: لجنة تحقیق تراث الشیخ الاعظم، قم: مجمع الفکر الإسلامی.
بروجردی، مرتضى (1367)، کتاب الصلاة مستند العروة الوثقى (تقریر بحث‌های آیت‌الله ابوالقاسم خویی)، ج8، مدرسه دار العلم، چاپخانه علمیه.
جوادی آملی، عبدالله (1386)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، تنظیم و تحقیق: احمد واعظی، قم: مرکز نشر اسراء.
حجتی، محمد‌علی (1383الف)، «نظریۀ دلالت مستقیم و کلمات مفرد تهی»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ش39.
حر عاملی، محمد‌بن حسن (1403ق.)، وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، ج3، چ5، تصحیح و تحقیق و تذییل: عبد الرحیم ربانی شیرازی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
حسینی عاملی، محمد‌جواد (1422ق.)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، ج10، تحقیق و تعلیق: محمدباقر خالصی، چ1، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعۀ لجماعة المدرسین.
حسینی میلانی، على (1423ق.)، تحقیق الأصول على ضوء أبحاث شیخنا الفقیه المحقق والأصولی المدقق آیت‌الله العظمى الوحید الخراسانی، ج1، قم: چاپخانه صداقت.
حقی، اسماعیل (1421ق.)، تفسیر حقی (تفسیر روح البیان)، ج9، تحقیق احمد عبید و عنایه، ط1، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
کلینی رازی، أبی‌جعفر محمد‌بن یعقوب (1367)، الفروع من الکافی، ج1و3 ، چ3، تصحیح و مقابله و تعلیق: علی أکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپخانه حیدری.
کمالی دزفولی، علی (1369)، شناخت قرآن، چ 2، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ سازمان چاپ و نشر.
متقی هندی، علی (1409ق.)، کنز العمال فی سنن الاقوال والافعال، ج14، به تفسیرِ بکرى حیانی، تصحیح: صفوه سقا، مؤسسة الرسالة.
مجلسی، محمدباقر (1403ق.)، بحار الانوار الجامعه لدرر أخبار الائمه الاطهار، ج24، تحقیق: محمدباقر بهبودی، عبد‌الرحیم ربانی شیرازی، چ3، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مجلسی، محمد‌تقی (بیتا)، روضة المتّقین فی شرح من لا یحضر الفقیه، ج3، تعلیق و اشراف: حسین موسوی کرمانی و شیخ علی‌پناه إشتهاردی، بنیاد فرهنگ اسلامی.
مرکز الثقافة والمعارف القرآنیة (1417ق.)، علوم القرآن عند المفسرین، ج3، چ1، قم: مرکز النشر التابع لمکاتب الإعلام الإسلامی.
مروه، یوسف (1387ق.)، العلوم الطبیعیة فی القرآن، بیروت: مروة العلمیۀ.
مظفر، محمد‌رضا (1370)، اصول الفقه، ج1 و2، چ4، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، قم.
مکارم شیرازی، ناصر (1421ق.)، الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، ج14، چ1، قم: انتشارات المکتبة امیرالمومنین.
منتظری نجف‌آبادى، حسینعلی (1416ق.)، البدر الزّاهر فی صلاة الجمعة والمسافر (تقریر بحث‌های آیت‌اللّه العظمى حسین طباطبایی بروجردی)، چ3، قم: مکتب آیت اللّه العظمى منتظری.
میلانی، محمد‌هادی (بیتا)، محاضرات فی فقه الإمامیه کتاب الصلاة ( صلاة المسافر)، جمع و تعلیق: فاضل حسینی میلانی.
نجفی، محمد‌حسن (1368)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج23 ، تصحیح و تعلیق: علی آخوندی، چ9، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
نسائی، أحمد‌بن شعیب (1411ق.)، السنن الکبرى، ج6، تحقیق: عبدالغفار سلیمان بنداری و سید کسروی حسن، بیروت: دار الکتب العلمیه.
نوری طبرسی، حسین (1408ق.)، مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل، ج1، چ2، تحقیق و نشر، مؤسسه آل البیت: لاحیاء التراث.
هاشمی شاهرودی، علی (1419ق.)، دراسات فی علم الأصول (تقریر بحث‌های آیت الله خویی)، ج1، قم: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیه.
