علمی/ آشنایی با پرندگان

* پرندگان، جانواران خون‌گرمی هستند که میلیون‌ها سال، قبل از خزندگان شبه‌دایناسور به وجود آمدند.

* امروز حدود 8700 گونه پرنده در جهان وجود دارد.

* پرندگان تنها موجودات پردار جهان هستند. آن‌ها تخم می‌گذارند و همگی بال دارند.

* تنوع پرندگان شگفت‌آور است. بعضی از آن‌ها فقط گیاه و بعضی فقط گوشت می‌خورند.

* اندازه‌ی پرندگان متفاوت است. بلندترین پرنده شترمرغ است که گاهی از قد انسان هم بلندتر است؛ در صورتی که مرغ مگس‌خوار به اندازه‌ی چشم شترمرغ است.

* پرندگان در همه‌ی مناطق جهان زندگی می‌کنند. جنگل‌ها، بیابان‌ها، دریاها و جنوب استوا ایستگاه پرندگان است.

* گاه پرنده‌ای مانند قو در ارتفاع هشت‌کیلومتری کوچ می‌کند، گاه پنگوئن در عمق 265 متری زیر آب شنا می‌کند.

* چشم‌گیرترین تفاوت بین پرندگان شکل منقار و پاهای آن‌هاست.

* نحوه‌ی پروازکردن پرنده‌ها متفاوت است. سارها مستقیم پرواز می‌کنند. لک‌لک‌ها هنگام کوچ اوج می‌گیرند. پنگوئن‌ها در زیر آب از بال‌های‌شان جای باله استفاده می‌کنند. دارکوب هنگام پرواز بالا و پایین می‌رود.

* سرعت پرواز نیز در پرندگان متفاوت است.  پرنده‌ای مثل طرلان با سرعت 180 کیلومتر در ساعت و پرنده‌ای مثل پرستو با سرعت 32 کیلومتر در ساعت پرواز می‌کند.

* کوچ پرندگان حیرت‌انگیز است. گنجشک انگلیسی از استوا می‌گذرد تا زمستان را در آفریقای جنوبی بگذراند. پرندگان دریایی می‌توانند فاصله‌ای به طول چهل‌هزارکیلومتر را در یک سال بپیمایند.

* گروهی که بیش‌ترین تعداد گونه‌ی پرنده را دربردارد، راسته‌ی گنجشکان است. آن‌ها را پرندگان شاخه‌نشین نیز می‌نامند.

* شاخه‌نشین‌ها چهار انگشت دارند که سه تا رو به جلو و یکی رو به عقب است. برخی از آن‌ها آوازخوان‌های بی‌نظیری هستند و اغلب آن‌ها را می‌توان از صدای‌شان شناخت.

* فراوان‌ترین پرندگان گنجشک‌ها، توکاهای سیاه، سینه‌سرخ‌ها، چکاوک‌های تیره، کلاغ‌ها، پرستوها به راسته‌ی گنجشکان تعلق دارند.

* بعضی از پرندگان با منقار و بعضی دیگر با استفاده از پرهای‌شان صدا درمی‌آورند. آن‌ها با این کار با پرندگان دیگر ارتباط برقرار می‌کنند. گاهی این صداها هشداری برای اعلام خطر است. گاهی هم صدای جوجه‌هایی است که از مادر خود غذا می‌خواهند. معمولاً پرنده‌ی نر آواز می‌خواند. او با این کار اعلام می‌کند که لانه ساخته و پرنده‌ی ماده را به سوی خود می‌کشاند.

* گنجشک‌ها برای شکستن دانه‌ی گیاهان از منقار کوتاه و محکم خود استفاده می‌کنند. غذای اصلی آن‌ها حشره و دانه است.

* عمر پرندگان متفاوت است. درازعمرترین پرنده مرغ صدف‌خوار با 36 سال زندگی است. عمر بعضی پرندگان حتی به چند روز هم نمی‌کشد.

* از هر صد سینه‌سرخ که در یک سال از تخم بیرون می‌آیند، تنها 28 سینه‌سرخ ممکن است تا بهار آینده زنده بمانند.

* زندگی برای پرندگان دشوار است. جوجه‌ها باید یاد بگیرند چگونه غذا و پناه‌گاه پیدا کنند، در شرایط بد آب و هوایی زنده بمانند و از دشمن بگریزند.

* همه‌ی پرندگان بی‌پرواز امروزی، احتمالاً از نسل اجدادی هستند که می‌توانستند پرواز کنند.

* بسیاری از پرندگان بی‌پرواز در جزایر زندگی می‌کنند. آن‌ها می‌توانند بدون پرواز کردن غذا بخورند و زاد و ولد کنند.

* در گذشته پرندگان بی‌پرواز بزرگی زندگی می‌کردند. فیلِ پرنده‌ی بومی ماداگاسکار که در حالت ایستاده در حدود سه متر طول داشته و طی هزار سال گذشته منقرض شده است.

* «دودو» و «اوک» بزرگ اقیانوس شمالی نیز بی‌پرواز بوده‌اند.

* دودو یکی از قربانیان دخالت انسان است. دودو کبوتر بزرگ بی‌پروازی بود که در جزیره‌ی موریس در اقیانوس هند می‌زیست. دریانوردان بسیاری آن‌ها را برای تهیه‌ی غذا شکار کردند. گربه‌ها و میمون‌ها و خوک‌هایی که با خود به جزیره آورده بودند نیز، تخم دودوها را از بین بردند. تا سال 1670میلادی همه‌ی دودوها نابود شدند.

* پس از دودوها، اوک بزرگ، کبوتر مهاجر و بسیاری از پرندگان دیگر خصوصاً پرندگان استوایی در نتیجه‌ی دخالت انسان منقرض شدند.

* از پرندگان بی‌پرواز می‌توان به شترمرغ اشاره کرد که به خاطر جثه‌ی بزرگش نمی‌تواند پرواز کند.

* رشد سریع جمعیت انسان‌ها موجب تخریب بسیاری از زیست‌گاه‌های پرندگان شده است. آن‌ها باتلاق‌ها را یرای ایجاد زمین زراعی خشکانده‌اند. جنگل‌ها را برای تهیه‌ی الوار تخریب کرده‌اند. چرای بیش از حد دام‌ها در بیابان گسترش پیدا کرده است. برخی افراد برای ورزش به شکار می‌روند. در سراسر مدیترانه هر سال بیش از صد میلیون پرنده‌ی مهاجر شکار شده و باز هم به‌گونه‌های منقرض‌شده روزبه‌روز اضافه می‌شوند.

به امید آن‌که پرندگان و دیگر حیوانات تحت حمایت بیش‌تر قانون قرار بگیرند!