در کوچه پس کوچه‌های نوجوانی/ عصبانیت

عصبانیت:

مادرتان به شما گفته است تا اتاق‌تان را مرتب نکرده‌اید، حق ندارید از منزل خارج شوید! چه اتفاقی می‌افتد که ناگهان همین ناراحتی جزیی به یک خشم شدید تبدیل می‌شود و به جای آن‌که سریع مجلات و ظرف و ظروف را از اتاق‌تان جمع کنید، آن‌ها را پرت کرده و می‌شکنید؟ چرا نمی‌توانید بر این چالش به‌طور منطقی غلبه کنید؟

برخی نوجوانان و جوانان معتقدند که حتی بعضی صبح‌ها بی‌دلیل عصبانی از خواب بیدار می‌شوند. این حالات عصبی تاحدی به‌دلیل تغییراتی است که در این سن در بدن آن‌ها اتفاق می‌افتد. عامل دیگر؛ وجود فشار و استرس است، یعنی افرادی که تحت فشار زیاد هستند، زودتر از بقیه عصبانی می‌شوند.

عامل بعدی، شخصیت نوجوان است. بعضی‌ها به‌گونه‌ای هستند که احساس می‌کنند عواطف و هیجانات در آن‌ها شدیدتر است. آن‌ها تهاجمی‌تر رفتار می‌کنند و به راحتی کنترل خود را از دست می‌دهند.

بخشی دیگر هم به الگوی نقش‌پذیری بستگی دارد. اگر نوجوان یا جوان از کودکی ببیند افراد در خانواده به سرعت کنترل خود را از دست می‌دهند و دیوانه‌وار عصبانی می‌شوند، او هم همین‌طور رفتار می‌کند.

روش آرام‌کردن این نیروی سرکش

برای مهار و مدیریت آن به «آگاهی از خود» و «کنترل روی خود» نیاز دارد.

* آگاهی از خود، به معنی توانایی شناخت احساسات و چراهای مربوط به آن است.

نوجوان یا جوان توانایی ذهنی کافی برای آگاهی از احساسات خود را دارد که وقتی عصبانی شد، چند لحظه فکر کند که احساسات و افکار او چگونه است؟

* کنترل روی خود، یعنی همان فکر کردن قبل از عمل‌کردن است. نوجوان یا جوانی که روی خود کنترل دارد، از این فرصت برای بروز رفتاری منطقی و صحیح استفاده می‌کند.

آماده باشید؛ قرار است تغییر کنیم.

آیا از آن دسته جوان‌هایی هستید که در مواقع عصبانیت داد و فریاد راه انداخته، ناسزا می‌گویند و بی‌احترامی می‌کنند؛ اشیا را پرت کرده، لگد می‌زنند و یا می‌شکنند؟ دیگران را می‌زنید یا به خودتان آسیب می‌رسانید؟ اگر شما نوجوان و جوان عزیز هم می‌خواهید در روش کنترل عصبانیت خودتان تغییراتی بدهید، به نتیجه‌ی رفتارهای غلط‌تان فکر کنید. چه چیزی به دست می‌آورید؟ آیا احترام‌تان بیشتر می‌شود؟ آیا از خودتان راضی هستید؟

آیا کمتر احساس آزردگی و خستگی می‌کنید؟

اگر تغییر رویه بدهید چه اتفاقی می‌افتد؟ یادتان باشد که ایجاد هر تغییری به زمان، تمرین و صبر و حوصله احتیاج دارد و یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد.

روش‌های کنترل عصبانیت:

مادرتان به شما گفته است تا اتاق‌تان را مرتب نکرده‌اید، حق ندارید از منزل خارج شوید. از این مسأله عصبانی هستید. اقداماتی که باید انجام دهید این است:

1- از احساسات‌تان باخبر شوید؛ یعنی علت و چرایی عصبانیت‌تان را بشناسید. مواردی که شما را عصبانی می‌کند به زبان بیاورید. به شنیدن احساسات خود به‌جای واکنش، عملکرد نشان می‌دهید.

2- صبر کنید و بیندیشید؛ یعنی بعد از شناخت عصبانیت خود چند دقیقه بدون رفتار و حرف خاصی صبر کنید و به خودتان فرصت دهید تا بتوانید عصبانیت‌تان را کنترل کنید.

3- تصمیم بگیرید؛ یعنی وقتی به خودتان فرصت داده باشید، در واقع بهترین و منطقی‌ترین گزینه است.

4- پیشرفت کار را بررسی کنید؛ بعد از این‌که رفتار انتخابی را انجام دادید، مدتی به آن فکر کنید که چطور گذشت. آیا رفتارتان معقول بوده است؟ کدام راهکار حل مسأله در شرایط مختلف بهتر عمل می‌کند.

 اما نصایح برای رفع عصبانیت:

1- ورزش کنید؛ پیاده‌روی، دویدن، بازی و یا ورزش خاص در کنترل رفتار و ذهن بسیار مؤثر است.

2- افکار و احساسات‌تان را یادداشت کنید؛ چون با تخلیه‌ی موارد منفی این افکار در ذهن‌تان به یک ساختار دایمی تبدیل نمی‌شوند.

3- نقاشی کنید؛ حتی خط‌خطی کردن و نقاشی‌های خیلی عادی هم به تخلیه‌ی احساسات منفی کمک می‌کند.

4- از روش‌های آرام‌سازی و تنفس عمیق استفاده کنید.

5- با یک فرد معتمد درباره‌ی احساسات‌تان صحبت کنید. گاهی ترس، غم و اندوه زیربنای عصبانیت است و صحبت درباره‌ی آن‌ها به شما آرامش می‌دهد. به‌خصوص اگر راهکار صحیحی را هم یاد بگیرید.

6- حواس‌تان را پرت کنید؛ مثلاً تماشای تلویزیون، مطالعه، حل جدول و یا رفتن به سینما.

این راهکارها باعث آرامش شما شده و نمی‌گذارد انفجار عصبانیت رخ بدهد.