ایران را بگردیم/کویر مرنجاب

کویر مرنجاب

گزارش و عکس: عدالت عابدینی

کویر مرنجاب با ارتفاع 850 متر در شمال شهرستان آران‌وبیدگل از توابع شهرستان کاشان در استان اصفهان قرار دارد. دیدنی‌های بسیاری در کویر مرنجاب وجود دارند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به دریاچه‌ی نمک، کاروان‌سرای مرنجاب، جزیره‌ی سرگردان و ماسه‌های بادی اشاره کرد.

نام

- پس از ساخت کاروان‌سراها، تأمین آب آن از ملزومات بوده است. آب مرنجاب با یک قنات به طول 2500 متر از قسمت شمالی کاروان‌سرا و در زمین‌های سست ماسه‌ای تأمین شده است. کندن چاه‌های متعدد در این زمین‌های ماسه‌ای، به‌قدری مشقت‌بار بوده که این منطقه به «مرد رنج آب» مشهور می‌شود و به مرور زمان، برای سادگی تلفظ به مرنجاب تغییر می‌کند.

دلیل ایجاد کاروان‌سرا

درباره‌ی دلایل ساخت این قلعه و کاروان‌سرا در کنار دریاچه‌ی نمک، نقل است که شاه‌عباس با وجود ایجاد کاروان‌سرا و قلعه‌های متعدد در سراسر کشور، در این منطقه تأسیسات دفاعی تعبیه نکرده بود؛ چون تا آن زمان دشمنان به‌ خاطر دریاچه‌ی نمک و گستره‌ی کویر، از این سو به پایتخت هجوم نبرده بودند. حمله‌ی ازبک‌ها و افغان‌ها از طریق دریاچه‌ی نمک به کاشان که تا اصفهان پیش رفتند، شاه‌عباس را به صرافت انداخت تا در سال ۱۰۱۲ قمری، یک پایگاه نظامی در این منطقه ایجاد کند و جلوی تهدیدها را بگیرد. بالای کاروان‌سرا به شکل سنگرهای دیدبانی است و ذکر شده که همیشه پانصد پاسدار مسلح در قلعه حضور داشتند و امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بالعکس را در این منطقه تأمین می‌کردند.

پوشش منطقه

- قسمت عمده‌ی این کویر پوشیده از تپه‌های شنی و ریگ‌زار است.

- پوشش گیاهی مرنجاب عمدتاً پوشیده از گیاهان شورپسند، هم‌چون: گز، تاق، ارته، اسکنبیل، قیچ، دم‌گاوی و... است که عموماً از سوی منابع طبیعی برای جلوگیری از فرسایش خاک و مهار بیابان‌زایی ایجاد شده‌اند.

- از جمله حیوانات موجود می‌توان به گرگ، شغال، کفتار، روباه شنی، گربه‌ی شنی، بزمجه، آفتاب‌پرست، انواع مارمولک، مار، عقرب، تیهو، عقاب، شاهین و... اشاره کرد.

مسیر دست‌یابی به کویر مرنجاب

مسیر اصلی مرنجاب از شهرستان آران‌وبیدگل در پنج کیلومتری شمال کاشان آغاز می‌شود. پس از طی مسافتی حدود پنج کیلومتر، در جاده‌ی آسفالته به سمت شمال، به سه‌راهی کارخانه‌ی فولاد کویر می‌رسیم. از این‌جا مسیر خاکی و اصلی مرنجاب در جهت شمال شرقی آغاز می‌شود.

زمان سفر به این کاروان‌سرا

بهترین زمان برای سفر به این مکان از آبان تا اوایل اردی‌بهشت‌ است.

مکان شب‌مانی

در سال‌های اخیر، اتاق‌های کاروان‌سرای مرنجاب برای اسکان مسافران استفاده می‌شود. هم‌چنین در کاروان‌سرا سفره‌خانه‌ی سنتی تعبیه شده است. با دادن مبلغی می‌توان یکی از اتاق‌های کاروان‌سرا را کرایه کرد و از سکوت شبانه و آسمان پرستاره لذت برد.