روزهای جهانی

اول فروردین، روز جهانی شعر

بیژن شهرامی

 

موضوع گفت‌وگو نظر اسلام درباره‌ی عید نوروز است و هر کس چیزی می‌گوید. نوبت به من که می‌رسد، می‌گویم: «در اهمیت عید نوروز همین بس که یکی از مراجع بزرگ دینی شیعه، درباره‌اش شعری شنیدنی و پراحساس سروده‌اند.»

همه مشتاق شنیدنش می‌شوند. این شعر معروف امام خمینیq را می‌خوانیم:

باد نوروز وزیده‌ست به کوه و صحرا

جامه‌ی عید بپوشید چه شاه و چه گدا

بلبل باغ جنان را نَبُود راه به دوست

 نازم آن مطربِ مجلس که بُوَد قبله‌نما

صوفی و عارف از این بادیه دور افتادند

جام می گیر ز مطرب که روی سوی صفا

همه در عید، به صحرا و گلستان بروند

 منِ سرمست ز میخانه کُنم رو به خدا

عید نوروز مبارک به غنی و درویش!

یارِ دل‌دار! ز بت‌خانه دری را بگشا

گر مرا ره به در پیرِ خرابات دهی

به سر و جان به سویش راه نوردم، نه به پا

سال‌ها در صف ارباب عمائم بودم

تا به دل‌دار رسیدم، نکنم باز خطا

***

شعر، یکی از بهترین دست‌آوردهای معنوی بشر است که همه‌ی ملت‌ها بهره‌ای از آن دارند.

شعر، مانند آیینه‌ای است که در چهره‌ی تابناک آن، می‌توان آرزوها، بیم‌ها، امیدها و اهداف یک ملت را نظاره‌ کرد.

بین ملت‌های دنیا، ایرانیان به انس با شعر شهره هستند؛ چنان‌که می‌بینیم از آن، هم در شادی و عزا و هم در بیان علمی‌ترین مطالب استفاده می‌کنند.

ترجمه‌ی فارسی قرآن کریم به شعر، از خدماتی است که ایرانیان پارسی‌گوی انجام داده‌اند.

سازمان یونسکو در سال 1999، با نام‌گذاری عید نوروز هر سال به نام «روز جهانی شعر» به‌طور ضمنی ایران را متولی شعر جهان دانسته است.

هدف اصلی سازمان یونسکو از اعلام روز جهانی شعر، حمایت از تنوع زبانی به کمک بیان‌های شاعرانه و ارائه‌ی فرصتی برای شنیده‌شدن به زبان‌های در معرض خطر و زبان‌های به مخاطره‌افتاده و شناخته‌شدن آن‌هاست؛ علاوه بر این، روز جهانی شعر فرصتی است  برای پیش‌برد هدف‌های زیر تا این تصور که هنر سرودن شعر، یک هنر امروزی نیست، از بین برود:

- حمایت از شعر و شعرخوانی؛

- ترویج آموزش شعر؛

- زمینه‌سازی برای گفت‌وگو و برقراری ارتباط میان شعر و دیگر هنرها مانند تئاتر، موسیقی، نقاشی و...؛

- حمایت از ناشران حوزه‌ی شعر؛

- ایجاد تصویری جذاب از شعر و شعرسرایی در رسانه‌ها.

در ایران، اگرچه روز درگذشت استاد شهریار را روز شعر و ادب فارسی نامیده‌اند، روز جهانی را هم می‌شناسند و احترام می‌کنند.

مطالعات یونسکو درباره‌ی وضعیت شعر، نشان می‌دهد که با وجود تکثر و تنوع فعالیت‌های شعری، افزایش تعداد شاعران و توجه ملت‌ها و جوامع به حفظ سنت‌ها و بیان شفاهی، هنوز شعر در جایگاه یک وسیله‌ی اصیل بیان فرهنگی و هنری در رسانه‌ها و نظام‌های آموزشی جایگاه واقعی خود را نیافته است.

شاعران متدین که از شعرشان در راه خدمت به ارزش‌های الهی و انسانی استفاده می‌کنند، بسیار محترم هستند؛ چنان‌که می‌بینیم، امام رضاm لباسی را که در آن صدهاهزار رکعت نماز خوانده است، به شاعر انقلابی دعبل خزاعی می‌بخشند یا امام صادقm، صله‌ی هر بیت شعری را که درباره‌ی اهل‌بیت پیامبرj سروده می‌شود، خانه‌ای در بهشت برمی‌شمارند.

معروف است که آیت‌الله‌العظمی مرعشی‌نجفی، در عالم رؤیا استاد شهریار را دید که در محضر امیرمؤمنان علیm مشغول شعرخوانی است:

علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را

که به ماسوا فکندی همه سایه‌ی هما را

شعر، ابزار نیرومندی است که در رساندن پیام کربلا به جهانیان سهم بسزایی دارد؛ چنان‌که      می‌بینیم، ترجیع‌بند عاشورایی محتشم کاشانی، چه‌قدر اثرگذار بوده است!

علمایی که در کنار اجتهاد و فقاهت شعر هم گفته‌اند بسیارند: آیت‌الله کمپانی، علامه طباطبایی، حضرت امام خمینی، مقام معظم رهبری، آیت‌الله‌العظمی صافی و...

در قرآن کریم، سوره‌ای به نام شعرا وجود دارد که در آن شاعران متعهد ستوده شده‌اند.

گنجینه‌ی شعر فارسی هر روز غنی‌تر می‌شود؛ آن هم با شعرهای کهن و نویی که رنگ‌آمیزی و خیال‌پردازی‌های تحسین‌برانگیزی دارند:

به کجا چنین شتابان؟

گون از نسیم پرسید

دل من گرفته زین‌جا، هوس سفر نداری ز غبار این بیابان؟

همه آرزویم

اما چه کنم که بسته پایم

به کجا چنین شتابان؟

به هر آن کجا که باشد به‌جز این سرا سرایم

سفرت به خیر! اما

تو و دوستی خدا را

چو از این کویر وحشت به سلامتی گذشتی

به شکوفه‌ها، به باران برسان سلام ما را(1)

 

پی‌نوشت:

1. استاد شفیعی‌کدکنی.

تعداد مشاهده مقاله: 121