روز‌های جهانی

سوم اردی‌بهشت، روز جهانی کتاب

بیژن شهرامی

از دوره‌ی دبستان، محو شخصیت «آیت‌الله‌العظمی مرعشی» بوده‌ام؛ او که در یکی از درس‌های کتاب فارسی کلاس پنجم دبستان آمده است: «شب‌ها در یک کارگاه برنج‌کوبی کار می‌کرد و با پولش کتاب می‌خرید...»

امروز که به زیارت حضرت معصومه آمده‌ایم، سری هم به کتاب‌خانه‌ی آیت‌الله‌مرعشی می‌زنیم که در خیابانی با همین نام قرار گرفته؛ و البته فاصله‌ای هم با حرم ندارد. راهنمای کتاب‌خانه، حرف‌های شنیدنی بسیاری دارد؛ از جمله این‌که آن مرجع بزرگ، یک‌تنه موفق شد دوبرابر کتاب‌خانه‌ی ملی کشورمان (پنجاه‌هزار جلد) کتابِ خطی باارزش را گردآوری کند؛ ضمن این‌که وصیت کرد: «به جای حرم مطهر، که سال‌ها آرزو داشت در آن دفن شود، زیر پای کسانی که برای مطالعه‌ی علوم محمد و آل‌محمد به کتاب‌خانه‌اش می‌آیند، دفن شود.»

- کتاب، یکی از زیباترین هدیه‌های الهی به انسان است که با وجود پیش‌رفت‌های خیره‌کننده‌ی فرهنگ و تمدن بشری، باز اهمیت خود را حفظ کرده است.

- خداوند مهربان با پیامبرانش برای ما انسان‌ها کتاب هدیه فرستاد که در میان آن‌ها، قرآن کریم، کتاب آسمانی ما مسلمانان است.

- در اهمیت کتاب، ‌باید به این سخن نورانی پیامبر اکرم اشاره کرد: «هر که بمیرد و میراثش دفتر و دوات باشد، به بهشت می‌رود(1).»

- امیرمؤمنان علی که صاحب کتاب شریف نهج‌البلاغه است، کتاب را باغ و بوستان دانش‌مندان برشمرده است(2).

- پنج‌هزارسال پیش، سومری‌ها اولین کتاب‌ها را به شکل لوحه‌های گِلی به جهان عرضه‌ کردند. پانصد ‌سال بعد از آن‌ها هم، در مصر کتاب‌هایی به شکل طومار با کاغذ پاپیروس تولیدشد.

- قدیمی‌ترین کتابی که به ‌صورت طومار پیدا شده‌، پاپیروس «پریس» نام دارد که دربردارنده‌ی پندهای اخلاقی است.

- سازمان علمی- ‌فرهنگی سازمان ملل (یونسکو) کتاب را اثری چاپی و صحافی‌شده با حداقل 49 صفحه می‌داند.

- سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، روز سوم اردی‌بهشت، برابر با 23 آوریل هر سال را «روز جهانی کتاب و حق مؤلف» اعلام کرد. دلیل این روز، ریشه در مراسمی در کاتونیای اسپانیا دارد. در این روز، فروشندگان با هر کتابی که می‌فروشند، گل سرخی همراه می‌کنند. شاید هم به این دلیل است که چند تن از مشاهیر ادبیات جهان مثل سروانتس، ویلیام شکسپیر و... در چنین روزی بدرود حیات گفته‌اند!

- امروز علاوه بر کتاب‌های کاغذی، کتاب‌های الکترونیکی هم تولید شده‌اند.

- همه‌ساله نمایشگاه‌های بزرگ کتاب در گوشه‌وکنار دنیا برگزار می‌شود؛ از جمله در ایران که زمان برپایی‌اش دومین ماه از فصل بهار است.

- اُنس با کتاب، یک صفت پسندیده و ارزش مشترک بشری است و مقام‌معظم‌رهبری در این زمینه می‌فرمایند: «جوانان، پیران، مردان، زنان، شهری‌ها، روستایی‌ها و هرکسى که با کتاب مى‏تواند ارتباط برقرار کند، باید کتاب را در جیبش داشته‌ باشد و تا یک‌جا بیکار نشست- مثل اتوبوس، تاکسى، مطب پزشک، اداره، درِ دکان وقتى که مشترى نیست، در خانه هنگام اوقات فراغت- کتاب را دربیاورد و بخواند.»

- و سخن آخر این‌که:

کتاب  است آیینه‌ی روزگار

که بینی در او رازها بی‌شمار

پی‌نوشت‌ها:

1. معالم‌الزلفی، ص321.

2. غررالحکم، ص49.