روزی روزگاری ایران

دوچرخه

فاطمه بختیاری

دوچرخه، وسیله‌ی نقلیه‌ای است سبک و دارای دو چرخ که به کمک پا زدن حرکت می‌کند.

در سال 1690 میلادی، یک فرانسوی به نام «سیوراک» اولین دوچرخه‌ی چوبی را ساخت.

مردم پاریس، به دوچرخه‌ی سیوراک اسب چوبی می‌گفتند.

در سال 1834میلادی، آهنگری اسکاتلندی به نام «مک میلان» برای دوچرخه پنجه‌ی رکاب اختراع کرد تا دیگر احتیاجی به فشار پا روی زمین نباشد. مک میلان دوچرخه‌ی خود را به‌تدریج و طی پنج سال کامل کرد. دوچرخه‌ی او اکنون در موزه‌ی لندن نگه‌داری می‌شود.

نخستین‌های دوچرخه‌سواری

نخستین مسابقه‌ی دوچرخه‌سواری در سال 1868 میلادی، در محلی به نام هندونِ انگلستان انجام شد. در همین سال، یک کارخانه‌ی سازنده‌ی دوچرخه در فرانسه، مسابقه‌ای ترتیب داد تا برای محصولات خود تبلیغ کند.

نخستین مسابقه‌ی دوچرخه‌سواری بین‌المللی در سال 1869 میلادی، در جاده‌ی بین دو شهر پاریس و روان برگزار شد.

فدراسیون بین‌المللی دوچرخه‌سواری را به اختصار «فیاک» می‌نامند.

مقرّ فیاک در شهر رم قرار دارد. مشهورترین مسابقه‌های دوچرخه‌سواری جاده در دنیا، «تور دوفرانس» است که به ابتکار «هانری دگرانژ» سردبیر مجله‌ی ‌آتو در فرانسه پا گرفت و از آن تاریخ به بعد، همه‌ساله به‌طور منظم و با شرکت بهترین دوچرخه‌سواران جهان برگزار می‌شود.

تاریخچه‌ی دوچرخه‌سواری در ایران

اولین باری که این وسیله به تهران آمد و مردم آن را دیدند، زمانی بود که دو پسربچه‌ی انگلیسی در میدان مشق با شلوارهای کوتاه سوار آن‌ها شدند. آن روزگار، مردم به تماشای آن‌ها می‌رفتند. بعد از مدتی، نزدیک شمس‌العماره (وزارت دارایی فعلی)، در تهران، اولین دکان دوچرخه‌سازی و دوچرخه‌فروشی ایران تأسیس شد.

صاحب این دکان شخصی بود به نام «حسین‌آقا شیخ» که نخستین بار به کرایه‌دادن دوچرخه و تعمیر دوچرخه‌های معیوب پرداخت و در واقع، شغل و ورزشی جدید را بنیان نهاد.

بچه‌ی جن

دوچرخه‌سواری از کارهایی بود که تا آن زمان در تهران و ایران بی‌سابقه بود و مردم به آن‌هایی که سوار بر دوچرخه می‌شدند، «بچه‌ی شیطان» و «بچه‌ی جن» می‌گفتند؛ چراکه معتقد بودند آن‌ها از طرف شیاطین و جن و پری کمک می‌شوند. آن‌ها می‌گفتند: «وسیله‌ای که کسی آن را نگه ندارد، نمی‌تواند خودش را نگه دارد، چگونه می‌تواند یکی را هم بر بالای خود بنشاند و راه ببرد؟ مخصوصاً که از هر دونده‌ای جلو می‌زند.»

اولین‌ها

اولین فدراسیون دوچرخه‌سواری ایران، سال 1946 میلادی تشکیل شد و «احمد ایزدپناه» نخستین رئیس آن بود. یک سال بعد، این فدراسیون به فدراسیون جهانی دوچرخه‌سواری ملحق شد.

اولین دوچرخه‌سوار ایرانی، سال 1951 میلادی در بازی‌های آسیایی دهلی نو، «جاسم جاسم‌زاده» بود که در رقابتی بین‌المللی شرکت کرد.

اولین بار در المپیک 1972 مونیخ، دوچرخه‌سواران ایرانی این بازی را به‌صورت حرفه‌ای تجربه کردند.