آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,522 |
| تعداد مقالات | 35,774 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,183,047 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,871,383 |
شمول ادله حرمت دروغ نسبت به خانواده و بستگان و حکم وعده دروغ به همسر | ||
| فقه | ||
| مقاله 5، دوره 22، شماره 84، تیر 1394، صفحه 103-132 اصل مقاله (760.02 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2017.63614 | ||
| نویسنده | ||
| مصطفی همدانی* | ||
| دانش‌آموخته و پژوهشگر حوزه علمیه قم | ||
| تاریخ دریافت: 03 تیر 1396، تاریخ پذیرش: 03 تیر 1396 | ||
| چکیده | ||
| دروغ همواره نکوهیده بوده و پیش از ادیان، عقل و وجدان آن را زشت شمرده است، اما برخی دروغ‌ها به جهت غلبه فضیلت عارض بر آنها در روایات استثنا شده‌اند. یکی از این مستثنیات، دروغ‌گفتن به همسر و در تعبیر دیگر به اهل است. پژوهۀ فرارو با روش تحلیلی ـ اسنادی به مطالعۀ فقهی این مسئله پرداخته و آن را در شش بُعد کاویده است. نتیجۀ تحقیق در این شش ساحت نشان داده است تنها قدر متیقن از ادله یعنی وعدۀ دروغ شوهر به زن جایز است و شواهد روایی نشان می‌دهد این تجویز هم فقط در مورد خاص یعنی تأمین مادیاتی خارج از حق زن یا توان مرد و به منظور جلب رضایت خاطر زن و تداوم انس و الفت خانوادگی است و ازاین‌رو مطلقاً قابل تسری به دیگر ساحت‌های ارتباطی همسران یا دروغ زن به شوهر یا در ارتباط میان والدین با فرزندان یا در ارتباط میان مکلف با دیگر بستگان نیست، مگر دروغ به جهت اضطرار یا تأمین برخی مصالح و یا دفع برخی مفاسد که در ارتباط با عموم مسلمانان از جمله در ارتباطات خانوادگی مجاز یا لازم است. همچنین جواز این دروغ به زوجۀ موقت قابل تسری نیست، اما در هر حال چنین دروغی واجب و بلکه مستحب هم نیست به صورت توریه‌ای ادا شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دروغ؛ وعدۀ دروغ؛ دروغ به همسر؛ دروغ به فرزند؛ دروغ به بستگان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Extending the evidence of prohibiting the lie to the family and the relatives, and the precept of a false promise to the spouse | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mostafa Hamadani | ||
| چکیده [English] | ||
| The lie is always blameworthy, and prior to the Devine religions, the reason and conscience have regarded it as reprehensible; but because of overcoming the virtue on some falsehoods, they are excluded by the traditions. One of these exceptions is telling the lie to the spouse and in the other words, the family. By using the analytical - narrative method, this research has studied the mentioned jurisprudential question and researched its six aspects. According to the research result of the six aspects, so much is certain that the husband`s false promise to his wife is permissible, and the narrative evidence proves that this permission is only limited to a special case i.e. securing the expenses beyond the wife`s right or the husband`s ability and for the purpose of attracting the wife`s consent and continuing the family familiarity and friendship, and therefore, it is not absolutely extended to the other aspects of relationship among the couples or a wife`s lying to her husband or between the parents and their children or among the fully legal responsible persons, unless ,because of necessity or securing some interests and rejecting part of corruptions which are related to the all the Muslims including the family communications, the falsehood is permissible and necessary. Similarly, the permission of a lie to a temporary wife is not applicable, but in any way, such a lie in the form of dissimulation is not obligatory and also is not recommended. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| falsehood, false promise, and lie to the spouse, the child and the relatives | ||
| مراجع | ||
|
1. قرآن کریم. 2. ابن‌اشعث، محمد (بی‌تا)، الجعفریات، النینوی، تهران، چاپ اول. 3. ابن‌بشران، عبد‌الملک (1418ق)، امالی، دارالوطن، الریاض، چاپ اول. 4. ابن‌حنبل، احمد بن محمد (1421ق)، المسند، مؤسسة الرساله، چاپ اول. 5. ابن‌سیده، علی بن اسماعیل (1421ق)، المحکم و المحیط الأعظم، بیروت، چاپ اول. 6. ابن‌طاووس، رضی‌الدین (1415ق)، الإقبال، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول. 7. ابن‌فارس، احمد (1404ق)، معجم مقاییس‌اللغه، قم، چاپ اول. 8. ابن‌مشهدی، محمد بن‌جعفر (1419ق)، المزارالکبیر، انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول. 9. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت، چاپ سوم. 10. اترک، حسین، و مریم ملابخشی (تیر 1391)، «دروغگویی به بیمار با انگیزه خیرخواهانه»، دوماهنامه اخلاق و تاریخ پزشکی، سال پنجم، ش4. 11. اترک، حسین (بهار و تابستان 1392)، «معنای دروغ مصلحت‌آمیز»، دوره 7، ش12. 12. اردبیلی، احمد بن‌محمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان، انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول. 13. اسلامی، سید حسن (1382)، دروغ مصلحت‌آمیز (بحثی در مفهوم و گستره آن)، بوستان کتاب و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، چاپ اول. 14. امام خمینی (1426ق)، الاجتهاد و التقلید، مؤسسه آثار امام خمینی1، تهران، چاپ اول. 15. ـــــــــــــــ (1415ق)، المکاسب المحرمة، مؤسسه آثار امام خمینی1، قم، چاپ اول. 16. امامی‌جو، محمدحسین (بهار 1390)، «نگرشی نو به کذب و افترا بر خدا و رسول در حوزه حدیث»، فصلنامه سفینه، سال هشتم، ش30. 17. انصاری، مرتضی (1415ق)، کتاب المکاسب، کنگره شیخ اعظم انصاری، قم، چاپ اول. 18. ایروانی، جواد (بهار و تابستان 1390)، «اصل صداقت در قرآن و تحلیل موارد جواز کذب»، آموزه‌های قرآنی، ش37. 19. بحرالعلوم، سیدمهدی (1405ق)، الفوائد الرجالیه، مکتبة الصادق، تهران، چاپ اول. 20. بحرانی، یوسف (1405ق)، الحدائق الناضره، انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول. 21. تبریزی، جواد (1416ق)، إرشاد الطالب، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ سوم. 22. جوهری، اسماعیل (1376ق)، الصحاح، بیروت، چاپ اول. 23. حر عاملی، محمد بن‌حسن (1409ق)، وسائل‌الشیعه، مؤسسة آل‌البیت:، قم، چاپ اول. 24. خوانساری، محمد (بی‌تا)، الحاشیة الأولی علی المکاسب، بی‌نا. 25. خویی، ابوالقاسم (1372ش)، معجم رجال الحدیث، قم، نشر الثقافه. 26. ـــــــــــــــــــــ (1410ق)، منهاج‌الصالحین، مدینة العلم، قم. 27. دستغیب، عبدالحسین (1376ش)، گناهان کبیره، انتشارات اسلامی، قم، چاپ دهم. 28. راغب، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ‌القرآن، بیروت، چاپ اول. 29. روحانی، صادق (1429ق)، منهاج الفقاهه، انوارالهدی، قم، چاپ پنجم. 30. زمخشری، محمود (1979م)، أساس‌البلاغة، بیروت، چاپ اول. 31. سبحانی، جعفر (30/1/1389)، درس خارج فقه، مسجد اعظم. 32. ـــــــــــــــــــ (1390ش)، اجتهاد و تقلید (تقریر مباحث به‌قلم علیرضا سبحانی)، مؤسسه امام صادق7، قم، چاپ اول. 33. ـــــــــــــــــــ (1424ق)، المواهب، مؤسسه امام صادق7، قم، چاپ اول. 34. سبزواری، عبدالأعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام، مؤسسة المنار، دفتر حضرت آیت‌الله، قم، چاپ چهارم. 35. سیفی مازندرانی، علی‌اکبر (1431ق)، مقیاس الروایه، انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم. 36. سیوطی، عبدالرحمن (1416ق)، اللمع فی أسباب ورود الحدیث، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول. 37. شجاعی، امیراحمد، و فرشته ابوالحسنی (بهار 1389)، «معیار صدق و کذب در ارتباط پزشک و بیمار»، دو فصلنامه تأملات فلسفی، سال دوم، ش5. 38. شریف عسگری، حسین، و هاشم اندیشه (زمستان 1390)، «جواز دروغ از منظر روایات»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال دوم، ش8. 39. شهید ثانی، زین‌الدین (1419ق)، فوائد القواعد، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول. 40. ـــــــــــــــــــــــــــ (1413ق)، مسالک الأفهام، مؤسسة المعارف الإسلامیه، قم، چاپ اول. 41. شهیدی، میرزافتاح (1375ق)، هدایة الطالب، اطلاعات، تبریز، چاپ اول. 42. صدر، سیدمحمد (1420ق)، ماوراء‌الفقه، دارالأضواء، بیروت، چاپ اول. 43. صدوق، جعفر بن محمد (1356ش)، کامل‌الزیارات، دار المرتضویه، نجف، چاپ اول. 44. صدوق، محمد (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم. 45. ــــــــــــــــــ (1398ق)، التوحید،جامعه مدرسین، قم، چاپ اول. 46. ــــــــــــــــــ (1402ق)، مصادقة الإخوان، مکتبة الإمام صاحب الزمان، الکاظمیه، چاپ اول. 47. طباطبایی، سیدعلی (1418ق)، ریاض المسائل، مؤسسه آل البیت:، قم، چاپ اول. 48. طباطبایی، محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم. 49. طباطبایی قمّی، سیدتقی (1426ق)، مبانی منهاج الصالحین، منشورات قلم الشرق، قم، چاپ اول. 50. طوسی، محمد بن‌حسن (1407ق)، تهذیب الأحکام، دارالکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم. 51. ــــــــــــــــــــــــــــ (1417ق)، العُدة، قم، چاپ اول. 52. ــــــــــــــــــــــــــــ (1373ش)، رجال الطوسی، انتشارات اسلامی، قم، چاپ سوم. 53. ــــــــــــــــــــــــــــ (1420ق)، الفهرست، مکتبة المحقق الطباطبائی، قم، چاپ اول. 54. عاملی، سیدجواد (1419ق)، مفتاح‌الکرامه، انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول. 55. علامه حلی، حسن (1411ق)، رجال العلامه، دارالذخائر، نجف اشرف، چاپ دوم. 56. ــــــــــــــــــــــــ (1414ق)، تذکرة الفقهاء، مؤسسه آل‌البیت:، قم، چاپ اول. 57. فاضل مقداد (1419ق)، کنزالعرفان، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ اول. 58. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق)، العین، قم، چاپ دوم. 59. فیروز‌آبادی، محمد بن یعقوب (1415ق)، القاموس‌المحیط، بیروت، چاپ اول. 60. قلی پور، حسن (زمستان 83 و بهار و تابستان 84)، «حرمت کذب و اقسام آن»، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال اول، پیش‌شماره‌های 1 و 2 و 3. 61. کرکی، محقق ثانی علی بن‌حسین (1414ق)، جامع‌المقاصد، مؤسسه آل‌البیت:، قم، چاپ دوم. 62. کلینی، محمد بن‌یعقوب (1407ق)، الکافی، دارالکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم. 63. مازندرانی، محمد بن اسماعیل (1416ق)، منتهی المقال، مؤسسه آل البیت:، قم، چاپ اول. 64. مازندرانی، محمد‌صالح (1382ق)، شرح الکافی: الأصول و الروضه، المکتبة الإسلامیة، تهران، چاپ اول. 65. مالک بن انس (1406ق)، موطأ الإمام مالک، دارإحیاءالتراث‌العربی، بیروت. 66. مامقانی، عبدالله (بی‌تا)، تنقیح‌المقال، آل البیت، چاپ اول. 67. ـــــــــــــــــــــ (1393)، مقباس‌الهدایه، دلیل ما، چاپ دوم. 68. مجاهد طباطبایی، سیدمحمد (بی‌تا)، المناهل، مؤسسه آل البیت:، قم، چاپ اول. 69. مجلسی، محمدباقر (1404ق)، مرآة‌العقول، دارالکتب‌الإسلامیه، تهران، چاپ دوم. 70. مجلسی، محمد‌تقی (1406ق)، روضة المتقین، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، قم، چاپ دوم. 71. محقق حلی، نجم‌الدین جعفر بن‌حسن، (1408ق)، شرائع الإسلام، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم. 72. محقق کرکی، علی (1414ق)، جامع‌المقاصد، مؤسسه آل‌البیت:، قم، چاپ دوم. 73. مسلم بن الحجاج (بی‌تا)، المسند الصحیح، دارإحیاء التراث العربی، بیروت. 74. مظفر، محمدرضا (1375ش)، أصول‌الفقه، اسماعیلیان، قم، چاپ پنجم. 75. مفید، محمد بن‌محمد (1413ق)، المسائل‌الصاغانیه، کنگره جهانی شیخ مفید، قم، چاپ اول. 76. مکارم، ناصر (1426ق)، أنوار‌الفقاهة، کتاب التجارة، مدرسة الإمام علی بن أبی‌طالب7، قم، چاپ اول. 77. منتظری، حسینعلی (1409ق)، دراسات فی ولایة الفقیه، نشر تفکر، قم، چاپ دوم. 78. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم (مصاحبه)، (1385ش)، «جایگاه‌شناسی علم اصول»، گردآوری و تنظیم: حسنی سیدحمیدرضا و مهدی علی‌پور، انتشارات مرکز مدیریت حوزۀ علمیه، چاپ اول. 79. میرداماد، محمدباقر (1311ق)، الرواشح السماویة، دارالخلافه، قم، چاپ اول. 80. نجاشی، احمد (1365ش)، رجال‌النجاشی، انتشارات اسلامی، قم، چاپ ششم. 81. نجفی، محمد‌حسن (1404ق)، جواهرالکلام، دارإحیاءالتراث‌العربی، بیروت، چاپ هفتم. 82. نراقی، احمد بن محمدمهدی (1415ق)، مستندالشیعة، مؤسسه آل‌البیت:، قم، چاپ اول. 83. نووی، یحیی بن شرف (1392ق)، المنهاج، دارإحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,392 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 832 |
||