حسین زاده یزدی, مهدی, اخلاقی, نازیلا. (1396). سرنوشت یک نقد؛ بازخوانی نظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 4(شماره 4 (پیاپی 16)), 35-59. doi: 10.22081/jiss.2017.64511
مهدی حسین زاده یزدی; نازیلا اخلاقی. "سرنوشت یک نقد؛ بازخوانی نظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی". اسلام و مطالعات اجتماعی, 4, شماره 4 (پیاپی 16), 1396, 35-59. doi: 10.22081/jiss.2017.64511
حسین زاده یزدی, مهدی, اخلاقی, نازیلا. (1396). 'سرنوشت یک نقد؛ بازخوانی نظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی', اسلام و مطالعات اجتماعی, 4(شماره 4 (پیاپی 16)), pp. 35-59. doi: 10.22081/jiss.2017.64511
حسین زاده یزدی, مهدی, اخلاقی, نازیلا. سرنوشت یک نقد؛ بازخوانی نظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1396; 4(شماره 4 (پیاپی 16)): 35-59. doi: 10.22081/jiss.2017.64511
تاریخ دریافت: 23 مهر 1396،
تاریخ پذیرش: 23 مهر 1396
چکیده
در میان قائلین به معناداری و امکان تحقق علم دینی، آیت‌الله جوادی آملی با اتخاذ رویکردی ایجابی و با تکیه بر مباحث مختلف سنت تفکر اسلامی، معتقد به امکان تحقق و هستی‌پذیری علم دینی است. در بیش از یک دهه گذشته با تقریرهای متنوعی مواجه‌ایم که در دوسویه نقادی و تایید نظریه ایشان به رشته تحریر در آمده و به تنقیح دیدگاه ایشان منجر شده است. در میان منتقدان، استاد خسرو باقری بیشترین و تامل‌‌برانگیزترین نقد‌ها را بر این دیدگاه وارد کرده است. با توجه به اینکه انتقادات ایشان ساحت‌های مختلفی از نظریه را در بر گرفته، در برخی موارد با پاسخ‌گویی صاحب‌نظران مدافع نظریه مواجه گردیده است. به نظر می‌رسد تامل بیشتر در آثار آیت‌الله جوادی آملی، مانع از ظهور برخی انتقادات است. از این‌رو، نوشتار حاضر، درصدد پاسخ‌گویی به برخی از انتقادات ایشان با مرور و تمرکز بر آثار آیت‌الله جوادی آملی است.
The Destiny of a Critique; Reviewing the Ayatollah JavadiAmoli Theory of Religious Science
نویسندگان [English]
Mahdi HoseinzadeYazdi1؛ nazila akhlaghi2
1Assistant Professor, Department of Islamic Social Sciences, Faculty of Social Sciences, University of Tehran
2nazilaakhlaghi63@gmail.com
چکیده [English]
Among the believers in the significance and possibility of realizing religious science, Ayatollah JavadiAmoli, believes in the possibility of the realization of religious science, by adopting a positive approach and relying on various topics of the tradition of Islamic thought. In more than a decade, we have come up with a wide range of reports that have been delivered in two opposites of criticizing or confirming his theory, and have contributed to the review his view. Among the critics, Professor KhosrowBagheri has expressed the most and most reflective criticisms of this view. Given that his criticisms embraced various areas of the theory, in some cases, he was faced with the response of the scholars defending from the theory. It seems that thinking more in the works of Ayatollah JavadiAmoli prevents from the emergence of some criticism. Hence, the present paper seeks to answer some of his criticisms by reviewing and focusing on the works of Ayatollah JavadiAmoli.
کلیدواژه‌ها [English]
Religion, Science, Religious Science
مراجع
باقری، خسرو (1392)، «حساب علم دینی در هندسه معرفت دینی؛ بررسی انگاره علامه جوادی آملی»، کتاب نقد، ش 69.
پارسانیا، حمید (1393)، «گفت‌وگو: نقد نقد در پرتو ایضاح مفهومی نظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی»، کتاب نقد، ش 70 و 71.
پیروزمند، علیرضا (1392)، «دوگونگی و ابهام در سرنوشت اسلامیت علوم در کلام فیلسوف متاله»، کتاب نقد، ش 69.
جعفرزاده، قاسم (1392)، «چیستی، معنا و مسیر تحقق علم دینی از نگاه آیت‌الله جوادی آملی»، کتاب نقد، ش 69.
جوادی آملی، عبدالله (1378)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، فطرت در قرآن، جلد 12، تنظیم: حجة‌الاسلام محمدرضا مصطفی‌پور، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1379)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، مراحل اخلاق در قرآن، جلد 11، تنظیم: حجة‌الاسلام علی اسلامی، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1381ب)، «عقل و دین»، نشریه پاسدار اسلام، ش 247.
ـــــــــــــــــــــــــ (1381ج)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، وحی و نبوت در قرآن، جلد 3، تنظیم: حجة‌الاسلام علی زمانی قمشه‌ای، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1381د)، سلسله بحث‌های فلسفه دین، فلسفه حقوق بشر، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1381و)، «عقل و دین»، نشریه پاسدار اسلام، ش 250.
ـــــــــــــــــــــــــ (1381ه)، «عقل و دین»، نشریه پاسدار اسلام، ش 249.
ـــــــــــــــــــــــــ (1382الف)، انتظار بشر از دین، تنظیم: محمدرضا مصطفی‌پور، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1382ب)، سرچشمه اندیشه، جلد دوم، تنظیم: حجة‌الاسلام عباس رحیمیان، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1382 ج)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، حیات حقیقی انسان در قرآن، جلد 15، حجة‌الاسلام غلامعلی امین، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1382د)، سرچشمه اندیشه، جلد اول، تنظیم: حجة‌الاسلام عباس رحیمیان، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1382ه)، قرآن حکیم از منظر امام رضا7، ترجمه: زینب کربلایی، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1383الف)، شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1385ب)، حق و تکلیف در اسلام، تحقیق و تنظیم: مصطفی خلیلی، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1386الف)، تفسیر انسان به انسان، تحقیق و تنظیم: محمد حسین‌زاده الهی، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1386ب)، شریعت در آینه معرفت، تنظیم: حمید پارسانیا، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1386ج)، اسلام و محیط زیست، تحقیق و تنظیم: حجة‌الاسلام عباس رحیمیان، قم: مرکز نشر اسراء.
ـــــــــــــــــــــــــ (1386د)، تفسیر انسان به انسان، تحقیق و تنظیم: محمد حسین‌زاده الهی، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1390)، تسنیم، جلد اول، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1391)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، جامعه در قرآن، تنظیم: مصطفی خلیلی، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1393الف)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، تنظیم: حجة‌الاسلام احمد واعظی، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1393ب)، عمل عرفانی در پرتو علم وحیانی، تنظیم: حجة‌الاسلام محمود قلی‌پور، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1394)، نسبت دین و دنیا؛ بررسی و نقد نظریه سکولاریسم، تنظیم: علیرضا روغنی موفق، قم: مرکز نشر اسرا.
ـــــــــــــــــــــــــ (1388)، «تبیین برخی مطالب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی»، فصلنامه اسرا، ش 2.
ـــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا)، «علوم انسانی در صبغه اسلامی»، نشریه عیار، ش23.
جوادی آملی، عبدالله (1392)، «فلسفه الهی در محال‌بودن علم دینی»، کتاب نقد، ش 69.
ـــــــــــــــــــــــــ (1373)، «لذت کسب علم و پرورش روح»، نشریه تربیت، ش 95.
خاکی قراملکی، محمدرضا (1393)، «ملاحظاتی انتقادی بر مبانی نظری علم دینی از منظر علامه جوادی آملی»، کتاب نقد، ش 70 و 71.
خسروپناه، عبدالحسین و قاسم بابایی (1393) «نقد و ارزیابی: فرایند علم دینی از نظرگاه آیت‌الله جوادی آملی»، کتاب نقد، ش 70 و 71.
سوزنچی، حسین (1391)، معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
سوزنچی، حسین (1389)، «علم دینی از منظر آیت‌الله جوادی آملی»، فصلنامه اسرا، ش 2.
علی‌اکبری، محمد و مرتضی واعظ‌جوادی (1392)، «بازنگاری نظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی (همراه پاسخ به برخی شبهات)»، حکمت اسرا، ش 4.
علی‌‌تبار فیروزجایی، رمضان (1393)، «سنجش معیار علم دینی؛ بررسی نظریه علامه جوادی آملی»، کتاب نقد، ش 70 و 71.
فتحیه، عباس (1393) «بررسی رابطۀ علم و دین در شش ساحت گوناگون»، کتاب نقد، ش 70 و 71.
فنایی اشکوری، محمد (1388)، «جایگاه عقل و وحی در هندسه معرفت بشری، تحلیل و بررسی دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی در کتاب منزلت عقل در هندسه معرفت بشری»، معرفت فلسفی، ش4.
موحد ابطحی، سیدمحمدتقی (1391)، «انحلال مسئله علم دینی در دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی»، نشریهذهن، ش 50.
واعظی، احمد (1387)، «علم دینی از منظر آیت‌الله جوادی آملی»، روش‌شناسی علوم انسانی، ش54.
