آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,387 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,993,298 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,705,432 |
گسترۀ شرط انتفای ابوّت در ثبوت قصاص | ||
| فقه | ||
| مقاله 5، دوره 22، شماره 86، دی 1394، صفحه 113-138 اصل مقاله (657.6 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2015.64539 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد جعفر صادق پور1؛ عبدالعلی توجهی2 | ||
| 1پژوهشگر مرکز مطالعات فقهی پزشکی قانونی | ||
| 2دانشیار دانشگاه شاهد | ||
| تاریخ دریافت: 24 اسفند 1395، تاریخ بازنگری: 25 مهر 1396، تاریخ پذیرش: 10 خرداد 1396 | ||
| چکیده | ||
| قصاص، کیفر قتل یا جراحت عمدی است. یکی از شروط جریان قصاص، انتفای ابوت است. برمبنای این شرط، اگر قاتل، پدر مقتول باشد، قصاص در حق او جاری نمی‌شود. مستندات روایی و شهرت فتوایی که بر این مسئله نزد فریقین اقامه شده، قانون‌گذار را بر آن داشته در مادۀ 301 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 این شرط را درنظر بگیرد. اطلاق کلام فقیهان و نص قانون، مقتضی انتفای مطلق قصاص پدر به‌سبب قتل فرزند است. این درحالی است که برخی، درصورت سبق تصمیم یا وجود انگیزه‌هایی چون دشمنی و طمع، پدر را مستحق قصاص دانسته‌اند. در این نوشتار، با روشی توصیفی ـ تحلیلی، با استناد به روایات مرتبط، چنین نتیجه گرفته می‌شود که سقوط قصاص پدر، حکمی عام و مطلق است و تخصیص آن به مواردی چون قتل با سبق تصمیم، مستلزم اعراض از روایات است. درعین‌حال، ثابت می‌شود چنین حکمی تنها مخصوص پدر است و مادر، جد یا جدات را به‌هیچ‌وجه شامل نمی‌گردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قصاص؛ انتفای ابوت؛ سبق تصمیم؛ قصد؛ جدّپدری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Limits of condition of lacking paternity for proving retaliation (Qisas) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mohamad jafar sadegh pour1؛ abdol ali tavajohi2 | ||
| 1Forensic Judiciary Studies Centre researcher | ||
| 2an associate professor at the University of witness | ||
| چکیده [English] | ||
| Murder and intentional injury are punished by Qisas. One of the conditions of executing qisas is lack of paternity. Accordingly, a murderer is not retaliated where he is father of his victim. Traditional documentaries and renown legal opinions which are raised on this case by the Shiite and Sunni groups, make the legislator consider the mentioned condition in the article 301, Islamic penal code of 2014.A father that murders his offspring, is not absolutely taken in retaliation in accordance with absoluteness of the Shiite Jurist`s words and text of law. This is while that according to some jurists`s opinions, retaliation is executed on a father where he murders his child with malice aforethought or motives such as hostility and greed. In this paper, based on a descriptive-analytical method and connected narrations, it is resulted that annulling qisas of father is a general and absolute legal commandment, and limiting it to some situations such as killing with malice aforethought, necessitates abandoning the traditions. At the same time, it proves that such an legal precept is especial for father, and it does not apply to mother, grandfather and grandmother at all. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| retaliation, lack of paternity, malice afore thought, intention and grandfather | ||
| مراجع | ||
|
1. ابن‌عربی (بی‌تا)، أحکام القرآن، تحقیقِ محمد عبدالقادر عطا، لبنان، دار الفکر للطباعة والنشر. 2. ابن‌قدامه مقدسی، احمدبن‌محمد (بی‌تا)، المغنی، ج7، بیروت، دارإلاحیاء التراث العربی. 3. ابن‌جنید اسکافی (محمدبن‌احمد کاتب بغدادی) (1416ق)، مجموعة فتاوی إبن جنید، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست. 4. ایزدی‌فرد، علی‌اکبر و محمد نبی‌پور (1390)، «معافیت مطلق یا نسبی پدر و جد پدری از کیفر قتل در فرزندکشی عمدی»، نشریه فقه و حقوق اسلامی، سال دوم، ش3. 5. بحرانی، یوسف (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج19، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست. 6. الجبرین، عبدالله‌بن‌عبدالعزیر (1431ق)، شرح عمدة الفقه للموفق إبن قدامه، ج3، الریاض، مکتبة الرشد، چاپ ششم،. 7. حر عاملی، محمدبن‌حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، ج29، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست. 8. حسینی شیرازی، سیدمحمد (1409ق)، الفقه، جلد 89، بیروت، دارالعلوم، چاپ نخست. 9. حلی(ابن‌ادریس)، محمد‌بن‌منصور (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم. 10. حلی، یحیی‌بن‌سعید (1405ق)، الجامع للشرائع، قم، مؤسسة سید الشهداء العلمیة، چاپ نخست. 11. خوئی، سیدابوالقاسم (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، ج1 (41) و 2 (42)، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، چاپ نخست. 12. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالعلم، چاپ نخست. 13. سالم، عبدالعزیز (1380)، تاریخ عرب قبل از اسلام، ترجمۀ باقر صدری‌نیا، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نخست. 14. السودانی، صلاح عباس (2016م)، الحیاة الإجتماعیة فی الحجاز قبل الإسلام، عمان، مرکز الکتاب الآکادیمی، چاپ نخست. 15. شهید اول (محمدبن‌مکی) (1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، بیروت، دار الإحیاء التراث العربی،. 16. شهید ثانی (زین‌الدین عاملی جبعی) (1412ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّیی: سلطان العلماء)، ج2، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ نخست. 17. _____________________ (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج3 و 15، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ نخست. 18. شیخ طوسی (1407ق)، الخلاف، ج5، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست. 19. شیخ مفید (محمدبن‌محمدبن‌نعمان عکبری) (1413ق)، المقنعة، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ نخست. 20. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج41 و 42، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم. 21. صانعی، یوسف (1390)، استفتائات قضایی، ج1، تهران، پرتو خورشید، چاپ چهارم. 22. طباطبائی، سیدعلی‌بن‌محمد (1418ق)، ریاض المسائل، ج16، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست. 23. طباطبائی، سید‌محمد‌حسین (1376)، المیزان فی تفسیرالقرآن، ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی، ج7، بی‌جا، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، چاپ ششم. 24. علامۀ حلی (حسن‌بن‌یوسف) (1411ق)، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، تهران، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ نخست. 25. ________________ (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، ج5، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ نخست. 26. علی، جواد (1413ق)، المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام، ج5، بغداد، جامعة بغداد، چاپ دوم. 27. عوده، عبدالقادر (بی‌تا)، التشریع الجنایی الإسلامی مقارناً بالقانون الوضعی، ج2، بیروت، دارالکاتب العربی. 28. فاضل لنکرانی، محمد (1421ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة (القصاص)، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار:، چاپ نخست. 29. فاضل هندی، محمد‌بن‌الحسن (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج11، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست. 30. قرشی، سیدعلی‌اکبر (1412ق)، قاموس قرآن، ج1، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم. 31. کلینی، محمدبن‌یعقوب (1407ق)، الکافی، ج7، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم. 32. کیدری، محمدبن‌حسین (1416ق)، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ نخست. 33. گلباغی ماسوله، سیدعلی‌جبار (بی‌تا)، «بررسی فقهی نقش تفاوت جنسیت پدر و مادر در مجازات جرم فرزندکشی در فقه شیعه»، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال پنجم، ش16. 34. الماوردی، علی‌بن‌محمدبن‌حبیب (1424ق)، الحاوی الکبیر، ج15، بیروت، دارالفکر. 35. محقق حلی، جعفربن‌حسن (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، ج2، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة، چاپ ششم. 36. ________________ (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم. 37. محقق داماد، سیدمصطفی (1383)، «تفکیک روایات قضایی از روایات فقهی»، تحقیقات حقوقی، ش39. 38. مدنی کاشانی، حاج‌آقارضا (1410ق)، کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم. 39. مرعشی نجفی، سیدشهاب‌الدین (1415ق)، القصاص علی ضوء القرآن و السنة، ج1، قم، انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشی نجفی1، چاپ نخست. 40. مظفر، محمدرضا (1392)، أصول فقه، ترجمۀ محسن غرویان، ج1، قم، دارالفکر، چاپ دوازدهم. 41. میرمحمدصادقی، حسین (1392)، جرایم علیه اشخاص، تهران، بنیاد حقوقی میزان، چاپ دوازدهم.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 774 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,325 |
||