آبادان شهر وفاست غروباش چه با صفاست

آبادان شهر وفاست

غروباش چه با صفاست

به مناسبت سال‌روز شکست حصر آبادان

هاجر زمانی

1- حصر آبادان باید شکسته شود

روزهای اول جنگ ایران و عراق، شهر آبادان مورد تهاجم دشمن بعثی قرار گرفت. از طرف مرز خرمشهر هم دائماً تهدید می‌شد. دشمن که به فکر جدایی خوزستان از خاک ایران بود، از شهر کوچکی که همسایه‌ی دیوار به دیوارش بود، شروع کرد.

در دومین ماه از فصل پاییز که هوای شرجی جنوب رو به خنک شدن می‌رفت، ناگهان مردم شهر، خود را در بازوان آهنین دشمن احساس کردند. از همه طرف گلوله می‌بارید. کمر شهر در کمربندی طولانی از نیروها و ماشین‌های جنگی عراق می‌شکست و نفسش در سینه حبس می‌شد. نیروهای بعثی عراق برای تصرف آبادان در هشتم آبان ۱۳۵۹ در «منطقه‌ی ذوالفقاری» روی رودخانه بهمن شیر، پل شناور نصب کردند و با عبور دادن قسمتی از نیروهای خود وارد آبادان شدند. بعثی‌ها به این دلیل منطقه‌ی ذوالفقاری را برای ورود به آبادان انتخاب کرده بودند که با استفاده از پوشش نخلستان‌ها بتوانند از دید رزمندگان ایرانی دور بوده و به ‌راحتی وارد این شهر بشوند. با چنین وضعیتی، آبادان در یک محاصره‌ی ۳۳۰ درجه‌ای قرار می‌گرفت و عبور از رودخانه‌ی بهمن شیر می‌توانست آن را با خطر جدی روبه‌رو کند. در زمان محاصره، بندر چوئبده، در ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر آبادان، تنها مرکز اتصال آبادان به بندری راهبردی برای تدارکات، پشتیبانی، نقل‌ و انتقال نیرو و مهمات به آبادان و خط مقدم جبهه به‌حساب می‌آمد.

پس از تصرف شهر خرمشهر و به محاصره در آمدن شهر آبادان، بندر چوئبده، به مرکزی برای پشتیبانی رزمندگان و رساندن آذوقه و مهمات در جهت شکست حصر آبادان تبدیل شد. با تصرف جاده‌های ارتباطی آبادان به اهواز و آبادان به بندر ماهشهر و به محاصره در آمدن کامل آبادان، تأمین مهمات، انتقال مجروحان و خروج مردمی که هر ساعت و دقیقه زیر توپ‌های خمسه‌خمسه و خمپاره‌های رژیم بعثی، مجروح و یا مجبور به ترک خانه و کاشانه خود می‌شدند، با مشکل روبه‌رو و غیرممکن می‌شد و برخی از مردم در این جاده‌های مواصلاتی به دست سربازان عراقی اسیر می‌شدند. از این رو تنها راه برای تأمین اندک مهمات جبهه و جابه‌جایی مردم و زخمی‌ها، از طریق راه آبی بندر ماهشهر به چوئبده و یا از طریق بالگردهای هوانیروز به این بندر صورت می‌گرفت.

یک سال سخت و طاقت‌فرسا در محاصره گذشت. مردمی که در آبادان حبس شده بودند، هر روز شهید و زخمی می‌دادند و با امکانات کم‌تری از شهر دفاع می‌کردند.

چهاردهم آبان ۱۳۵۹ امام خمینیq در پیامی فرمودند که: «من منتظرم این حصر آبادان از بین برود و هشدار می‌دهم به پاسداران، قوای انتظامی و فرماندهان قوای انتظامی که باید این حصر شکسته شود؛ مسامحه نشود در آن. حتماً باید شکسته بشود. فکر این نباشد که ما اگر این‌ها هم آمدند، بیرون‌شان می‌کنیم. اگر این‌ها آمدند. خسارات بر ما وارد می‌کنند. نگذارند این‌ها بیایند در آبادان.»

امامq در این مدت جنگ و دستور به فرماندهان نظامی، برای اولین بار صحبت خود را با «باید» شروع کرده بودند که این ادبیات خاص امام، نشان از اهمیت شکست حصر آبادان داشت؛ البته با سقوط آبادان، همواره یافتن راهی برای آزادسازی این شهر استراتژیک در دستور کار فرماندهان نظامی قرار داشت.

حالا شهر سوخته در آتش و خون، با فرمان امام خمینیq جان تازه‌ای می‌گرفت و در ردیف اول فهرست عملیات‌های دفاع مقدس قرار داشت. روز پنجم مهر 1360 صدای امامq در گوش لشکر خدا طنین‌انداز شد و ارتش و سپاه با تمام قدرت از زمین آسمان بر دشمن تاختند. نیروهای بعثی که فکر می‌کردند آبادان را برای همیشه از آن خود کرده‌اند، با دستور امامq یکی از چهار عملیات بزرگ و برجسته‌ی تاریخ دفاع مقدس، یعنی «عملیات ثامن‌الائمه» را به چشم خود دیدند.

2- عملیات ثامن‌الائمه

طراحی عملیات شکست حصر آبادان در زمستان سال 13۵۹ در سپاه انجام شد؛ اما اجرای آن به دلیل اعمال نظرهای بنی‌صدر که در آن دوران رئیس جمهور ایران بود، به عقب افتاد تا این‌که پس از بر کنار کردن بنی‌صدر، این عملیات با مشارکت ارتش انجام و طلیعه‌‌ای بر پیروزی‌های بزرگ رزمندگان اسلام در عملیات‌های بعدی هم‌چون طریق‌القدس، فتح‌المبین و بیت‌المقدس شد.

سرانجام پس از نزدیک به سه ماه فعالیت و انجام مقدمات، عملیات در ساعت یک بامداد روز پنجم سال 1360در راستای مانور پیش‌بینی‌ شده در زمان مقرر از سه محور آغاز شد. نیروهای عمل‌کننده در ساعت‌های اولیه موفق شدند ضمن عبور از موانع، مواضع دشمن را در جاده‌ی ماهشهر - آبادان (در محور شرقی) و شمال نهر شادگان (در محور شمالی) و خطوط مقدماتی در محور جنوبی، به تصرف درآورند.

عملیات در اواخر روز نخست با رسیدن قوای رزمنده به ساحل شرقی رود کارون و پاک‌سازی آن به پایان رسید.

عملیات ثامن‌الائمه به‌عنوان نقطه‌ی شروع عملیات گسترده‌ی رزمندگان اسلام از آغاز جنگ به شمار می‌رود. این عملیات را باید سرآغاز استخوان‌بندی و تشکیلات کنونی قوای رزمی سپاه به‌ حساب آورد. تا قبل از این عملیات، تشکیلات تثبیت شده‌ای (به‌طور جدی) به یگان‌های رزم سپاه حاکم نبود. شکست در این عملیات به قدری برای صدام سنگین بود که پس از پایان عملیات و شکست نیروهای بعثی، وی هفت نفر از فرماندهان خود را تیرباران کرد.

3- روایت فرمانده

در عملیات شکست حصر آبادان به یاد دارم که به خاطر کمبود ۲۲ نفر رزمنده، یک عملیات را عقب انداختیم و این موضوع نشان‌دهنده‌ی این است که شروع پیروزی‌های ایران با چه سختی‌ها و کمبودهایی مواجه بود. شکست حصر آبادان حدود یک هفته طول کشید؛ در واقع در پنجم مهر۱۳۶۰ حصر آبادان شکسته شد؛ البته باید به این موضوع اشاره کرد که همان ۴۸ ساعت اول پس از حصر، همه‌ی پیشرفت‌ها را به دست آوردیم؛ اما خواستیم که زمان تثبیت شود و با توجه به پل‌هایی که عراق روی رودخانه‌ها داشت، وارد عمل شویم، از این رو شکست حصر آبادان یک ‌هفته‌ای طول کشید.

مهم‌ترین خاطره‌ای که مربوط به شکست حصر آبادان در ذهنم است توجه به این نکته بود که ارتش عراق در این عملیات دو پل را روی رودخانه‌ی کارون به وجود آورده و وارد منطقه‌ی مشرف بر آبادان شده بود. از این رو دوستان ما عملیاتی را طراحی کردند که یکی از پل‌ها را آتش بزنند. زمانی که دوستان ما این عملیات را انجام دادند همه‌ی ما در التهاب بودیم که شهید کلاهدوز از طریق تلفن و به‌صورت رمزی اعلام کرد که عملیات موفقیت‌آمیز انجام شده است. پیروزی در این عملیات رعب و وحشت را برای نیروهای عراقی ایجاد کرد.

پس از پایان عملیات ثامن‌الائمهC و شکست حصر آبادان، فرماندهان نظامی در تلگرامی خبر اجرای دستور امام خمینیq را خدمت ایشان اعلام کردند. امام خمینیq نیز پس از دریافت تلگرام فرماندهان در خصوص شکستن حصر آبادان با وعده‌ی پیروزی نهایی پاسخ دادند که: «این‌جانب این پیروزی بزرگ را به فرماندهان تمامی نیروهای مسلح و به سربازان ارجمند و سپاهان نیرومند تبریک می‌گویم و امید است این سرافرازی‌ها را که برای اسلام و میهن فراهم می‌کنند، منظور نظر مبارک ولی‌الله الاعظم بقیة‌الله (ارواحنا له الفدا) باشد و آخرین پیروزمندی را که بیرون راندن نیروهای متجاوز کافر از سرزمین میهن‌مان است، ملت شریف ایران به‌زودی مشاهده کند.»

منبع: با استفاده و اقتباس آزاد از گزارش آقای مهدی شهرودی و باشگاه خبرنگاران.