زندگی به‌شرط اخلاق

ویژۀ عزاداری سیدالشهدا

محمد احمدی فیروزجایی

نکته

زیر آتش و بی­تفاوتی؟

وقتی بلایی مانند وبا در نجف پیدا می‌شد، حتی در بازارها هم گاهی مجالس روضه‌خوانی و توسل برقرار می‌شد؛ ولی ما مثل آدم‌های مأیوس، گویا نمی‌خواهیم از این در رحمت داخل شویم و برای رفع بلا و گرفتاری‌ها به حضرات معصومین: متوسل شویم!

آیا امروز برای رفع بلاها، غیر از دعای صادق، همراه با توبه و توسل راه دیگری داریم؟

مسلمان‌ها و برادران و خواهران ما، زیر آتش دشمن در چه حالی هستند و ما در چه حال؟

آیا رواست که چنین بی‌تفاوت و غیرمضطرب باشیم؟

(حضرت آیت­الله بهجت)

کودکانه

آزاد و مختار

محبت به فرزندان، امری درونی‌ست که خداوند آن را در دل والدین به ودیعت نهاده است؛ اما آنچه در این میان مهم می‌نماید و آثار تربیتی در پی دارد، ابراز آن است. این امری اختیاری‌ست و والدین و مربیان در پرتو آن، می‌توانند زمینۀ تربیت صحیح را فراهم آورند. چه بسیارند والدینی که در برابر فرزندان خود محبت فراوان دارند و آن را ابراز نمی‌کنند؛ در حالی‌ که محبت، وقتی سازنده و اثرگذار خواهد بود که طرف مقابل از آن آگاهی یابد. امام حسین7 که الگوی تربیتی مطمئن و کامل است، محبت به فرزندان را از نیازهای ضروری آنان دانسته و در قالب‌های گوناگون، به ابراز آن می‌پرداخت؛ گاه با درآغوش‌گرفتن و به‌سینه‌چسبانیدن خردسالان، زمانی با بوسیدن آنان و گاه با به‌زبان‌آوردن کلمات شیرین و محبت‌آمیز.

عبیدالله بن عتبه می­گوید که نزد حسین بن علی7 بودم. علی بن حسین7 وارد شد. امام او را صدا زد، در آغوش گرفت، به سینه چسبانید، میان دو چشمش را بوسید و فرمود: «پدرم به فدایت باد! چقدر خوشبو و زیبایی!»

(استاد حاج‌حسین انصاریان)

همسرانه

امتحان با همسر

خداوند اگر بخواهد شما را امتحان کند، با همسرتان امتحان می‌کند که شبانه‌روز با او سروکار دارید. گاهی او بدون مقدمه حرفی که باب میل شما نیست می‌زند و اگر مراقب نباشید، با یک گفتار و رفتار نامناسب در مقابل او، اندوخته‌های معنوی‌تان را بر باد می‌دهید.

(حضرت آیت­الله پهلوانی)

توصیه

خانمی که شوهری بسیار متدین و اهل نماز و روزه داشت، افسرده شده بود. رسیدگی کردیم و دیدیم که بیست سال، آقا صبح گفته خداحافظ و شب گفته سلام؛ همان آدم مؤمن و مقدسی که نماز جماعتش را در مسجد خوانده و آمده است. بله، بعضی‌ها دین را مسخره کرده‌اند! دین این نیست که حاجی شب بیاید خانه و به‌محض خوردن شام خوابش ببرد و صبح، باز هم بیدارنشده نماز و تعقیبات و... بعد هم با اخم خداحافظی کند و دنبال کارهای خودش باشد. در این باره از طرف خانم‌ها گلایه بسیار است و حرف‌شان این که جیب‌مان پر از پول است، طلا، امکانات و خانۀ بزرگ هم داریم؛ ولی محبت ندیده‌ایم. البته این موضوع یک‌طرفه نیست و از آن‌طرف آقا داریم که خانم افسرده‌اش کرده است. او این‌قدر بداخلاقی کرده که آقا نمی‌داند چه‌کار کند؟

لختی بنشینید و محاسبۀ نفس کنید. در بهار درختان را هرس می‌کنند و چندتا گل می‌کارند. گل بکارید؛ گل رأفت و عطوفت! خانم یا آقای محترم، اخلاق‌تان را خوب کنید! غضب خویش را کنترل کنید و فریاد نزنید! وقتی به باغچه رسیدگی می‌کنند، بعضی گیاهان را که خشک‌شده، از ریشه درمی‌آورند. تکبر و خودپسندی را، مانند گیاه هرزی که خشکیده، دور بیندازید.

(استاد فاطمی‌نیا)

عملی

یادگاری

عمدۀ آن‌ها نماز است!

...عمدۀ آن‌ها نماز است. نماز را بازاری نکنید. اول وقت بجا بیاورید، با خضوع و خشوع! اگر نماز را حفظ کردید، همه‌چیزتان محفوظ می‌ماند. تسبیحات حضرت زهرا3 و آیةالکرسی در تعقیب نماز ترک نشود. این اهم واجبات است. در مستحبات، عزا‌داری و زیارت حضرت سیدالشهدا7 را مسامحه ننمایید و روضۀ هفتگی، ولو دو ـ سه‌نفره برگزار کنید. این اسباب گشایش امور است و اگر از اول عمر تا آخر در خدمت آن بزرگوار بودید،  هرگز حقش ادا نمی‌شود و اگر هفتگی ممکن نشد، دهۀ اول محرم ترک نشود.

دیگر آن‌که این حرف‌ها آهن سرد کوبیدن است؛ ولی بر بنده لازم است که بگویم اطاعت والدین، حسن خلق، ملازمت صدق، موافقت ظاهر با باطن، ترک خدعه و حیله، تقدم در سلام، نیکویی‌کردن با هر بر و فاجر و امثال این‌ها را مواظبت نمایید! الله الله الله که دل هیچ‌کس را نرنجانید!

 تا توانی دلی به دست آور، دل‌شکستن هنر نمی‌باشد

(قسمتی از وصیت‌نامۀ آیت‌الله استاد قاضی)

سیرۀ اجتماعی

بدون اجبار

بزرگانی از علما را سراغ داریم که مقید بودند، هیچ‌وقت کوچک‌ترین تجاوزی به‌حق کسی نکنند. این‌ها در داخل خانه، حاضر نبودند حتی یک‌بار به‌صورت یک امر، از همسر یا فرزندشان چیزی بخواهند. دربارۀ مرحوم میرزا محمدتقی شیرازی که از مراجع تقلید بسیار بزرگ و استاد مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری بودند، نقل کرده‌اند که هیچ‌وقت به اهل خانه فرمان نمی‌داد.

بی‌جهت نیست که از عارف بزرگوار مرحوم آقاسید هاشم حداد که از شاگردان سلوکی حضرت جمال‌العارفین، مرحوم آیت‌الله آقاسید علی قاضی بوده، نقل‌شده که می‌فرمود: «انسان اگر بخواهد واصل شود، شروع آن از خانه و زن و بچه است.»

(شهید مطهری)

سیرۀ سیاسی

بگو بزرگ‌ترت بیاید

وقتی رضاخان دستور داد منبر را از مسجد مرحوم شاه­آبادی بردارند تا مانع سخنرانی ایشان شوند، ایشان دست از سخنرانی برنداشتند و به‌طور ایستاده سخنرانی می‌کردند. مأموران شهربانی هم مرتب به مسجد می‌آمدند و مطالب منبر ایشان را می‌نوشتند و گزارش می‌کردند. یک‌بار که رئیس کلانتری به مسجد آمده بود، چون می‌خواست با کفش وارد شود، ایشان با صدای بلند فرمودند: «فاخلع نعلیک!»

آن‌چنان به مأموران پرخاش نمودند که آن‌ها ترسیدند و از مسجد بیرون رفتند. وقتی‌که آیت‌الله‌العظمی شاه‌آبادی از مسجد خارج شدند، مأموران هم دنبال‌شان رفتند و از ایشان می‌خواستند که متعهد شوند تا دیگر به منبر نروند؛ ولی ایشان با همان لهجۀ اصفهانی خود به مأموران می‌فرمودند: «برو به بزرگ‌ترت بگو بیاد.»