آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 1,470 |
| تعداد مقالات | 24,584 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,808,686 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,390,986 |
درنگی در مکی یا مدنی بودن سوره عادیات | ||
| پژوهش های قرآنی | ||
| مقاله 3، دوره 22، شماره 85، زمستان 1396، صفحه 54-83 اصل مقاله (719 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqr.2017.47077.1488 | ||
| نویسندگان | ||
حسین جدی  1؛ ابراهیم اقبال2
| ||
| 1دانشجوی دکتری فردوسی مشهد | ||
| 2دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| تاریخ‌گذاری سوره‌های قرآن کریم در شناخت صحیح آنها و برگزیدن آرای تفسیری و رد سخنان ناصواب بسیار مؤثر است. این امر خود بر پایه تعیین مکی یا مدنی بودن یک سوره استوار است. علم مکی و مدنی، بسیاری از سوره‌های قرآن را بدون اختلاف، مکی برمی‌شمرد و شمار کمتری را بدون هیچ سخنی، مدنی می‌داند، اما در خصوص اندک سوره‌هایی، اختلاف در مکی یا مدنی بودن را نشان می‌دهد. سوره عادیات در دسته سوم قرار دارد. تعیین مکی یا مدنی بودن این سوره از یک‌سو با دشواری، و از سوی دیگر با ضرورت همراه شده است. روایات ترتیب نزول و اسباب نزول نیز در مورد این سوره گوناگون است و در نگاه نخست، با توجه به قواعد و ضوابط شناخت مکی و مدنی، هر دو احتمال به چشم می‌آید، امّا با بررسی سندی و متنی روایات و دقت در تطبیق قواعد و ضوابط شناسایی سوره‌ها، مدنی بودن عادیات اثبات می‌شود. مدنی محسوب شدن این سوره، هم حسن ختام اختلاف دیدگاه‌ها و آراء است، هم به تاریخ‌گذاری این سوره می‌انجامد، و به فرجام نیز یکی از فضایل حضرت علی (ع) را نمایان می‌سازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاریخ‌گذاری؛ مکی و مدنی؛ عادیات؛ ترتیب نزول؛ اسباب نزول | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Deliberation on Whether Sūrat al-‘Ādiyāt is Makkī or Madanī | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Husayn Jeddi1؛ ebrahim eghbal2 | ||
| 1Ph.D. Student, Ferdowsi University of Mashhad | ||
| 2Associate Professor of Tehran University, Faculty of Theology | ||
| چکیده [English] | ||
| Dating the sūras of the Holy Qur’an is very effective in cognizing them properly, choosing exegetic opinions, and rejecting the untrue statements. This task is in itself based on whether a sūra’s is Makkī or Madanī. Knowledge about the sūras’ being Makkī or Madanī takes many of the sūras to be definitely Makkī and a number of others to be undoubtedly Madanī; but it shows disagreement about a few sūras to be either Makkī or Madanī. Sūrat al-‘Ādiyāt is considered to be among the third group. Determining this sūra’s being Makkī or Madanī has on one hand faced difficulty and on the other deemed as necessary. The traditions on the order of revelation and occasions of revelation are varied for this sūra and, given the rules and regulations of distinguishing Makkī from Madanī, at first glance both seem to be probable. However, through studying the chains of transmission and texts of the traditions and careful application of the rules and regulation for identifying the sūras, it is proved that Sūrat al-‘Ādiyāt is Madanī. Considering it as being Madanī is both putting an end to the controversy about this sūra and putting a date on it, and finally, it would reveal one of the excellences of Imam Ali (A.S.), as well. | ||
| مراجع | ||
|
1. قرآن کریم. 2. آلوسی، محمود؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق. 3. ابن المشهدی، محمدبن جعفر؛ المزار الکبیر، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1419ق. 4. ابن درید، محمدبن حسن؛ جمهرة اللغة، بیروت، دار العلم للملایین، 1988م. 5. ابن شهرآشوب، محمدبن علی؛ مناقب آل أبی طالب:، قم، نشر علامه، 1379ق. 6. ابن طاووس، علی‌بن موسی؛ إقبالالأعمالالحسنة، تهران، دفتر تبلیغات اسلامی، 1376ش. 7. ــــــــــــــــــــــــ ؛ سعد السعود للنفوس منضود، قم، دار الذخائر، بی‌تا. 8. ابن فارس، احمد؛ معجم مقاییس اللغه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق. 9. ابن ندیم، أبوالفرج؛ الفهرست، بیروت، دار المعرفه، 1417ق. 10. ابن هائم، شهاب الدین احمدبن محمد؛ التبیان فی تفسیر غریب القرآن، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 1423ق. 11. اربلی، علی‌بن عیسی؛ کشفالغمةفیمعرفة الأئمة، تبریز، بنی هاشم، 1381ق. 12. استرآبادی، علی؛ تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، 1409ق. 13. اقبال، ابراهیم؛ شناخت مکی و مدنی، تهران، چاپ و نشر بین الملل، 1393ش. 14. بجلی، ابن ضریس؛ فضائل القرآن و ما أنزل من القرآن بمکة و ما أنزل بالمدینة، دمشق، دار الفکر، 1408ق. 15. بحرانی، سید هاشم؛ البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، 1416ق. 16. برقی، احمدبن محمدبن خالد؛ المحاسن، قم، دار الکتب الإسلامیة، 1371ش. 17. بیضاوی، عبدالله‌بن عمر؛ أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1418ق. 18. جزری، ابن اثیر؛ الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، 1385ق. 19. حجتی، محمدباقر؛ پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1389ش. 20. حسین احمد، عبدالرزاق؛ المکی و المدنی فی القرآن الکریم، قاهره، دار إبن عفان، 1420ق. 21. حمیری، عبدالله‌بن جعفر؛ قرب الإسناد، قم، مؤسسة آل البیت:، 1413ق. 22. حنبلی، عبدالله‌بن محمد العکری؛ شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، تحقیق: عبدالقادر الأرنؤوط، دمشق، دار ابن کثیر، 1406ق. 23. حیدری‌فر، مجید؛ مهندسی فهم و تفسیر قرآن، قم، بوستان کتاب، 1391ش. 24. خوش‌منش، ابوالفضل؛ حمل قرآن: پژوهشی در روش شناسی تعلیم و تحفیظ قرآن مجید، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390ش. 25. دخیل، علی‌بن محمدعلی؛ الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1422ق. 26. درویش، محیی الدین؛ اعراب القرآن و بیانه، سوریه، دارالارشاد، 1415ق. 27. دیلمی، حسن‌بن محمد؛ إرشاد القلوب إلی الصواب، قم، شریف رضی، 1412ق. 28. ذهبی، شمس‌الدین‌بن عثمان؛ تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر والأعلام، بیروت، دار الکتاب العربی، 1407ق. 29. رازی، ابوالفتوح حسین‌بن علی؛ روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد، آستان قدس رضوی، 1408ق. 30. رازی، فخرالدین محمدبن عمر؛ مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق. 31. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد؛ مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دار القلم، 1412ق. 32. رامیار، محمود؛ تاریخ قرآن، تهران، امیر کبیر، 1369ش. 33. راوندی، قطب الدین سعید‌بن هبة الله؛ الخرائج و الجرائح، قم، مؤسسه امام مهدی، 1409ق. 34. زرقانی، عبدالعظیم؛ مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا. 35. زرکشی، محمدبن عبدالله؛ البرهان فی علوم القرآن، بیروت، دار المعرفة، 1410ق. 36. زمخشری، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی، 1407ق. 37. سبحانی، جعفر؛ فروغ ابدیت تجزیه و تحلیل کاملی از زندگی پیامبر اکرم6، قم، بوستان کتاب، 1385ش. 38. ـــــــــــ ؛ مفاهیم القرآن، قم، مؤسسة الامام الصادق7، 1421ق. 39. سمرقندی، نصربن محمدبن احمد؛ بحرالعلوم، دار الفکر، بیروت، بی‌تا. 40. سیوطی، جلال الدین؛ الإتقان فی علوم القرآن، بیروت، دار الکتاب العربی، 1421ق. 41. ــــــــــــــــ ؛ الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، 1404ق. 42. ــــــــــــــــ ؛ تفسیر الجلالین، بیروت، مؤسسة النور للمطبوعات، 1416ق. 43. شاذلی، سید‌بن قطب؛ فی ظلال القرآن، قاهره، دارالشروق، 1412ق. 44. شافعی، علی‌بن عبدالله؛ تاریخ مدینة دمشق و ذکر فضلها و تسمیة من حلها من الأماثل، بیروت، دارالفکر، 1995م. 45. شایع، محمدبن عبدالرحمن؛ المکی و المدنی فی القرآن الکریم، ریاض، 1418ق. 46. شریعتی، محمدتقی؛ تفسیر نوین، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، بی‌تا. 47. شهرستانی، محمدبن عبدالکریم؛ مفاتیح الاسرار و مصابیح الأبرار، قم، میراث مکتوب، 1386ش. 48. صافی، محمود‌بن عبدالرحیم؛ الجدول فی اعراب القرآن، بیروت، دار الرشید، 1418ق. 49. صالح، صبحی؛ مباحث فی علوم القرآن، قم، منشورات الرضی، 1372ش. 50. صدوق، محمدبن علی؛ الأمالی، تهران، کتابچی، 1376ش. 51. ـــــــــــــــــ ؛ ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف الرضی للنشر، 1406ق. 52. طالقانی، محمود؛ پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1362ش. 53. طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق. 54. ــــــــــــــــــــــ ؛ قرآن در اسلام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1353ش. 55. طبرانی، ابوالقاسم، المعجم الکبیر، قاهرة، مکتبة ابن تیمیة، 1415ق. 56. طبرسی، علی‌بن حسن، مشکاةالأنوارفیغررالأخبار، نجف، المکتبة الحیدریة، 1385ق. 57. طبرسی، فضل‌بن حسن؛ إعلامالوریبأعلامالهدی، قم، آل البیت، 1417ق. 58. ــــــــــــــــــ ؛ تفسیر جوامع الجامع، تهران، انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، 1377ش. 59. ــــــــــــــــــ ؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، 1372ش. 60. طبری، محمدبن جریر؛ تاریخ طبری: تاریخ الأمم و الملوک، بیروت، دار التراث، 1387ق. 61. طبری، محمدبن جریر؛ جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفه، 1412ق. 62. طریحی، فخرالدین‌بن محمد؛ مجمع البحرین، تهران، مرتضوی، 1375ش. 63. طوسی، محمدبن حسن؛ الأمالی، قم، دار الثقافة، 1414ق. 64. ــــــــــــــــــ ؛ التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا. 65. ــــــــــــــــــ ؛ تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیه، 1375ش. 66. طیب، عبدالحسین؛ اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، 1378ش. 67. عاملی، علی‌بن حسین؛ الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز، قم، دار القرآن الکریم، 1413ق. 68. عروسی حویزی، عبدعلی‌بن جمعه؛ تفسیر نورالثقلین، قم، انتشارات اسماعیلیان، 1415ق. 69. عیاشی، محمدبن مسعود؛ تفسیر العیّاشی، تهران، المطبعة العلمیة، 1380ق. 70. فراء، یحیی‌بن زیاد؛ معانی القرآن، مصر، دارالمصریه، بی‌تا. 71. فیض کاشانی، محمد محسن؛ الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیرالمؤمنین علی7، 1406ق. 72. ــــــــــــــــــــــــ ؛ تفسیر الصافی، تهران، انتشارات الصدر، 1415ق. 73. قرطبی، محمدبن احمد؛ الجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو، 1364ش. 74. قمی، علی‌بن ابراهیم؛ تفسیر القمی، قم، دار الکتاب، 1404ق. 75. قمی مشهدی، محمدبن رضا؛ تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش. 76. کلینی، محمدبن یعقوب؛ الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1407ق. 77. کوفی، فرات‌بن ابراهیم؛ تفسیر فرات الکوفی، تهران، مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی، 1410ق. 78. ماوردی، أبوالحسن‌بن حبیب؛ تفسیر الماوردی: النکت والعیون، بیروت، دار الکتب العلمیة، بی‌تا. 79. متقی هندی، علاءالدین‌بن حسام؛ کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، بی‌جا، مؤسسة الرسالة، 1401ق. 80. مجلسی، محمدباقر؛ بحار الأنوار الجامعة لدررأخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق. 81. ــــــــــــــ ؛ زاد المعاد: مفتاح الجنان، بیروت، موسسة الأعلمی للمطبوعات، 1423ق.ق 82. مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1430ق. 83. معرفت، محمد هادی؛ تاریخ قرآن، تهران، سمت، 1382ش. 84. معلوف، لویس؛ المنجد فی اللغة والاعلام، ترجمه محمد بندرریگی، تهران، بعثت، 1387ش. 85. مفید، محمدبن محمد؛ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، 1413ق. 86. ـــــــــــــــــ ؛ رسالة فی المهر، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق. 87. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1374ش. 88. ـــــــــــــــــ ؛ سوگندهای قرآن، قم، مدرسه امام علی‌بن ابیطالب7، 1386ش. 89. نکونام، جعفر؛ درآمدی بر تاریخ گذاری قرآن، تهران، نشر هستی نما، 1380ش. 90. واحدی، علی‌بن احمد؛ اسباب نزول القرآن، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1411ق. 91. واقدی، محمدبن عمر؛ المغازی، بیروت، مؤسسة اعلمی، 1409ق. 92. هیثمی، أبوالحسن‌بن سلیمان؛ مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، قاهرة، مکتبة القدسی، 1414ق. 93. یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب؛ تاریخ الیعقوبی، قم، اهل بیت (ع)، بی‌تا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 262 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 227 |
||
