آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شمارهها | 2,579 |
| تعداد مقالات | 36,674 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,978,636 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,715,817 |
مبانی قاعده اضطرار در مسئولیت مدنی اشخاص و دولت | ||
| جستارهای فقهی و اصولی | ||
| مقاله 5، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 6، خرداد 1396، صفحه 65-97 اصل مقاله (339.41 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی (داوری عادی) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jrj.2017.65419 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد دانش نهاد1؛ ابوالفضل علیشاهی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج (متخذ از رساله) | ||
| 2دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج | ||
| تاریخ دریافت: 30 دی 1395، تاریخ بازنگری: 27 اسفند 1396، تاریخ پذیرش: 09 دی 1396 | ||
| چکیده | ||
| قاعده اضطرار، از مهمترین قواعد فقهی حقوقی است. اضطرار، صفتی است که در اثر شرایط تهدیدآمیز و غیرقابل تحمل، مرتکب را به سوی فعل نادرست می کشاند. از چالش های اصلی در این قاعده، سلب ضمان است که غالب فقها، آن را تنها نافی حکم تکلیفی می دانند، ولی برخی بر این باورند که قاعده اضطرار بر حکم وضعی نیز دلالت دارد، بهگونهای که دیدگاه های گوناگونی در سلب مسئولیت ارائه گردیده است. در این پژوهش، پس از بررسی دیدگاه ها، روشن شد که نه تنها قاعدۀ اضطرار در باب مسئولیت مدنی اشخاص منشأ اثر است، بلکه تأثیر آن، در باب مسئولیت مدنی دولت نیز قابل اثبات است، بهگونهای که میتوان موارد متعددی از مبانی تأثیر اضطرار در ایجاب و سلب مسؤولیت مدنی دولت از جمله خسارات وارده از جانب دولت اسلامی بر معاندان، خسارات ناشی از اعمال حاکمیت، خسارات ناشی از قوه قاهره و خسارات ناشی از فسخ یا عقد قرارداد با سایر کشورها را نام برد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| قاعدۀ اضطرار؛ مسؤولیت مدنی؛ حکم وضعی؛ مسؤولیت مدنی دولت؛ ضمان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Religious Expediency and Coercion and its Effect on Family Prescriptions from Jurist,s Perspectives | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Danesh nahad1؛ Abolfazl Alishahi2 | ||
| 1Yasooj Uni | ||
| 2Yasooj Uni | ||
| چکیده [English] | ||
| Expediency and coercion are among old topics in Shariah whose function is realized in jurisprudence. The legislator has been variably considering this fact that a framework should be established in the rulings and prescriptions to make these rules flexible. The legislator asses mukallaf,s (the one who is obliged to perform religious duties) conditions and the status in which he is situated to specify the servant,s quality of obedience so that he is known obedient in special conditions even if he committed a forbidden, while he would be known guilty and sinful in usual situations if he committed the same crime. Expediency is compatible with human,s purpose in this world and the Hereafter which consequently ends in access to profit and prevent from loss whose authority is proven as the intellectuals, conduct is proven. Likewise, if the expediency is a bound one, the rule of intellect,s rule and canon may obtain its authority. Coercion is an intolerable status which seduces a person and makes him commit sin 152 and abandons dues. The guaranty for the authority of coercion and its consequent rules are indications such as the Qur,an, traditions and intellect. The researcher has attempted to propose introductory discussions and to provide comparative samples from the issue of expediency and coercion and to compare expediency and coercion so that their distinctions and similarities are identified. This question is also to be answered that how expediency and coercion may contribute to the issue of family and becomes a source for legislating prescriptions by the jurists. By going through samples from the prescriptions of family such as infants, it is concluded that the legislator has falsified the rules pertaining kids and infants based on expediency and envy, so that by deducing the rule pertaining the kids by the jurists, it is concluded that expediency enjoys a high status, hence, observing expediency in the process of law making has extended its influence. Similarly, the existence of coercion and obligation in the pertaining rules of family namely kids and infants could establish secondary status and impose prescriptions on them. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Expediency, Obligation, Coercion, Family, Infants | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. ترجمه: ناصر مکارم شیرازی. بیجا: بینا.
آشتیانی، محمد حسن. (1425ق). الرسائل التسع. چاول. قم: چاپ زهیر.
آمدی، علیبنمحمّد. (1404ق). الاحکام فی اصول الاحکام. تحقیق: سید جمیلی. چدوم. بیروت: دارالکتاب العربی.
ابن بابویه، محمدبنعلی. (1386ق). علل الشرائع. چاول. قم: کتابفروشی داوری.
ابنبدران، عبدالقادر. (1401ق). المدخل الی مذهب الامام الحنبل. تحقیق: عبداللهبنعبدالمحسن ترکی. بیروت: مؤسسة الرسالة.
ابنحمزه، محمدبنعلی. (1408ق). الوسیله الی نیل الفضیله. چاول. تحقیق: محمد حسون. قم: انتشارات آیتالله مرعشی.
ابنفارس، احمدبنفارس. (1404ق). معجم مقاییس اللغة. چاول. تحقیق: عبدالسّلام محمّد هارون. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابنمنظور، محمّدبنمکرم. (1404ق). لسان العرب. قم: نشر الادب الحوزة.
اشعری قمی، احمدبنمحمدبنعیسی. (1408ق). النوادر. چاول. قم: مدرسه امام مهدی(عج).
انصاری شیرازی، قدرتالله. (1429ق). موسوعه احکام الطفل و ادلتها. چاول. تعلیق از محمدجواد فاضل لنکرانی. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
انصاری، مرتضی. (1411ق). کتاب المکاسب. تصحیح: محمدجواد رحمتی و سیداحمد حسینی. چاول. قم: منشورات دار الذخائر.
بحرانی، حسینبنمحمد. الانوار اللامع فی شرح مفاتیح الشرائع. تصحیح: محسن آلعصفور. چاول. قم: مجمع البحوث العلمیه.
جلیلی، معصومه. «مفهوم ضرر و اضطرار در انجام معاملات از دیدگاه قانون و آثار حقوقی مترتب بر آنها»، ماهنامه کانون، بیتا، سال چهلونهم، شماره 77.
جزیری، عبدالرحمن و سیدمحمد غروی و مازح یاسر. الفقه علی المذاهب الاربعه و مذهب اهل البت وفقا لمذهب اهلالبیت علیهمالسلام. چاول. بیروت: دارالثقلین.
جوهری، اسماعیلبنحمّاد. (1410ق). الصّحاح تاج اللغة و صحاح العربیة. تحقیق: احمد عبد الغفور عطّار. چاول. بیروت: دارالعلم للملایین.
حبالله، حیدر. (1391). شفقتنا. (مصاحبه). دوشنبه 9مرداد. ساعت 12:18.
حرّ عاملی، محمّدبنحسن. (1414ق). وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة. تحقیق: مؤسسة آلالبیت علیهم السلام لاحیاء التراث. چدوم. قم: مؤسسة آلالبیت(ع).
حرّ عاملی، محمّدبنحسن. (1412ق). هدایه الامه الی احکام الائمه. چاول. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
حسینی عاملی، جوادبنمحمد. (1419ق). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه. تصحیح: محمدباقر خالصی. چاول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
حکیم، محمدتقی. (1979م). الاصول العامه للفقه المقارن. چدوم. قم: مؤسسه آلالبیت(ع).
خادمی، نورالدّینبنمختار. (1421ق). علم المقاصد الشرعیة. چاول. ریاض: مکتبة العبیکان.
خامنهای، علی. (1418ق). قراردارد ترک مخاصمه و آتش بس. چاول. قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
خویی، ابوالقاسم. (1417ق). محاضرات فی اصول الفقه. چاول. قم: انتشارات انصاریان.
خویی، ابوالقاسم. (1417ق). مصباح الاصول. تقریر از محمد سرور بهسودی. چپنجم. قم: کتابفروشی داوری.
راوندی، قطبالدین. (1405ق). فقه القرآن. تصحیح: احمد حسینی. چدوم. قم:کتابخانه آیتالله مرعشی.
ریسونی، احمد. (1418ق). نظریة المقاصد عند الامام الشّاطبی. مصر: دارالکلمة.
زبیدی، محمّدبنمحمّد. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. تحقیق: علی شیری. بیروت: دار الفکر.
زحیلی، وهبه. (1388). نظریه ضرورت در فقه اسلامی. ترجمه: حسین صابری. قم: بوستان کتاب.
زهدری حلی، جعفر. (1428ق). ایضاح ترددات الشرائع. چدوم. قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی.
سبحانی، جعفر. (1388). الوسیط فی اصول الفقه. قم: مؤسسه الامام الصادق(ع).
سلطانالعلما، حسنبنمحمد. (1412ق). الروضه البهیه المحشی سلطان العلماء. چاول. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
سید رضی. نهج البلاغه. تصحیح: عزیزالله عطاری. چاول. قم: مؤسسه نهج البلاغه.
سیفی مازندرانی، علیاکبر. (1425ق). مبانی الفقه الفعال فی القواعد الفقهیه الاساسیه. چاول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
شبیری زنجانی، موسی. (1430ق). توضیح المسائل. چاول. بیجا: انتشارات سلسبیل.
شمسالدّین، محمّدمهدی. (1419ق). الاجتهاد والتجدید فی الفقه الاسلامی. بیروت: مؤسسة الدّولة.
شمسالدّین، محمّدمهدی. «اجتهاد و آزادی نظر قانونی؛ ترجمه: محمد حسین شمسایی»، مجله اندیشه حوزه، 1378. شماره20.
شوکانی، محمّدبنعلی. (1412ق). ارشاد الفحول الی تحقیق علم الاصول. تحقیق: محمّدسعید بدری ابومصعب. بیروت: دارالفکر.
شهید ثانی، زینالدینبنعلی. (1410ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. حاشیه: محمد کلانتر. چاول. قم: کتابفروشی داوری.
صابری، حسین. (1381). عقل و استنباط فقهی. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
صابریان، علیرضا. «حوزه فقه سیاسی مصلحت و جایگاه آن در حکومت اسلامی»، فصلنامه فقه و مبانی حقوق، بیتا، شماره 8، ص85-122.
صاحببنعباد، اسماعیل. (1414ق). المحیط فی اللغه. تحقیق: محمدحسن آلیاسین. چاول. بیروت: عالم الکتاب.
صدر، محمدباقر. (1403ق). الفتاوی الواضحه وفقا لمذهب اهلالبیت(ع). بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
صرامی، سیفالله. «درآمدی بر جایگاه مصلحت در فقه»، قبسات، بیتا، شماره32، ص81-99.
طوسی، محمدبنحسن. (1407ق). تهذیب الاحکام. چچهارم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
طوسی، محمدبنحسن (1411ق). الغیبه. تحقیق: عبادالله تهرانی؛ علیاحمد ناصح. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
عبداللهی علیبیک، حمیده. (1383). «قاعده اضطرار (الضرورات تبیح المحظورات)»، فصلنامه مطالعات اسلامی، بیتا، شماره 63.
علامه حلی، حسنبنیوسف. (1414ق). تذکرة الفقهاء. چاول. قم: مؤسسة آلالبیت لاحیاء التراث.
علامه حلی، حسنبنیوسف. (1413ق). مختلف الشیعه. چدوم. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
علامه حلی، حسنبنیوسف. (1413ق). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال والحرام. چاول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
علمالهدی، علیبنحسین. (1415ق). الانتصار. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
غزالی، محمدبنمحمد. (1417ق). المستصفی فی علم الاصول. تصحیح: محمّد عبد. السلام عبد. الشافی. بیروت: دارالکتب العلمیة.
فاضل لنکرانی، محمد. (1383). القواعد الفقهیة. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
فاضل لنکرانی، محمد. (1425ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله. چاول. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
فاضل مقداد، مقدادبنعبد الله. (1425ق). کنز العرفان فی فقه القرآن. چاول. قم: انتشارات مرتضوی.
فراهیدی، خلیلبناحمد. (1410ق). العین. تحقیق: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی. چدوم. قم: مؤسسه دارالهجرة.
فیروزآبادی، محمّدبنیعقوب. (1415ق). القاموس المحیط. بیروت: مؤسسة الرسالة.
قانون حمایت از قانواده. مصوب 1392.
کلینی، محمّدبنیعقوب. (1407ق). الکافی. تصحیح از علی اکبر غفاری. چچهارم. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
مجاهد طباطبایی، محمد. (بیتا). کتاب المناهل. چاول. قم: مؤسسه آلالبیت(ع).
محقق حلی، جعفربنحسن. (1409ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. تصحیح: عبدالحسین محمدعلی بقال. چدوم. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
محقق حلی، جعفربنحسن. (1403ق). معارج الاصول. تحقیق: محمّدحسین رضوی. قم: مؤسسة آلالبیت(ع).
محقق داماد، مصطفی. (1405ق). قواعد فقه. چدوازدهم. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محقق سبزواری، محمدباقر. (1423ق). کفایه الاحکام. چاول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
محقق کرکی، علیبنحسین. (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. چدوم. قم: مؤسسه آلالبیت(ع).
مظفر، محمدرضا. (1382). اصول الفقه. چاول. تهران: مؤسسه الامام المنتظر.
مغنیه، محمدجواد. (1421ق). فقه الامام الصادق(ع). چدوم. قم: مؤسسه انصاریان.
مفید، محمدبنمحمد. (1414ق). الامالی. تحقیق: حسین استادولی و علیاکبر غفاری. چدوم. بیروت: دارالمفید.
مفید، محمدبنمحمد. (1410ق). المقنعه. چاول. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
مقدس اردبیلی، احمدبنمحمد. (بیتا). زبده البیان فی احکام القرآن. تصحیح: محمدباقر بهبودی. چاول. تهران: المکتبه الجعفریه.
مکارم شیرازی، ناصر. (1422ق). کتاب النکاح. تصحیح: محمدرضا حامدی و مسعود مکارم. چاول. قم: مدرسه الامام علیبنابیطالب(ع).
مکارم شیرازی، ناصر. (1426ق). انوار الفقاهه. چاول. قم: انتشارات مدرسه امام علیبنابیطالب(ع).
مکارم شیرازی، ناصر. (1427ق). الفتاوی الجدیده. چاپ دوم. تحقیق از ابوالقاسم عیان نژادی و کاظم خاقانی. قم: مدرسه امام علیبنابیطالب(ع).
منتظری، حسینعلی. (1415ق). دراسات فی المکاسب المحرمه. چاول. قم: نشر تفکر.
منتظری، حسینعلی. (1409ق). مبانی فقهی حکومت اسلامی. چاول. قم: مؤسسه کیهان.
نجفی، محمّدحسنبنباقر. (1365). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. تحقیق: عباس قوچانی. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
هاشمی شاهرودی، محمود. (1423ق). موسوعه الفقه الاسلامی طبقا لمذهب اهلالبیت(ع). چاول. قم: مؤسسه دایرهالمعارف فقه اسلامی.
هاشمی شاهرودی، محمود. (بیتا). مجله فقه اهل البیت. چاول. قم: مؤسسه دایرهالمعارف فقه اسلامی.
هاشمی شاهرودی، محمود. (1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت(ع). چاول. قم: مؤسسه دائرهالمعارف فقه اسلامی.
یزدی، محمدکاظم. (1421ق). حاشیه المکاسب. چدوم. قم: مؤسسه اسماعیلیان. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,400 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 5,326 |
||