دنیای اسباب‌بازی‌ها

حنا مشایخ

اسباب‌بازی یک کالای فرهنگی است که بچه‌ها از آغاز شکل‌گیری شخصیت خود با آن سروکار دارند و معمولاً اولین یادگیری‌های آن‌ها از دنیای واقعی با کمک اسباب‌بازی شکل می‌گیرد. اسباب‌بازی باعث رشد و به بلوغ رسیدن بسیاری از توانایی‌ها و استعدادهای کودکان می‌شود و کودک با استفاده از آن، شیوه‌ی زندگی کردن را می‌آموزد.

متأسفانه در کشور ما اسباب‌بازی کالایی تجاری شناخته شده که به عنوان وسیله‌ای برای سرگرمی به حساب می‌آید و به جنبه‌ی فرهنگی آن توجه نمی‌شود؛ به خاطر همین است که از تولیدکنندگان اسباب‌بازی حمایتی صورت نمی‌گیرد و تولید اسباب‌بازی در ایران به هیچ‌وجه صرفه‌ی اقتصادی ندارد. همین مسئله باعث شده که اسباب‌بازی‌های وارداتی خیلی راحت‌تر و وسیع‌تر وارد کشور شوند. اسباب‌بازی‌های خارجی بیش از نود درصد بازار داخلی را در اختیار گرفته‌اند.

برای آگاهی بیش‌تر از وضعیت بازار اسباب‌بازی با چند فروشنده در بازار صالح‌آباد تهران گفت‌وگو کردم و دلیل استقبال مردم از کالاهای خارجی را از آن‌ها جویا شدم. به نظر اکثر آن‌ها؛ طراحی مورد پسند کودکان، کیفیت بالا و تنوع بیش‌تر از دلایل اصلی برای تسخیر بازار از سوی محصولات خارجی بود.

کیفیت پایین اسباب‌بازی‌های ایرانی

آقای نظیری، یکی از فروشندگان بازار صالح‌آباد می‌گوید: «عروسک‌های ما اکثراً ساخت چین هستند، عروسک‌هایی که در ایران ساخته می‌شوند معمولاً کیفیت پایینی دارند و خریداران رغبتی به آن‌ها نشان نمی‌دهند. عروسک‌های چینی کیفیت و تنوع بالایی دارند و به همین خاطر استقبال از آن‌ها بسیار زیاد است.»

وی در ادامه‌ی صحبت‌هایش گفت: «به عنوان مثال عروسک‌هایی با کیفیت باربی را نمی‌‌شود با عروسک‌های ایرانی مقایسه کرد و با این شرایط مشتری به محض ورود به مغازه سراغ اجناس خارجی می‌رود؛ نیاز بازار باعث شده ما نیز اسباب‌بازی و عروسک‌های خارجی در فروشگاه عرضه کنیم.»

عدم حمایت از تولیدکنندگان داخلی

یکی دیگر از فروشندگان اسباب‌بازی که مردی حدوداً شصت‌ساله به نظر می‌آید، گفت: «چند سال قبل کارگاه کوچکی داشتم و با حدود سی نفر کارگر به تولید اسباب‌بازی مشغول بودم؛ اما متأسفانه هیچ حمایتی از مسئولین فرهنگی کشور ندیدم. به خاطر همین کارگاهم تعطیل شد. حالا چند سالی می‌شود که این مغازه را اجاره کرده‌ام و اسباب‌بازی‌های اکثراً چینی عرضه می‌کنیم.»

وی ادامه داد: «صنعت اسباب‌بازی در ایران جایگاهی ندارد. تولیدکنندگان اسباب‌بازی داخلی حتی یک صنف مستقل ندارند و زیر مجموعه‌ی اتحادیه‌ی نایلون، پلاستیک و خرازی‌ها فعالیت می‌کنند.»

از عروسک‌های دارا و سارا استقبال نمی‌شود.

فروشنده‌ی دیگری که در کنار اسباب‌بازی‌های خارجی داخل فروشگاهش عروسک‌های کلاه قرمزی و دارا و سارا نیز خودنمایی می‌کنند، گفت: «عروسک کلاه قرمزی ساخت کشور چین و یکی از پرفروش‌ترین عروسک‌های چند سال اخیر است. عروسک‌های دارا و سارا هم هر چند از کیفیت بالایی برخوردار هستند؛ اما به دلیل تمایل بچه‌ها به شخصیت‌های کارتونی خارجی چندان مورد استقبال قرار نگرفته‌اند. بچه‌ها یک‌باره و بدون مقدمه نمی‌توانند با عروسک و اسباب‌بازی ارتباط برقرار کنند، باید ارتباطی بین تولیدات فرهنگی در تلویزیون و سایر رسانه‌ها با اسباب‌بازی‌های ساخته شده در داخل وجود داشته باشد. انیمیشن‌ها و سریال‌های کودکانه‌ی خارجی بارها تکرار می‌شوند و اثر آن در ذهن بچه‌ها باقی می‌ماند و شخصیت‌های این برنامه‌ها به شدت نزد کودکان محبوبیت پیدا می‌کنند و زمانی که عروسک این شخصیت‌ها وارد بازار می‌شود استقبال از آن بسیار زیاد است.»