آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,462 |
| تعداد مقالات | 35,184 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,995,809 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,253,249 |
کارکردهای قاعدة «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیة» در تفسیر آیه تطهیر | ||
| پژوهش های قرآنی | ||
| مقاله 2، دوره 23، شماره 86، خرداد 1397، صفحه 30-53 اصل مقاله (468.84 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqr.2018.47443.1536 | ||
| نویسندگان | ||
| حسن رضایی هفتادر* 1؛ مجید زارعی2 | ||
| 1دانشیار دانشگاه تهران | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران | ||
| تاریخ دریافت: 26 اردیبهشت 1396، تاریخ بازنگری: 25 مهر 1396، تاریخ پذیرش: 26 مهر 1396 | ||
| چکیده | ||
| برابر مدلول ظاهری و ظهور عرفی آیه 33 سوره احزاب (آیه تطهیر)، مفسران مکتب خلافت با نادیده گرفتن سایر قراین و شواهد، در جهت شمول همسران پیامبر (ص) به‌عنوان «اهل‌البیت»، به سیاق آیات 28 تا 34 این سوره استناد کرده‌اند. در مقابل، عالمان امامیه عموماً به عدم اعتبار قاعده سیاق در این آیات حکم نموده، با محدود کردن قلمرو شمول مفهوم اهل‌البیت، تنها «خمسه طیبه» را مصداق آن می‌دانند. پژوهش حاضر پس از نقد و بررسی دیدگاه فریقین در مورد اعتبار یا عدم اعتبار سیاق در آیه محل بحث، راهکار جدیدی را به کمک قاعده اصولی «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیه»، در قالب رویکرد معیار عرضه نموده است. طبق این نظریه، وصف اصولی «یا نساء النبی» در آیات مربوط به همسران از باب قاعده پیشگفته، فضای نزول این آیات را تبیین نموده که بر محوریت شخصیت حقوقی نبی مکرم اسلام (ص) استوار است، تا به دنبال آن، ضابطة کلی که خود تعلیل و تأکیدی بر محتوای آیات مربوط به همسران است، در آیه تطهیر جلوه‌گر شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که با حفظ مصداق انحصاری آیه در شأن ائمه اطهار:، اصالةالسیاق در این آیات کاملاً توجیه‌پذیر است و محذوری در پی نخواهد داشت. همچنین از دیگر کارکردهای این قاعده در آیه محل بحث آن است که می‌توان شمول مصداق «اهل‌البیت» را برای دیگر معصومان نیز اثبات نمود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آیه تطهیر؛ سیاق؛ همسران پیامبر(ص)؛ تعلیق الحکم علی الوصف؛ اهل‌البیت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Functions of the Principle, “Ta‘līq al-ḥukm ‘alā al-waṣf mush‘irun bi al-‘illiya” | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hasan Rezaee Haftadur1؛ Majid Zareyi2 | ||
| 1Associate Professor, Tehran University | ||
| 2M.A. Student, Tehran University | ||
| چکیده [English] | ||
| According to the apparent denotation and conventional appearance of the verse 33 of Sūrat al-Aḥzāb (āyat al-taṭhīr), the interpreters of the caliphate school have, by negligence of other evidences, relied on the context of verses 28-34 of this Sūra for inclusion of the Prophet’s (S.A.W.) wives among the “Ahl al-Bayt”. In contrast, the Imamī scholars have generally ruled out the validity of the principle of context (siyāq) in these verses and by restricting the inclusion scope of the concept of Ahl al-Bayt, they have viewed its referent to be only the “Five Purified Ones” (Khamsa-yi Ṭayyiba). Upon critically reviewing the viewpoint of the two major sects (Shī‘a and Sunnī) concerning the validity or invalidity of context in the above verses, the present research presents a new working procedure with the help of the principle, “Ta‘līq al-ḥukm ‘alā al-waṣf mush‘irun bi al-‘illiya” (lit. meaning: suspension of precept upon description is cognizant of causality) in the format of the standard approach. According to this theory, the principled description, “O Wives of the Prophet!” (yā nisā’ al-Nabī) in the verses related to the wives in terms of the above-mentioned principle, has elucidated the climate of Revelation of the verses, which are based on the legal personality of the Noble Prophet of Islam (S.A.W.), and following that, indicated the general rule, which in itself is a causal inference to and an emphasis on the content of the verses related to the wives in the verse of taṭhīr. The findings of the research show that by preserving the exclusive referent of the verse concerning the purified Imams (A.S.), the principle of context in these verses is quite justifiable and does not entail any obstacle. Similarly, among other functions of this principle in the verse in question is that the inclusion of the referent of “Ahl al-Bayt” can be proven about other Infallibles, as well. | ||
| مراجع | ||
|
منابع و مآخذ
2. نهج‌البلاغه. 3. آلوسی، محمود؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق. 4. ابن‌أبی‌زینب، محمدبن ابراهیم؛ الغیبة للنعمانی، تهران، نشر صدوق، 1397ق. 5. ابن تیمیه، احمدبن عبدالحلیم؛ منهاج السنة النبویة، ریاض، جامعة الامام محمدبن سعود الاسلامیه، 1406ق. 6. ابن‌عاشور، محمدبن طاهر؛ التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسة التاریخ، بی‌تا.
8. ازهری، محمدبن احمد؛ تهذیب اللغه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1421ق. 9. اسماعیل‌زاده، ایلقار؛ «تفسیر تطبیقی آیه تطهیر از دیدگاه مذهب اهل بیت: و اهل سنت»، پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی، شماره 8 و 9، بهار 1383، 111-178. 10. اشراقی، شهاب‌الدین؛ فاضل لنکرانی، محمد؛ اهل‌البیت یا چهره‌های درخشان در آیه تطهیر، تهران، چاپ و نشر عروج، 1392ش. 11. انصاری، شیخ مرتضی؛ فرائد الاصول، قم، مجمع الفکر الاسلامی، بی‌تا 12. ــــــــــــــــــ ؛ کتاب المکاسب (المحشّی)، قم، مؤسسه مطبوعاتی دارالکتاب، 1410ق. 13. انصاری‌تبار، مجید؛ شرح جامع نموداری اصولالفقه، اصفهان، مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان، 1394ش. 14. بابایی، علی‌اکبر؛ «استقلال نزول آیه تطهیر و تأثیر آن در ظهور و فهم معنایی آیه»، اندیشه نوین دینی، شماره 28، بهار 1391، 24-44. 15. ــــــــــــ ؛ پرسمان عصمت: شرحی برآیه تطهیر، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390ش. 16. بابایی، علی‌اکبر؛ عزیزی‌کیا، غلامعلی، روحانی‌راد، مجتبی؛ روش‌شناسی تفسیر قرآن، زیر نظر محمود رجبی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392ش. 17. باقرزاده، عبدالرحمن؛ «اثبات استقلال آیه تطهیر در قرآن کریم»، الاهیات قرآنی، شماره 3، پاییز و زمستان 1393، 27-56. 18. ــــــــــــــــ ؛ پژوهشی جدید درباره آیه تطهیر، قم، بوستان کتاب، 1391ش. 19. باقلانی، ابوبکر؛ نکت الانتصار لنقل القرآن، اسکندریه، منشاة المعارف، بی‌تا. 20. بحرانی، هاشم؛ البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، 1416ق. 21. بروجردی طباطبایی، حسین؛ نهایة الاصول، قم، نشر تفکر، 1415ق. 22. جعفریان، رسول؛ القرآن و دعاوی التحریف، بیروت، دارالثقلین، 1415ق. 23. جوادی آملی، عبدالله؛ ادب فنا‌ی مقربا‌ن: شرح زیا‌رت جامعه کبیره، قم، مرکز نشر اسراء، 1391ش. 24. ـــــــــــــــــ ؛ نزاهت قرآن از تحریف، قم، مرکز نشر اسراء، 1393ش. 25. جوینی خراسانی، ابراهیم‌بن محمد؛ فرائد السمطین فی فضایل المرتضی و البتول و السبطین و الائمة من ذریتهم علیهم‌السلام، بیروت، مؤسسة المحمودی، 1398ق. 26. حجتی، محمدباقر؛ پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1384ش. 27. حسکانی، عبیدالله؛ شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، قم، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیه، 1411ق. 28. حسینی میلانی، علی؛ نگاهی به آیه تطهیر: پژوهشی در تفسیر و شأن نزول آیه تطهیر، قم، الحقایق، 1390ش. 29. حلی، حسن‌بن یوسف؛ منهاج الکرامة فی معرفة الامامة، مشهد، مؤسسه عاشورا، 1379ش. 30. خزاز قمی، علی‌بن محمد؛ کفایة الاثر فی النص علی الأئمة الاثنی عشر، قم، بیدار، 1401ق. 31. خویی، سید ابوالقاسم؛ البیان فی تفسیر القرآن، قم، المطبعة العلمیه، 1394ش.
33. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد؛ مفردات الفاظ القرآن، بیروت، الدار الشامیة، 1412ق. 34. رامیار، محمود؛ تاریخ قرآن، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1380ش. 35. ربانی، محمدحسن؛ «نقش سیاق در تفسیر»، پژوهش‌های قرآنی، شماره 27 و 28، پاییز و زمستان 1380، 322-341. 36. رضایی کرمانی، محمدعلی؛ «جایگاه سیاق در المیزان»، پژوهش‌های قرآنی، شماره 9 و 10، بهار و تابستان 1376، 194-205. 37. رضوانی، علی‌اصغر؛ امام‌شناسی در قرآن و پاسخ به شبهات، قم، مسجد مقدس جمکران، 1386ش. 38. رهگشای، حلیمه؛ «بررسی تناسب آیه تطهیر در تفاسیر شیعه»، بیّنات، شماره 71، پاییز 1390، 27-34. 39. زحیلی، وهبة‌بن مصطفی؛ التفسیر المنیر فی العقیدة والشریعة و المنهج، بیروت، دارالفکر المعاصر، 1418ق. 40. زمخشری، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتب العربی، 1407ق. 41. ستوده‌نیا، محمدرضا؛ آخوند یزدی، سعید؛ سلطانی رنانی، سید مهدی؛ «بررسی تطبیقی سیاق از دیدگاه قرآن‌پژوهان معاصر»، فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره 15، پاییز 1392، 61-78. 42. سیدبن طاووس، علی؛ سعد السعود، قم، منشورات الرضی، 1363ش. 43. سیوطی، عبدالرحمن؛ الدر المنثور فی تفسیر بالمأثور، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، 1404ق. 44. شریف مرتضی، علی‌بن حسین؛ الشافی فی الامامه، تهران، مؤسسة الصادق7، 1410ق. 45. صادقی تهرانی، محمد؛ الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، قم، انتشارات فرهنگ اسلامی، 1365ش. 46. صدر، رضا؛ الاجتهاد و التقلید، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1378ق. 47. صدوق، محمدبن علی؛ علل الشرایع، قم، کتابفروشی داوری، 1385ش. 48. ــــــــــــــــــ ؛ کمال‌الدین و تمام النعمة، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، اسلامیه، 1395ق. 49. طباطبایی، سید محمدحسین؛ قرآن در اسلام، قم، بوستان کتاب، 1388ش. 50. ـــــــــــــــــــــــ ؛ المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق. 51. طبرسی، حسن‌بن فضل؛ مکارم الأخلاق، قم، الشریف الرضی، 1412ق. 52. طبرسی، فضل‌بن حسن؛ مجمع البیان لعلوم القرآن، تهران، ناصر خسرو، 1372ش. 53. طبری، محمدبن جریر؛ جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت، دارالمعرفة، 1412ق. 54. طوسی، محمدبن حسن؛ تلخیص الشافی، قم، انتشارات المحبین، 1382ش. 55. ـــــــــــــــــــ ؛ تهذیب الأحکام، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1407ق. 56. طیب، عبدالحسین؛ اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، 1378ش. 57. طیب‌حسینی، محمود؛ شریفی‌نسب، حامد؛ «بررسی روایات ترتیب چینش آیات در سوره‌های قرآن کریم»، پژوهشنامه ثقلین، شماره 2، تابستان 1394، 199-228. 58. عاملی، جعفر مرتضی؛ اهل‌‌بیت: در آیه تطهیر، ترجمه: محمد سپهری، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1372ش. 59. عروسی حویزی، عبدعلی‌بن جمعه؛ تفسیر نورالثقلین، قم، اسماعیلیان، 1415ق. 60. عیاشی، محمدبن مسعود؛ کتاب التفسیر، تهران، چاپخانه علمیه، 1380ق. 61. فاضل مقداد، مقدادبن عبدالله؛ کنزالعرفان فی فقه القرآن، تهران، مرتضوی، 1373ش. 62. فخر رازی، محمدبن عمر؛ مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق. 63. فراهیدی، خلیل‌بن احمد؛ کتاب العین، قم، نشر هجرت، 1409ق. 64. فضل‌الله، سید محمدحسین؛ تفسیر من وحی القرآن، قم، انتشارات فرهنگ اسلامی، 1419ق. 65. قاسمی، محمد جمال‌الدین؛ محاسن التأویل، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1418ق. 66. قرطبی، محمدبن احمد؛ الجامع لأحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، 1364ش. 67. قلی‌زاده، احمد؛ واژه‌شناسی اصطلاحات اصول فقه، تهران، بنیاد پژوهش‌های علمی فرهنگی نور، 1379ش. 68. کشی، محمدبن عمر؛ رجال الکشی ـ اختیار معرفة الرجال، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، 1409ق. 69. کلینی، محمدبن یعقوب؛ الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1407ق. 70. کورانی، علی؛ تدوین قرآن، ترجمه: محمود عظیمی، تهران، سروش، 1379ش. 71. متقی هندی، علاءالدین علی؛ کنزالعمال فی سنن الاقوال والافعال، بیروت، مؤسسه الرسالة، 1405ق. 72. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق. 73. محمدی، علی؛ شرح اصول فقه، قم، قدس، 1378ش. 74. محمدی، محمدعلی؛ اعجاز قرآن با گرایش شبهه‌پژوهی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1394ش. 75. مرتضوی، محمد؛ آیات ولایت در قرآن، قم، آشیانه مهر، 1390ش. 76. مظفر، محمدرضا؛ اصول الفقه، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، بی‌تا. 77. معرفت، محمدهادی؛ التمهید فی علوم القرآن، قم، انتشارات مهر، 1390ق. 78. میرمحمدی، ابوالفضل؛ بحوث فی تاریخ القرآن و علومه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1400ق. 79. نجارزادگان، فتح‌الله؛ تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ آموزه‌هایی از فضایل و حقوق اهل بیت: در قرآن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1393ش. 80. وحید بهبهانی، محمدباقر؛ الفوائد الحائریة، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1415ق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 658 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 464 |
||