آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,388 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,995,546 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,706,859 |
تبیین عَقلانی و عُقلایی امرِبه‌معروف و نهیازمنکر | ||
| فقه | ||
| مقاله 5، دوره 24، شماره 92، دی 1396، صفحه 101-124 اصل مقاله (560.17 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2017.65669 | ||
| نویسندگان | ||
| الهام مغزی نجف آبادی* 1؛ سعید نظری توکلی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران | ||
| 2استادیار دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران | ||
| تاریخ دریافت: 20 دی 1396، تاریخ بازنگری: 24 خرداد 1397، تاریخ پذیرش: 05 خرداد 1397 | ||
| چکیده | ||
| امرِبه‌معروف و نهیازمنکر یکی از مهم‌ترین فرایضی است که کتاب و سنت بر آن تأکید بسیار نموده است. برخی از فقیهان، وجوب این فریضه را شرعی و نقلی دانسته و عقل و عُقلا را از ادراک وجوب این فریضه عاجز انگاشته‌اند؛ اما برخی دیگر قائل به عقلی و عُقلایی بودن وجوب این فریضه شده، و آیات و روایات را ارشاد به حکم عقل و عُقلا شمرده‌اند. طرفداران وجوب عقلی و عُقلایی به قواعد وجوب لطف، دفع ضرر محتمل، حفظ نظام، شُکر منعم، اعانه بر برّ و تقوی، و دلایل لزوم منع از تحقق مبغوض مولا و حفظ حدود آزادی تمسک نموده‌اند. از میان این ادله، قواعد وجوب لطف و اعانه بر برّ و تقوی و لزوم منع از تحقق معصیت و مبغوض مولا از اثبات ادعای ایشان قاصر است؛ اما بقیۀ دلایل می‌تواند وجوب عقلی و عُقلایی این فریضه را اثبات کند. پیداست که دلایل عقلی وجوب فریضه، همان فلسفۀ حکم شمرده می‌شوند؛ البته، شبهاتی نیز دربارۀ آن بیان شده که پاسخ داده می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امرِبه‌معروف و نهیازمنکر؛ وجوب عقلی و عُقلایی؛ قاعدۀ لطف؛ قاعدۀ وجوب دفع ضرر محتمل؛ قاعدۀ وجوب شکر منعم؛ قاعدۀ وجوب حفظ نظام | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Intellectual and Rational Explanation of "Enjoining What is Right and Forbidding What is Wrong" | ||
| نویسندگان [English] | ||
| elham maghzi najaf abadi1؛ saeed tavakoli2 | ||
| 1Ph.D. student at the College of Theology, University of Tehran | ||
| 2Assistant professor at the College of Theology, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the most important obligations that the Holy Quran and tradition have emphasized is "enjoining what is right and forbidding what is wrong". Some Jurists have considered the religious necessity of this obligation to be religious and narrative, and they have considered intellect and intellectuals incapable of perceiving the religious necessity of this obligation. Others, however, have attached the necessity of this obligation of being the rational and intellectual, and have considered the verses and narratives as guides of the command for intellect and intellectuals. The fans of rational and intellectual obligation have resorted to reasons for the principle of grace, the principle of preventing contingent damage, maintaining the system, gratitude for the gifts, contribution to goodness and piety, and the principle for necessity of prevention of being hated by the Lord and maintaining the limitations of freedom. These reasons cannot be proved about the principle of grace, contribution to goodness and piety and the necessity of prevention for being hated by the Lord, but the rest of the principles can be proved by the rational and intellectual reasons, including this obligation. It is obvious that the intellectual reasons for the necessity of obligation is the same as the philosophy of ruling. Of course, there are some doubts about it that are answered in this paper. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Enjoining What is Right and Forbidding What is Wrong, rational and intellectual obligation, the principle of grace, the principle of the incumbency of preventing Contingent Damage, the principle for necessity of gratitude for the gifts, the principle for necessity of maintaining the system | ||
| مراجع | ||
|
1. آل‌عصفور، حسین‌بن‌محمد بحرانی (1421ق)، سداد العباد و رشاد العباد، قم، کتاب‌فروشی محلاتی، چاپ نخست. 2. ابن‌ادریس حلّی (محمدبن‌منصوربن‌احمد) (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج2، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم. 3. ابن‌فهد حلّی (جمال‌الدین احمدبنمحمد) (1407ق)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، ج2، قم، دفتر انتشارات وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست. 4. ابوالصلاح حلبی (تقی‌الدین‌بن‌نجم‌الدین) (1403ق)، الکافی فی الفقه، اصفهان، کتابخانۀ عمومی امام امیرالمؤمنین7، چاپ نخست. 5. اردبیلی، احمدبنمحمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، چاپ نخست. 6. اصفهانی، سیدابوالحسن (1422ق)، وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی1)، قم، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست. 7. انصاری، مرتضی (1416ق)، فرائد الأصول، قم، مؤسسه النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، چاپ پنجم. 8. _________ (1420ق)، کتاب المکاسب، ج2، قم، باقری، چاپ دوم. 9. آقایی‌پور، هادی (1390-1391)، وجوب عقلی دفع ضرر محتمل و تبیین آثار آن در فقه و حقوق اسلامی، پایان‌نامۀ مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید مطهری، به‌راهنماییِ محمد بهرامی. 10. باقی‌زاده، محمدجواد؛ امیدی‌فر، عبدالله (1393)، «ضرورت حفظ نظام و منع اختلال در آن در فقه امامیه»، شیعه‌شناسی، دورۀ دوازدهم، ش47، ص170-200. 11. بجنوردی، سیدحسن (1419ق)، القواعد الفقهیة (للبجنوردی، السید حسن)، قم، نشر الهادی، چاپ نخست. 12. بحرانی (آل‌طعان، احمدبن‌صالح) (1419ق)، الرسائل الأحمدیة، قم، دار المصطفی لإحیاء التراث، چاپ نخست. 13. بهجت، محمدتقی (1426ق)، جامع المسائل، ج2، قم، نشر دفتر معظم‌له، چاپ دوم. 14. تبریزی، جوادبن‌علی (1416ق)، إرشاد الطالب إلی التعلیق إلی المکاسب، قم، اسماعیلیان، چاپ سوم. 15. جمعی از مؤلفان (بی‌تا)، مجله فقه اهل‌بیت: (فارسی)، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:، چاپ نخست. 16. جوادی آملی، عبدالله (1387)، تفسیر تسنیم، تحقیق و تنظیمِ عبدالکریم عابدینی، قم، اسراء. 17. حب‌الله، حیدر (1432ق)، فقه الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر، قم، دارالفقه الإسلامی للمعاصر، چاپ نخست. 18. حلبی، علی‌بن‌حسن (1414ق)، إشاره السبق إلی معرفة الحق، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست. 19. خرازی، سیدمحسن (1415ق)، الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی، چاپ نخست. 20. خمینی (امام)، سید‌روح‌الله (1415ق الف)، المکاسب المحرمة، ج1، قم، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست. 21. _______________ (1415ق ب)، البیع، ج2، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1. 22. _______________ (1415ق ج)، أنوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة، ج1، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ دوم. 23. خواجوئی، اسماعیل (1418ق)، جامع الشتات (للخواجوئی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم، چاپ نخست. 24. خورسندیان، محمدعلی و الهام شراعی (1395)، «مبانی قاعدۀ نفی اختلال نظام در فقه اسلامی و حقوق موضوعه»، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دورۀ چهل‌ونهم، ش1، ص83-104. 25. رحمانی، محمد (1393)، امرِبه‌معروف و نهیازمنکر در آینۀ اجتهاد، قم، نشر معروف، چاپ نخست. 26. رشیدرضا، محمد (1990م)، تفسیر المنار، بیروت، دارالمعرفة. 27. رضایی راد، عبدالحسین (1392)، امرِبه‌معروف در ترازوی عقل، قم، مؤسسۀ بوستان کتاب، چاپ نخست. 28. رضوانی، علی‌اصغر (1386)، مدینۀ فاضله در پرتو امرِبه‌معروف و نهیازمنکر، قم، انتشارات مسجد جمکران. 29. روحانی، سیدصادق حسینی (1412ق)، فقه الصادق7، ج13، قم، دارالکتاب ـ مدرسۀ امام صادق7، چاپ نخست. 30. سبزواری، سیدعبدالاعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام، قم، مؤسسة المنار، چاپ چهارم. 31. سروری مازندرانی، محمدصالح (1382ق)، شرح الکافی، تهران، المکتبة الإسلامیة، چاپ نخست. 32. سروش، محمد (1381)، «مبانی عقلانی امرِبه‌معروف و نهیازمنکر»، حکومت اسلامی، ش24، ص42-62. 33. سیدِ مرتضی (علی‌بن‌حسین موسوی) (1431ق)، الذخیرة فی علم الکلام، به‌تحقیقِ سیداحمد حسینی، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی، چاپ سوم. 34. _____________________ (1387ق)، جمل العلم و العمل، نجف، مطبعة الآداب، چاپ نخست. 35. سیفی مازندرانی، علی‌اکبر (1425ق)، مبانی الفقه الفعال فی القواعد الفقهیة الأساسیة، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی، چاپ نخست. 36. ________________ (1415ق)، دلیل تحریر الوسیلة ـ الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست. 37. شوشتری، محمدتقی (1406ق)، النجعة فی شرح اللمعة، تهران، کتاب‌فروشی صدوق، چاپ نخست. 38. شهید اول (محمد مکی عاملی) (1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، ج2، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم. 39. شهید ثانی (زین‌الدین‌بن‌علی عاملی) (1412ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی ـ سلطان‌العلماء)، ج1، قم، دفتر انتشارات تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست. 40. ______________________ (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی ـ کلانتر)، ج2، قم، کتاب‌فروشی داوری، چاپ نخست. 41. شیخ طوسی (ابوجعفر محمدبن‌حسن) (1375ق)، الإقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد، تهران، انتشارات کتابخانۀ جامع چهل‌ستون، چاپ نخست. 42. _______________________ (1387ق)، الجمل و العقود فی العبادات، ترجمۀ محمد واعظ‌زاده خراسانی، مشهد، نشر دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ نخست. 43. شیخ مفید (محمدبن‌محمدبن‌نعمان عکبری) (1413ق)، المقنعة (للشیخ المفید)، قم، کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید، چاپ نخست. 44. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1362)، جواهرالکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج21، بیروت، دار الإحیاء التراث العربی. 45. طباطبائی یزدی، سیدمحمدکاظم (1410ق)، حاشیة المکاسب، قم، اسماعیلیان، چاپ نخست (چاپ سنگی). 46. طوسی، خواجه‌نصیرالدین محمد‌بن‌محمد (1407ق)، تجرید الإعتقاد، به‌تحقیقِ محمدجواد حسینی جلالی، تهران، مکتب الإعلام الإسلامی. 47. عراقی، آقاضیاءالدین (آغاضیاء) (1414ق)، شرح تبصرة المتعلمین، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست. 48. علامه حلّی (حسن‌بن‌یوسف‌بن‌مطهر) (1401ق)، أجوبة المسائل المهنائیة، قم، چاپخانۀ خیام، چاپ نخست. 49. ______________________ (1413ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، ج4، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم. 50. عمیدی، سیدعمیدالدین حسینی (1416ق)، کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد، ج1، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست. 51. عمید زنجانی، عباس‌علی (1421ق)، فقه سیاسی، تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم. 52. فاضل لنکرانی، محمد (1430ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ کتاب الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر، قم، مرکز فقه الأئمة الأطهار:، چاپ نخست. 53. _____________ (1416ق)، القواعد الفقهیة، قم، چاپخانۀ مهر، چاپ نخست. 54. فاضل مقداد (مقدادبن‌عبدالله حلّی) (1404ق)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، ج1، قم، انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی1، چاپ نخست. 55. _____________________ (بی‌تا)، کنز العرفان فی فقه القرآن، ج1، ترجمۀ عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، دفتر نشر نوید اسلام، چاپ نخست. 56. قدردان قراملکی، محمدحسن (1382)، آزادی در فقه و حدود آن، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم. 57. کاشف‌الغطاء (جعفربن‌خضر مالکی نجفی) (بی‌تا)، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (ط ـ القدیمة)، اصفهان، انتشارات مهدوی، چاپ نخست. 58. کاظمی خراسانی، محمدعلی (1376)، فوائد الأصول، تقریرات محمدحسین نائینی، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 59. کاظمی، فاضل جواد (1367)، مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام، ج2، تهران، مکتبة مرتضویة. 60. کوک، مایکل (2009م)، الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر فی الفکر الإسلامی، ترجمۀ عبدالرحمان السالمی، رضوان السید و عمار الجلاصی، بیروت، شبکة العربیة للأبحاث و النشر، چاپ نخست. 61. گلپایگانی، سیدمحمدرضا موسوی (1409ق)، مجمع المسائل، ج1، قم، دارالقرآن الکریم، چاپ دوم. 62. محقق کرکی (علی‌بن‌حسین عاملی کرکی، محقق ثانی) (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسۀ آل‌البیت:، چاپ دوم. 63. مصباح یزدی، محمدتقی (1391)، بزرگ‌ترین فریضه، تقریرِ قاسم شبان‌نیا، قم، مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی1، چاپ چهارم. 64. مطهری، مرتضی (1391)، سلسله یادداشت‌های استاد مطهری، تهران، صدرا. 65. مظفر، محمدرضا (1383)، أصول الفقه، ج1، قم، دارالفکر، چاپ نخست. 66. مکارم شیرازی، ناصر (1422ق)، بحوث فقهیة هامّه، قم، مدرسة الإمام علی ابن ابی طالب7. 67. ____________ (1427ق)، دائرةالمعارف فقه مقارن، قم، انتشارات مدرسۀ امام علی‌بن‌ابی‌طالب7، چاپ نخست. 68. ____________ (1425ق)، أنوار الفقاهة ـ کتاب البیع (لمکارم)، قم، مدرسة الإمام علی ابن ابی طالب7، چاپ نخست. 69. منتظری، حسین‌علی (1409ق)، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، ج2، قم، نشر تفکر، چاپ دوم. 70. ____________ (بی‌تا)، نظام الحکم فی الإسلام، قم، سرایی. 71. ____________ (1415ق)، دراسات فی المکاسب المحرمة، ج2، قم، نشر تفکر، چاپ نخست. 72. مؤسسة دایرة المعارف الفقه الإسلامی زیرنظرِ آیت‌الله سیدمحمود شاهرودی (1423ق)، موسوعة الفقه الإسلامی طبقاً لمذهب اهل البیت:، ج17، قم، مؤسسة دایرة المعارف الفقه الإسلامی، چاپ نخست. 73. نراقی، مولی احمدبنمحمد (1417ق)، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست. 74. نوری همدانی، حسین (1411ق)، امرِبه‌معروف و نهیازمنکر، تهران، منظمة الإعلام الإسلامی، چاپ نخست. یزدی، محمدابراهیم (1416ق)، حاشیة فرائد الأصول، تقریرات سیدمحمدکاظم یزدی، قم، دارالهدی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 522 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 963 |
||