آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,530 |
| تعداد مقالات | 35,886 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,506,277 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,098,766 |
قاعده انگاری «لاقود لمن لا یقاد منه» | ||
| جستارهای فقهی و اصولی | ||
| مقاله 3، دوره 3، شماره 4 - شماره پیاپی 9، اسفند 1396، صفحه 65-90 اصل مقاله (393.07 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی (داوری عادی) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jrj.2018.65673 | ||
| نویسندگان | ||
| رزاق ادبی فیروزجاه1؛ محمد محسنی دهکلانی* 2؛ امان الله علیمرادی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران | ||
| 2دانشیار رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران | ||
| 3استادیار گروه الاهیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان | ||
| تاریخ دریافت: 28 بهمن 1396، تاریخ بازنگری: 28 بهمن 1397، تاریخ پذیرش: 20 اردیبهشت 1397 | ||
| چکیده | ||
| در مسئله قتل عمدی دیوانه توسط فرد عاقل، فقیهان بر خلاف قاعده اولیه در قتل عمد، حکم به نفی قصاص و لزوم پرداخت دیه نموده اند. مستند این رأی به ظاهر اجماعی، خبری از امام باقر (علیه السلام) است که به «صحیحه ابابصیر» معروف است. از آنجا که مفاد خبر خلاف قواعد اولیه باب قصاص است؛ فقیهان، حدیث را منحصر به مورد خود- یعنی قتل دیوانه- دانسته و از تسری آن بر سایر موارد اجتناب نموده اند. نگارندگان بر خلاف مشهور فقهاء، عبارت ذیل روایت را که فرموده اند: «لا قود لمن لا یقاد منه» تعلیل حکم می دانند؛ ازاین رو، مضمون خبر را نه قضیه ای جزیی و مختص به مورد خود که مبین «قاعده ای عام» و «کبرایی کلی» می بینند؛ در نتیجه با تأسیس قاعده ای فقهی ابتدا مدارک و مستندات آن را برشمرده و به بررسی سند آن ها پرداخته‌اند، در ادامه ضمن تبیین مفاد قاعده به تحدید قلمرو آن پرداخته و در نهایت با احراز «وحدت ملاک» و به استناد «عموم تعلیل» مواردی را که می تواند تحت شمول قاعده قرار گیرد، احصاء کرده اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قتل عمد؛ قصاص؛ نفی قصاص؛ قاعدة فقهی «لا قود لمن لا یقاد منه»؛ صحیحه ابابصیر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Formulating the Rule of "La qooda liman la yoqado minh" | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Razagh Adabi firozjah1؛ mohammad mohseni dehkalani2؛ Amanollah Alimoradi3 | ||
| 1Mazandaran university | ||
| 2Jurisprudence and Principles of Islamic Law/Faculty of Theological Sciences/babolsar/iran | ||
| 3Islamic Azad university Kerman branch | ||
| چکیده [English] | ||
| In the issue of murdering an insane by a sound person, the jurisprudents believe in nullifying retaliation and rule for the necessity for paying the blood ransom which is in contrast with the primary rule for murdering in jurisprudence. The reason for such a decree is reference to a hadith by Imam Baqir (A.S) - Aba Basir's Sahiheh - contrary to its prima facie which seems to be issued based on consensus. As the contents of this tradition are in contrast to the primary rules of Qisas (retaliation) entry, jurisprudents maintain that such a hadith is merely applicable to its case (murdering an insane) and could not be applied to other instances of murdering. Contrary to the majority of jurisprudents, the authors of this paper cite to this section of the tradition "la qooda liman la yoqado mimh" as the reason for the rule and believe that the contents of the tradition is not a minor issue and pertinent to its limited case, but it indicates a "general rule" and "major issue". Therefore, while a jurisprudential rule is formulated, the authors enumerate its pertinent documents and proofs to examine the documentation of the hadith and then they state the contents of the rule to narrow down its scopes and finally once a unified criterion is elucidated and by referring to "general reason", they study the cases could be investigated by this rule. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Murdering, retaliation, nullifying retaliation, jurisprudential rule of la qooda liman la yoqado mimh, Aba Basir's Sahiheh | ||
| اصل مقاله | ||
|
جهت مشاهده اصل مقاله به فایل PDF مراجعه نمایید. | ||
| مراجع | ||
|
1) ابن براج طرابلسى، عبدالعزیز،1406 ق، المهذب، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم . 2) ابن حمزه طوسى، محمد بن على، 1408ق، الوسیلة إلى نیل الفضیلة، چ اول، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى. 3) ابن ادریس حلی، محمد بن منصور،1410ق، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 4) ابن زهره حلبی، حمزة بن على،1417ق، غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع، چ اول، مؤسسه امام صادق(ع). 5) ابن فهد حلّى، احمد بن محمد،1410ق، المقتصر فی شرح المختصر، چ اول، مشهد، مجمع اللبحوث الاسلامیه. 6) ابن فهد حلّى، احمد بن محمد،1407ق، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، چ اول ، قم ، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 7) ابوالصلاح حلبی، تقى الدین بن نجم الدین،1403ق، الکافی فی الفقه، چ اول، اصفهان، کتابخانه عمومى امام امیر المؤمنین7. 8) اردبیلى، سید عبدالکریم،1427ق، فقه الحدود و التعزیرات، چ دوم ، قم ،مؤسسة النشر لجامعة المفید. 9) اردبیلى، احمد بن محمد، 1403 ه ق، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 10) امام خمینى، سید روح اللّه، بیتا، تحریر الوسیلة، چ اول، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم. 11) بحرانى، یوسف بن احمد، 1405ق، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 12) بجنوردى، سید حسن،1419ق، القواعد الفقهیة، چ اول، قم، نشر الهادی. 13) بروجردى، آقا حسین، 1429ق، جامع أحادیث الشیعة، انتشارات فرهنگ سبز. 14) بهجت فومنى، محمد تقى،1428ق، استفتاءات، چ اول، قم، دفتر حضرت آیة الله بهجت. 15) تبریزى، جواد بن على، 1426ق، تنقیح مبانی الأحکام - کتاب القصاص، چ دوم، قم، دار الصدیقة الشهیدة (س). 16) تبریزى، جواد،بی تا، استفتاءات جدید، چ اول، قم، بینا. 17) خوانسارى، سید احمد بن یوسف، 1405ق، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان 18) خویى، سید ابوالقاسم،1422ق، مبانی تکملة المنهاج، چ اول، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی. 19) خویى، ابوالقاسم، 1422 ق، مصباح الأصول، چ اول، قم، موسسة إحیاء آثار السید الخوئی. 20) جوهرى، اسماعیل بن حماد،1410ق، الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة)، چ اول، بیروت، دار العلم للملایین. 21) راغب اصفهانى، حسین بن محمد، 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن، چ اول، لبنان-سوریه، دار العلم - الدار الشامیة. 22) روحانی، سید صادق، 1412ق، فقه الصادق علیه السلام، چ اول، قم، دار الکتاب . 23) روحانى، محمدصادق،1382، زبدة الأصول ، چ اول، تهران، بی نا. 24) زبیدی، سید محمد، 1414ق ، تاج العروس فی جواهر القاموس، بی چا، بیروت، دارالفکر. 25) سبزوارى، سید عبد الأعلى، 1413ق، مهذّب الأحکام، چ چهارم، قم، مؤسسه المنار. 26) شهید ثانى، زین الدین بن على، 1413ق، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، چ اول، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة. 27) شهید ثانى، زین الدین بن على،1412 ه ق، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، چ اول، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم. 28) شیخ صدوق، محمّد بن على بن بابویه، بی تا ،علل الشرایع، چ اول، قم، کتابفروشى داورى. 29) شیخ صدوق، محمّد بن على بن بابویه،1413ق، من لا یحضره الفقیه، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 30) شیخ طوسى، محمد بن حسن، 1407ق، تهذیب الأحکام، چ چهارم، تهران، دار الکتب الإسلامیة. 31) شیخ طوسى، محمد بن حسن،1387ق، المبسوط فی فقه الإمامیة، چ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة. 32) شیخ طوسى، محمد بن حسن،1400ق، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ دوم، بیروت، دار الکتب العربی. 33) شیرازی، سید محمد،1427، الفقه، چ اول، بیروت، دار العلوم. 34) طباطبایى حائرى، سید على بن محمد ، بیتا، ریاض المسائل (ط - القدیمة)، چ اول، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام 35) طباطبایى حائرى ، سید على بن محمد طباطبایى، 1418ق ، ریاض المسائل (ط - الحدیثة)، چ اول، قم، مؤسسه آل البیت(:). 36) طباطبایى قمى، تقى،1371، آراؤنا فی أصول الفقه ، چ اول، قم، بی نا. 37) طریحى، فخر الدین، 1416ق، مجمع البحرین، چ سوم، تهران، کتابفروشى مرتضوى. 38) عاملی، سید جواد، 1419ق، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 39) عاملى، محمد بن حسن، 1409ق، وسائل الشیعة، چ اول، قم، مؤسسه آل البیت(:). 40) علامه حلی، حسن بن یوسف، 1413ق، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 41) علامه حلی، حسن بن یوسف، 1413ق، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 42) علامه حلی، حسن بن یوسف، 1410ق، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 43) علامه حلی، حسن بن یوسف، 1420ق، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط - الحدیثة)، چ اول، قم، مؤسسه امام صادق .7 44) علامه حلی، حسن بن یوسف،1421ق، تلخیص المرام فی معرفة الأحکام، چ اول، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم. 45) علامه حلی، حسن بن یوسف، 1411ق، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، چ اول، تهران، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. 46) فاضل آبى، حسن بن ابى طالب،1417ق، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، چ سوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 47) فاضل لنکرانى، محمد، 1422 ق، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الحدود، چ اول، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار ع 48) فاضل لنکرانى، محمد، 1421ق، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - القصاص، چ اول، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار(:). 49) فاضل لنکرانى، محمد، بیتا، جامع المسائل (فارسى)، چ یازدهم، قم، انتشارات امیر قلم. 50) فاضل مقداد، مقداد بن عبد اللّه سیورى،1404ق، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، چ اول، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى. 51) فاضل هندى، محمد بن حسن،1416ق، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 52) فیاض کابلى، محمد اسحاق، بیتا، منهاج الصالحین (للفیاض)، چ اول، قم، بینا. 53) قرشى، سید على اکبر، 1412ق، قاموس قرآن، چ ششم، تهران، دار الکتب الإسلامیة. 54) کلینى، محمد بن یعقوب،1407 ق، الکافی (ط - الإسلامیة)، چ چهارم، تهران، دار الکتب الإسلامیة 55) گلپایگانى، محمد رضا، 1409ق، مجمع المسائل، چ دوم، قم، دار القرآن الکریم. 56) لطفی، اسدالله، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، بررسی مبنای فقهی عدم قصاص بالغ در قتل کودک، شماره 22، زمستان 1389. 57) لوییس، معلوف، بی تا، المنجد، چ اول، بیروت، دارالمشرق. 58) مجلسى اول، محمد تقى،1414ق، لوامع صاحبقرانى، چ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان. 59) مجلسى اول، محمد تقى، 1406ق، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، چ دوم، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور. 60) مجلسى دوم، محمد باقر بن محمد تقى، 1406ق، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، بی چا، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى. 61) محسنی، محمد آصف،1424ق، الفقه و مسائل طبیة، چ اول، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم. 62) محقق حلی، جعفر بن حسن،1418ق، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، چ ششم، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة. 63) محقق حلی، جعفر بن حسن،1408ق، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان. 64) مدنى تبریزى، یوسف، 1403 ق، درر الفوائد فی شرح الفرائد، چ اول، قم، بینا. 65) مدنی کاشانى، حاج آقا رضا، 1410ق، کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 66) مرعشى نجفى، سید شهاب الدین، 1415ق، القصاص على ضوء القرآن و السنة، چ اول، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى. 67) مکارم شیرازى، ناصر،1427ق، استفتاءات جدید، چ دوم، قم، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب(ع) 68) یزدى، محمدکاظم بن عبدالعظیم، 1426 ق، حاشیة فرائد الأصول، چ اول، قم، بی نا 69) نجفى، محمد حسن، 1404ق، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ هفتم، بیروت، دارإحیاء التراث العربی. 70) نائینى، محمد حسین،1352، أجود التقریرات ، چ اول، قم، بینا. 71) وحید خراسانى، حسین،1428ق، منهاج الصالحین، چ پنجم، قم، مدرسه امام باقر(ع). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,982 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,931 |
||