جستارهای فقهی و اصولی
مقاله 4 ، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 10 ، خرداد 1397، صفحه 41-70 321.62 K )
نوع مقاله: پژوهشی (داوری عادی)
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jrj.2018.66117 نویسنده
سید رضا شیرازی*
تاریخ دریافت : 17 شهریور 1396 ،
تاریخ بازنگری : 06 خرداد 1397 ،
تاریخ پذیرش : 12 مهر 1397
چکیده این مقاله با پیگیری تعاریف موجود و تحلیل کاربردها و ارتکازات اندیشمندان فقه و اصول، تلاش می‌کند از اصطلاح پرکاربرد «إشعار» ابهام زدایی نماید و پس از تعریف ، تفاوت آن را با ظهور و استظهار بیان نموده و ارتباطش را با هر یک از دلالتهای التزامی، سیاقی، مفهومی و مجازی تبیین کند. بنا بر نتایج تحقیق إشعار قسیم ظهور بوده و تقابل آن با مفهوم در بعضی متنها از این روست که مفهوم نیز مصداقی از ظهور است. همچنین إشعار اختصاص به دلالت حقیقی ندارد و در دلالت مجازی و دلالت سیاقی نیز، إشعار وجود دارد. می‌توان إشعار را به «إشعار فعل» و «إشعار قول» و با ملاکی دیگر به «إشعار عاطفی»، «إشعار علّت»، «إشعار حکم تکلیفی»، «إشعار حکم وضعی» و «إشعار فضای صدور» تقسیم نمود. در فرجام ، مقاله با بیان ویژگی‌های إشعار و بیان اصل اولی در هنگام تردید بین ظهور و إشعار یک متن خاتمه می‌یابد. کلیدواژه‌ها
إشعار ؛ دلالت التزامی ؛ مشعر بالعلیۀ ؛ دلالت سیاقی ؛ مجاز ؛ مفهوم عنوان مقاله [English]Ish’ār: Knowing Concept, Classifications, and Features نویسندگان [English]
Seyyed reza Shirazi
چکیده [English]Providing the available definitions and analyzing the applications and mentalities of jurisprudence and Osūli scholars, the present research attempts to disambiguate the practical term of Ish’ār. Having defining this term, its difference with realization and seeking realization are stated. However, the relation of Ish’ār with other obligatory, stylistic, conceptual, and virtual significations are clarified. According to the findings of the research, Ish’ār is a sub-categorization of realization, so that its contradiction to some other texts is due to the fact that the concepts could be as an example of realization. Similarly, Ish’ār does not allocate real signification and virtual and stylistic significations also include Ish’ār. Thus, Ish’ār cloud be classified as Ish’ār of action, Ish’ār of words, affective Ish’ār, Ish’ār of reason, Ish’ār of obligatory rule, Ish’ār of situational rule, and Ish’ār of issuing situation. Eventually, the paper states the features of Ish’ār and is concluded by expressing the primary principle in case of dilemma between realization and Ish’ār in a given text. کلیدواژه‌ها [English]
Ish’ār, obligatory signification, mosh’r bil’lliyah, stylistic signification, virtual signification, concept
مراجع
ابن سینا، ۱۳۶۳ ه.ش، المبدأ و المعاد. مؤسسه مطالعات اسلامی، تهران.
ابن سهلان ساوی، عمر، ۱۳۸۳ هـ ق، البصائر النصیریة فی المنطق،شمس تبریزی، چاپ اول، تهران.
ابن منظور، جمال الدین؛۱۴۱۴ هـ.ق، لسان العرب ، جلد 14. دارالفکر. بیروت، لبنان.
اردبیلی، احمد؛ 1403هـ.ق، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، دفتر انتشارات اسلامی. قم.
اصفهانی، محمد تقی؛ بدون تاریخ، هدایة المسترشدین ، مؤسسه آل البیت (ع). قم.
الشاشی، ابوعلی؛ 1402 هـ.ق، اصول الشاشی، دار الکتاب العربی. قم.
القرافی، احمد؛ 1418 هـ.ق، الفروق، دار الکتب العلمیه. بیروت.
آملی، هاشم؛ 1370 هـ. ق، بدایع الافکار فی الاصول. المطبعة العلمیة. نجف.
امیرخانی، مهناز؛ 1388 هـ. ش، «چیستی و اعتبار دلالت التزامی». حکمت سینوی ش 42
امینی، عبدالمؤمن؛ 1391 هـ.ش، «نقش سیاق در تفسیر آیات قرآن». کوثر معارف ش 21
انصاری، مرتضی(مقرر: ابوالفضل کلانتری)؛1383 هـ.ش، مطارح الانظار. مجمع الفکر الاسلامی. قم
انصاری، مرتضی؛ 1415 هـ.ق، کتاب المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات. کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری. قم.
انصاری، مرتضی؛ 1428 هـ.ق، فرائد الاصول. مجمع الفکر الاسلامی. قم.
ایروانی، میرزا علی؛ 1406 هـ. ق، حاشیة المکاسب. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. تهران.
بحرانی، یوسف؛ 1405 هـ. ق، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة. دفتر انتشارات اسلامی. قم.
بدری، تحسین؛ 1428 هـ. ق، معجم مفردات أصول الفقه المقارن. المشرق للثقافة و النشر. تهران.
بهمنیار بن المرزبان؛ 1375 هـ. ش، التحصیل. دانشگاه تهران. تهران.
تبریزی، موسی؛ 1428 هـ. ق، اوثق الوسائل فی شرح الرسائل. کتبی نجفی. قم. تنکابنی، محمد؛ 1385 هـ. ق، ایضاح الفرائد . اسلامیه. تهران. جبر، فرید و دیگران،1996 م؛ موسوعة مصطلحات علم المنطق عند العرب . مکتبة لبنان ناشرون. بیروت.
جرجانی، علی؛ 1370 هـ. ش؛ کتاب التعریفات . ناصر خسرو. تهران.
جعفری، یعقوب؛1386 هـ.ش؛ «دلالت سیاق و نقش آن در فهم آیات قرآن» . ترجمان وحی. ش 22.
حر عاملی، محمد؛ 1409 هـ. ق، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعة. آل البیت. قم.
حلی، حسین؛1432 هـ. ق، اصول الفقه. آل البیت. قم.
حلی، علامه؛ 1412 هـ.ق، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب. مجمع البحوث الاسلامیة. مشهد.
حلی، علامه؛ 1413 هـ.ق، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة. دفتر انتشارات اسلامی. قم.
حلی، علامه؛ بیتا، تذکرة الفقهاء. مؤسسه آل البیت(ع). قم.
خراسانی، محمد کاظم(آخوند)؛ 1409 هـ.ق؛ کفایة الاصول. مؤسسه آل البیت(ع). قم.
خراسانی، محمد کاظم(آخوند)؛ 1410 هـ.ق، درر الفوائد فی الحاشیة علی الفرائد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. تهرانو
خمینی، سید روح الله؛ بیتا، کتاب الطهارة. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قده). تهران.
خمینی، سید روح الله؛ 1410 هـ. ق، الرسائل. مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان. قم.
خمینی، سید روح الله(مقرر: جعفر سبحانی)؛1382 هـ.ش، تهذیب الاصول. دار الفکر. قم.
خمینی، سید روح الله(مقرر: حسین تقوی اشتهاردی)؛ 1418 هـ.ق. تنقیح الاصول . موسسه تنظیم و نشر آثار امام. تهران.
خوئی، سید ابوالقاسم(مقرر: محمد اسحاق فیاض)؛ 1417 هـ.ق، محاضرات فی اصول الفقه. دار الهادی للمطبوعات. قم.
خوئی، سید ابوالقاسم(مقرر: محمد سرور بهسودی) 1417 هـ. ق، مصباح الاصول. مکتبة الداوری. قم.
رازی، قطب الدین محمد؛ بیتا، شرح المطالع. انتشارات کتبی نجفی. قم.
رجایی، مهدی و دیگران؛1393 هـ.ش، «کارایی قاعده «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیة» در تفسیر قرآن». پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن. ش18.
رشتی، عبدالحسین؛1370 هـ.ق، شرح کفایة الاصول . مطبعة الحیدریة. نجف.
رشتی، میرزا حبیب الله؛بیتا، بدایع الافکار . مؤسسه آل البیت. قم.
سبحانی، جعفر؛ 1420 هـ.ق، اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة. مؤسسة النشر الاسلامی. قم.
سبحانی، جعفر(مقرر: محمد حسین حاج عاملی)؛ 1424 هـ. ق، ارشاد العقول الی مباحث الاصول. مؤسسة الامام الصادق(ع). قم.
سیستانی، سید علی(مقرر: منیر قطیفی)؛ 1414هـ.ق، الرافد فی علم الاصول. لیتوگرافی حمید. قم.
شهید ثانی، زین الدین بن علی؛ 1402 هـ.ق، روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان. انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی. قم.
شهید ثانی، زین الدین بن علی(با حواشی سید محمد کلانتر)؛ 1410 هـ.ق، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. کتابفروشی داوری. قم.
شیخ اشراق؛1375 هـ.ش، مجموعه مصنفات شیخ اشراق. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. تهران.
شیرازی، سید عبدالله؛ 1427 هـ. ق، عمدة الوسائل فی الحاشیة علی الرسائل. مؤسسة امیرالمؤمنین. مشهد.
شیرازی، قطب الدین؛ 1369 هـ. ش، درة التاج لغرة الدباج. اهتمام و تصحیح سید محمد مشکات. حکمت. چاپ سوم.
شیرازی، میرزا محمد حسن(مقرر: ملا علی روزدری)؛ 1409 هـ. ق، تقریرات آیة الله المجدد الشیرازی. مؤسسه آل البیت. قم.
صافی گلپایگانی، لطف الله؛ 1423 هـ. ق، فقه الحج. مؤسسه حضرت معصومه س. قم.
صالحی مازندرانی، اسماعیل؛ 1424 هـ.ق، مفتاح الاصول . صالحان. قم.
صدر المتألهین؛1363 هـ.ش، مفاتیح الغیب. مؤسسه تحقیقات اسلامی. تهران.
صدوق، محمد ؛ 1413 هـ. ق، من لا یحضره الفقیه. دفتر انتشارات اسلامی. قم.
صلیبا، جمیل؛ 1414 هـ.ق، المعجم الفلسفی. الشرکة العالمیة. بیروت.
صنقور، محمد؛ 1428 هـ. ق، المعجم الاصولی. منشورات الطیار. قم.
طباطبایی، سید محمد؛ 1296 قـ. ق؛ مفاتیح الاصول. مؤسسه آل البیت(ع). قم.
طوسی، محمد؛ 1390 هـ. ق، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار. دار الکتب الاسلامیة. تهران.
عاملی، سید جواد؛ بیتا؛ مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة. دار إحیاء التراث العربی. بیروت.
عاملی، محمد؛ 1419 هـ. ق، استقصاء الاعتبار فی شرح الاستبصار. مؤسسه آل البیت. قم.
عراقی، ضیاء الدین(مقرر: محمد تقی بروجردی)؛ 1417 هـ. ق، نهایة الافکار. دفتر انتشارات اسلامی. قم.
عراقی، ضیاء الدین(مقرر: محمد ابراهیم کرباسی)؛ 1411 هـ. ق، منهاج الاصول. دارالبلاغة. بیروت.
علم الهدی، سید مرتضی؛ 1405 هـ.ق، رسائل الشریف المرتضی. دار القرآن الکریم. قم.
فانی اصفهانی، علی؛1401 هـ.ق، آراء حول مبحث الالفاظ فی علم الاصول. رضا مظاهری. قم.
فخر رازی؛ 1404 هـ. ق، شرح الفخر الرازی علی الإشارات. مکتبة آیت الله المرعشی. قم.
فراهیدی، خلیل؛ 1410 هـ.ق، کتاب العین. نشر هجرت. قم. فیروزآبادی، سید مرتضی؛ 1400 هـ.ق، عنایة الاصول فی شرح کفایة الاصول. کتابفروشی فیروزآبادی. قم.
قزوینی،سید ابراهیم؛ 1371 هـ. ق، ضوابط الاصول. بینا. قم.
قزوینی،سید علی؛ 1427 هـ.ق، تعلیقة علی معالم الاصول. دفتر انتشارات اسلامی. قم.
قمی، میرزا ابوالقاسم؛ 1378 هـ. ق، قوانین الاصول. مکتبة العلمیة الاسلامیة. تهران.
کاشانی، حبیب الله؛ 1428 هـ.ق، منتقد المنافع فی شرح المختصر النافع. دفتر تبلیغات اسلامی. قم.
کاشف الغطاء، عباس؛1424 هـ. ق، منهل الغمام فی شرح شرایع الاسلام. موسسه کاشف الغطاء. نجف.
کرباسی، محمد ابراهیم؛1245 هـ.ق، اشارات الاصول. بینا. بیجا.
لاری، عبدالحسین؛ 1418 هـ.ق، التعلیقة علی فرائد الاصول. کنگره بزرگداشت. قم.
مامقانی، محمد حسن؛1316 هـ.ق، غایة الآمال فی شرح کتاب المکاسب. مجمع الذخائر الإسلامیة. قم.
مجتهد تبریزی، صادق؛ 1317 هـ. ق، المقالات الغریة. مطبعه مشهدی اسد آقا. مشهد.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی؛ 1389 هـ. ش،فرهنگ نامه اصول فقه . پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. قم.
مروج جزائری، سید محمد جعفر؛ 1415 هـ.ق، منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة. مؤسسه دار الکتاب. قم.
مظفر، محمد رضا؛ 1424 هـ.ق، المنطق. مؤسسة النشر الاسلامی. قم.
مظفر، محمد رضا(مصحح: زارعی سبزواری)؛ 1387 هـ. ش، اصول الفقه. بوستان کتاب. قم.
مکارم شیرازی، ناصر(مقرر: احمد قدسی)؛ 1428 هـ.ق، انوار الاصول. قم: مدرسة الامام علی بن ابی طالب(ع).
میلانی، سید علی؛ 1428 هـ. ق؛ تحقیق الاصول . الحقائق. قم.
نایینی، محمد حسین)مقرر: سید ابوالقاسم خوئی)؛ 1352 هـ. ش، اجود التقریرات . مطبعة العرفان. قم.
نایینی، محمد حسین)مقرر: محمد علی کاظمی)؛ 1376 هـ. ش، فوائد الاصول . جامعه مدرسین. قم.
نایینی، محمد حسین(مقرر: محمد علی کاظمی)؛1411 هـ. ق، کتاب الصلاة. دفتر انتشارات اسلامی. قم.
نجفی، محمد حسن؛ بیتا، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. دار احیاء التراث العربی. بیروت.
نراقی، احمد؛ 1417 هـ. ق، عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام. انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی. قم.
همدانی، آقا رضا؛ 1416 هـ. ق، مصباح الفقیه. مؤسسه الجعفریة لإحیاء التراث. قم.
همدانی، آقارضا، 1377 هـ. ق، الفوائد الرضویة علی الفرائد المرتضویة . کتابفروشی جعفری. تهران.
وحید بهبهانی، محمد باقر؛1415 هـ. ق، الفوائد الحائریة. مجمع الفکر الاسلامی. قم.
وفائیان، محمد حسین؛ 1394 هـ. ش، «معیارهای تمایز دلالت تضمنی و التزامی از مجاز در لفظ». فلسفه و کلام اسلامی. ش 48.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 756
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 651
