آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,388 |
| تعداد مقالات | 34,317 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,013,537 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,716,713 |
الگوواره‌ای نوین در ساختارشناسی فقه | ||
| فقه | ||
| مقاله 1، دوره 25، شماره 94، تیر 1397، صفحه 7-32 اصل مقاله (1006.2 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2018.66254 | ||
| نویسنده | ||
| محمدهادی یعقوب‌نژاد* | ||
| استادیار و عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی | ||
| تاریخ دریافت: 30 خرداد 1397، تاریخ بازنگری: 24 آذر 1397، تاریخ پذیرش: 10 مهر 1397 | ||
| چکیده | ||
| فقه اسلامی برای استحکام درونی و بازسازی خود به عناصر و لوازمی وابسته است که یکی از آنها ساختار منطقی و دسته‌بندی نظام‌یافتۀ آن است: ساختاری که بتواند دانشی با این گستره را سازمان بخشد؛ جایگاه هر مسئله را مشخص کند؛ دستیابی به مباحث آن را روان‌تر و فهم مطالب آن را آسان‌تر نماید؛ با شبکۀ گسترش‌پذیر خود، گزاره‌های پیشین و پسین فقه را پذیرا باشد و همچنین، با تحولات ابزارهای نوین در ذخیره‌سازی و جست‌وجوهای متنوع و به‌ویژه در جست‌وجوهای کارآمدِ موضوعی و شبکه‌ای به‌کار آید. پرسش اصلی آن است که برای ساختارشناسی نظام‌یافته و دسته‌بندی منطقی فقه چه راهکار مناسبی وجود دارد؟ در این مقاله، ساختارشناسی علم فقه از نگاه نظام‌سازی اصطلاحات و تأثیر آن در ارائۀ ساختار منطقی علم فقه، به‌عنوان راهبردی اساسی، بررسی می‌شود. همچنین، با مروری بر دسته‌بندی رایج فقه برای تقسیم‌بندی آن الگویی پیشنهاد می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| علم فقه؛ دسته‌بندی علوم؛ ساختار فقه؛ نظام اصطلاحات؛ اصطلاح‌نامه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A New Pattern for Studying the Structure of Jurisprudence (Fiqh) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammadhadi Yaghoobnejad | ||
| Assistant professor of Islamic sciences and culture Academy | ||
| چکیده [English] | ||
| For its external strength and reconstruction, Islamic jurisprudence or fiqh is depended on some elements and requirements that one of them is its logical structure and organized categorization: a structure that is able to organize a science with such an extent, clarify the position of any problem, make gaining its discussions easier and facilitate understanding its subjects, accept previous and past legal propositions of fiqh with its extendable network, and similarly, operate to various saves and searches and do specially the functional topic and network searches according to the development of the new instruments. The main question is that what is the suitable tactic of a organized morphology and logical categorization of fiqh? In this paper, morphology of fiqh based on an formulating the terms, and its effect on representing the logical structure of fiqh as an essential strategy is considered. Also, with an review of the current classifying the fiqh for its devision, a model is suggested. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| knowledge of jurisprudence, classification, structure of fiqh, system of terms, Thesaurus | ||
| مراجع | ||
|
1. ابرامی، هوشنگ (1356)، شناختی از دانش‌شناسی، تهران: انجمن کتابداران ایران. 2. _________ (1379)، شناختی از دانش‌شناسی، تهران: کتابدار. 3. ابن‌براج، عبدالعزیزبن‌نحریر (1406ق)، المهذب، ج1، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه. 4. ابن‌حزم اندلسی (علی‌بن‌احمدبن‌حزم) (1369)، مراتب العلوم، به‌تحقیقِ احسان عباس، ترجمۀ محمدعلی خاکساری، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی. 5. ابن‌ندیم (۱۴۳۰ق/ ۲۰۰۹م)، الفهرست، فن پنجم از مقالۀ ششم: «فقهاء الشیعة»، مقابله و تعلیقِ ایمن فؤاد سید، لندن: مؤسسة الفرقان للتراث الإسلامی. 6. ابوالصلاح حلبی (تقی‌بن‌نجم) (1403ق)، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، اصفهان: مکتبة أمیرالمؤمنین. 7. اسلامی، رضا (1384)، مدخل علم فقه: ادوار، منابع، مفاهیم، کتاب‌ها و رجال فقه مذاهب اسلامی، قم: نشرحوزۀ علمیۀ قم ـ مرکز مدیریت. 8. اصطلاح‌نامه اصول فقه (1380)، به‌همت جمعی از محققان؛ مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه. 9. اصطلاح‌نامه فقه (1395)، به‌همت جمعی از محققان، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 10. اصطلاح‌نامه فلسفۀ اسلامی (1376)، ج1 و 2، به‌همت جمعی از محققان؛ مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه. 11. اصطلاح‌نامه منطق (1378)، به‌همت جمعی از محققان؛ مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه. 12. بنهاوی، محمد امین (بی‌تا)، التصنیف العملی للمکتبات، چاپ دوم: قاهره: دارالقومیة للنشر. 13. بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم (1379)، رساله نوین، ج1، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. 14. پژوهشکدۀ مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی، تاریخ به‌روزرسانی: 19/11/1396، قابل‌بازیابی در این پیوند: 15. تامسون، جیمز (1366)، تاریخ اصول کتابداری، ترجمۀ محمود حقیقی، چاپ نخست: تهران: مرکز نشر دانشگاهی. 16. جزیری، عبدالرحمن (1406ق)، الفقه علی المذاهب الأربعه، ج۱، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 17. حری، عباس (1381)، دائرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، ج1، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. 18. حسن‌زاده، حسین (1382)، «بررسی ساختار فقه»، قبسات، ش32، ص261-293. 19. حسینی عاملی، سیدجوادبن‌محمد (1418ق)، مفتاح الکرامة، ج8، بیروت: دار التراث. 20. حماده، محمدماهر و علی القاهّی (1405ق)، تنظیم المکتبة المدرسیة، چاپ سوم، بیروت: مؤسسة الرسالة. 21. خمینی (امام)، روح‌الله (1376)، منشور روحانیت، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی. 22. خوئی، ابوالقاسم (بی‌تا)، منهاج الصالحین، ج۲، بی‌جا: مؤسسة الخوئی الإسلامیة. 23. دانشنامۀ بریتانیکا (1998)، پرویدیا، ص475:The new encyclopedia Britanica (1998). Propeadia, Outline of-10, knowledge and Guide to Britanica. Chicaga, Encyclpedia Britanica. 24. داودی، مهدی (1370)، «مقدمه‌ای بر جنبه‌های نظری رده‌بندی»، فصلنامه کتاب، دورۀ دوم، ش5-8، ص271-302. 25. دوانی، علی (1386)، هزاره شیخ طوسی، تهران: چاپ و نشر بین‌الملل. 26. دیانی، محمدحسین و دیگران (ترجمه و تألیف) (1370)، مبانی مرجع، مشهد: آستان قدس رضوی. 27. سلار دیلمی، ابویعلی حمزه‌بن‌عبدالعزیز (1414ق)، المراسم العلویة فی الأحکام النبویة، قم: المجمع العالمی لأهل البیت. 28. سلطانی، پوری و فروردین راستین (1365)، اصطلاح‌نامه کتابداری، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. 29. شهابی خراسانی، محمود (1324)، ادوار فقه، ج2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 30. شهید اول (محمدبن‌مکی) (بی‌تا)، القواعد و الفوائد، ج1، قم: مکتبة مفید. 31. شیبانی، زکیه (1394)، «ارزیابی رعایت معیارهای کنترل واژگان در اصطلاح‌نامه‌های علوم اسلامی براساس استاندارد ایزو 25964»، مطالعات دانش‌شناسی، دورۀ 1، ش2، ص55-82. 32. صاحب جواهر (محمد‌حسن نجفی) (1365)، جواهرالکلام، تحقیقِ شیخ‌عباس قوچانی، چاپ سوم، تهران: دارالکتب الإسلامیة. 33. صدر، سیدحسن (بی‌تا)، تأسیس الشیعة لعلوم الإسلام، تهران: اعلمی. 34. صدر، محمدباقر (1415ق)، الفتاوی الواضحة، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی (جامعه مدرسین). 35. طاهری عراقی، احمد (1376)، ردۀ BP اسلام: گسترش ردۀ اسلام براساس نظام رده‌بندی کنگره، به‌کوشش زهره علوی و دیگران، ویراست دوم، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. 36. عطیه، جمال و وهبه زحیلی (1422/2002م)، تجدید الفقه الإسلامی، از سلسله‌کتاب‌های حوارات لقرن جدید، چاپ دوم، دمشق ـ بیروت: دارالفکر. 37. علامه حلی (ابومنصور حسن‌بن‌یوسف‌بن‌مطهر حلی) (1414ق)، تذکره الفقهاء، بیست‌جلدی، قم: چاپ مهر. 38. عمید زنجانی، عباس‌علی (1421ق)، فقه سیاسی، تهران: امیرکبیر. 39. فارابی، ابونصر (1362)، إحصاء العلوم و مراتبها، ترجمۀ حسین خدیوجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 40. فرهنگ فقه م‍طاب‍ق م‍ذه‍ب اه‍ل‌‌ب‍ی‍ت (1382)، تحقیق و تألیف مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی بر م‍ذه‍ب اه‍ل‌‌ب‍ی‍ت: زی‍رن‍ظرِ محمود ه‍اش‍م‍ی ش‍اه‍رودی، قم: مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی بر م‍ذه‍ب اه‍ل‌‌ب‍ی‍ت. 41. فولادی، اشرف‌السادات (1372)، کتاب‌شناسی اصطلاح‌نامه‌ها، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران. 42. فیض کاشانی، ملامحسن (1401ق)، مفاتیح الشرائع، ج1، قم: مجمع الذخائر الإسلامی. 43. قرشی، محمدحسین (1375)، «تاریخچۀ دایرةالمعارف‌نگاری در جهان»، کیهان فرهنگی (ویژۀ دایرةالمعارف‌ها و دانشنامه‌ها)، ش127، 22-33. 44. مان، مارگارت (1351)، اصول فهرست‌نویسی و طبقه‌بندی، ترجمۀ هوشنگ ابرامی، تهران: مرکز خدمات کتابداری فرانکلین. 45. مجموعه مقالات همایش ملی اصطلاح‌نامه (1391)، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، تهران: کتابدار. 46. محقق حلی (جعفربن‌حسن) (1403ق)، شرائع الإسلام، ج1، بیروت: دار الأضواء. 47. محمصانی، صبحی رجب (1358)، فلسفة التشریع فی الإسلام (عنوان اصلی): فلسفۀ قانونگذاری در اسلام، ترجمۀ اسماعیل گلستانی، تهران: امیرکبیر. 48. مشکینی، علی (1418ق)، الفقه المأثور، قم: الهادی. 49. مطهری، مرتضی (1340)، «اصل اجتهاد در اسلام»، مکتب تشیع، ش6، ص301-333. 50. __________ (1373)، آشنایی با علوم اسلامی، ج1، تهران: صدرا. 51. __________ (1375)، ده گفتار، تهران: صدرا. 52. __________ (1383)، مجموعه آثار، ج20، تهران: صدرا. 53. __________ (1387)، آشنایی با علوم اسلامی، ج3، تهران: صدرا. 54. مظاهری تهرانی، ناصر و محمدهادی فقیهی (1348)، دانستنی‌های کتابداری، تهران: چاپخانۀ گیلان. 55. مغنیه، محمدجواد (1404ق)، فقه الإمام جعفر الصادق7، ج۳، چاپ پنجم، بیروت: دارالجواد. 56. مقدم، محمدباقر (1373)، درآمدی بر رده‌بندی علوم، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی. 57. مکارم شیرازی، ناصر (1385)، دائرةالمعارف فقه مقارن، ج1، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب. 58. موسوی عاملی، سیدمحمدبن‌علی (صاحب مدارک) (1411ق)، مدارک الأحکام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: مؤسسة آل البیت: لإحیاء التراث. 59. نوری، محمد اسماعیل (بی‌تا)، آشنایی با ابواب فقه، مرکز تحقیقات اسلامی؛ نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه: پژوهشکدۀ تحقیقات اسلامی سپاه، بی‌جا: مؤسسۀ تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت. 60. واعظ‌زاده خراسانی، محمد (تدوینگر) (1350)، ی‍ادن‍ام‍ه ش‍ی‍خ‌ال‍طائ‍ف‍ه، اب‍وج‍ع‍ف‍رم‍ح‍م‍دب‍ن‌‌ح‍س‍ن طوسی، ج3، مشهد: دانشگاه فردوسی ـ دانشکده الهیات و معارف اسلامی ـ مرکز تحقیقات و مطالعات. 61. یزدی، سیدمحمدکاظم‌بن‌عبدالعظیم (1410ق)، حاشیۀ مکاسب یزدی، قم: اسماعیلیان. 62. یعقوب‌نژاد، محمدهادی (1375)، درآمدی بر مبانی اصطلاح‌نامه علوم اسلامی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه. 63. ______________ (1386)، منهج تدوین معجم مصطلحات العلوم الإسلامیة، ترجمۀ خالد الغفوری، قم: مرکز العلوم و الثقافة الإسلامیة. 64. ______________ (1389)، «فرهنگ‌نامۀ اصول فقه؛ نخستین فرهنگ‌نامۀ جامع‌نگر در اصول فقه»، آینه پژوهش، ش124، ص79-87. 65. ______________ (1390)، «طبقه‌بندی علوم و چالش‌های فرارو»، نقد و نظر، سال شانزدهم، ش4، ص135-154. 66. ______________ (1394 «الف»)، «الگویی نوین در مدیریت دانش انسانی»، قابل‌دسترسی در: مجموعه مقالات نخستین کنگرۀ بین‌المللی علوم انسانی اسلامی، تهران: آفتاب توسعه. 67. ______________ (1394 «ب»)، «نقش اصطلاح‌شناسی در توانمندسازی فقه»، کاوشی نو در فقه، سال بیست‌ودوم، ش3، ص7-36. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 506 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 821 |
||