آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,496 |
| تعداد مقالات | 35,540 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,542,513 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,544,109 |
نگرشی نو به حکم فقهی ربا در بیع معاطاتی | ||
| فقه | ||
| مقاله 3، دوره 25، شماره 94، تیر 1397، صفحه 63-78 اصل مقاله (528.84 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2018.66258 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدرضا کیخا1؛ سمیه نوری2؛ سیدحسین آل‌طاها* 3 | ||
| 1گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی/دانشکده الهیات/دانشگاه سیستان و بلوچستان/ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان | ||
| 3مدیرگروه رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه شهید چمران اهواز | ||
| تاریخ دریافت: 28 فروردین 1397، تاریخ بازنگری: 24 آذر 1397، تاریخ پذیرش: 11 آبان 1397 | ||
| چکیده | ||
| مسئلۀ جریان ربا در بیع معاطاتی نیازمند بررسی اختلاف اقوال بین فقیهان است. مفاد قول برخی از فقیهان گویای آن است که ربا صرفاً در بیع بالصیغه جریان می‌یابد نه بیع معاطاتی. در مقابل، گروهی دیگر، جریان ربا را در مطلق معاوضات اعم از بیع، صلح و ... برگزیده‌اند. پاسخ به این پرسشِ اصلیِ پژوهش پیشِ‌رو، در گرو واکاوی ماهیت بیع در برابر معاوضه است. در این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی صورت پذیرفته، به آرای مطرح‌شده در این باره پرداخته شده و ادله ارزیابی شده‌اند. در نتیجۀ این ارزیابی، این‌چنین می‌توان قائل به تفکیک شد: اگر در جریان معامله، قصد طرفین بر این باشد که یکی از دو کالا، ثمن کالای دیگر واقع شود، این قسم از معاوضه را می‌توان مشمول عنوان بیع تلقی کرد: خواه به لفظ باشد یا غیر آن، که صورت دوم عنوان بیع معاطاتی را خواهد داشت و در غیر این صورت، بر معاملۀ مزبور عنوان معاوضه صدق می‌کند. بنابراین، ادلۀ مورد استناد طرفداران جریان ربا در مطلق معاوضات (اعم از آیۀ 275 سورۀ بقره و روایات دلالت‌کننده بر حرمت ربا و ...) به اطلاق خود، علاوه بر بیع بالصیغه، بیع معاطاتی را نیز دربر می‌گیرد. ضمن اینکه، در معاوضاتی که شرایط ربا جریان داشته باشد نیز ربا محقق می‌گردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ربا؛ بیع؛ معاطات؛ معاوضه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An New Opinion on the Jurisprudential Precept of Usury in the informal Sale (Bay` Mo`atati) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mohammadreza kaykha1؛ Somayyeh Noori2؛ sayed hossain aletaha3 | ||
| 1Assistant professor, Department of jurisprudence and Islamic principles, University of Sistan and Bluchestan | ||
| 2PhD student of Jurisprudence and Islamic Principles, University of Sistan and Bluchestan | ||
| 3Director of the jurisprudence and Islamic Law Foundation of Shahid Chamran University of Ahvaz | ||
| چکیده [English] | ||
| The process of the usury in the informal sale requires considering the different opinions of the jurisprudents. Based on the content of some jurisprudents` viewpoints, the usury is processed in the formal sale not in informal one as a bay` mo`atati). In contrast, another group have chosen the process of usury in the all exchanges including sale, compromise, and so on. In this paper, the answer to the basic question depends on reviewing the nature of sale against the exchange; similarly, according to a descriptive - analytical method, the issued opinions will be discussed and the argumentations are assessed. As a result of this evaluation, it can be distinguished as follows: during the transaction, if the parties` intention is that one of the two goods is going to be the price of another, this type of exchange can be regarded as a sale; whether in word or not, the title of the second one will be as an informal sale, and otherwise, the mentioned transaction will titled as an exchange. Therefore, the cited evidences of the followers of processing usury in the all exchanges ( whether verse 275, chapter Baqara, and the traditions indicating the prohibition of usury and so on) absolutely include formal sale and additionally, informal sale. Meanwhile, there is usury in the exchanges in which the conditions of usury are processed. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| usury, sale, moatat, exchange | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم. 1. ابن‌ادریس حلی، محمدبن‌منصور (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 2. ابن‌حمزه طوسی (محمدبن‌علی) (1408ق)، الوسیلة إلی نیل الفضیلة، چاپ دوم، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی. 3. اردبیلی، احمدبن‌محمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چاپ نخست، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 4. انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین (1415ق)، المکاسب، چاپ پنجم، قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. 5. بحرانی، یوسف‌بن‌احمد (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، چاپ هفتم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 6. جمعی از مؤلفان (بی‌تا)، مجله فقه اهلِ‌بیت، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهلِ‌بیت. 7. حر عاملی، محمدبنحسن (1409ق)، وسائل الشیعة، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ آل البیت. 8. _______________ (1412ق)، هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة ـ منتخب المسائل، چاپ نخست، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة. 9. حسینی میلانی، سیدمحمدهادی (1395)، محاضرات فی فقه الإمامیة ـ کتاب البیع، چاپ نخست، مشهد: مؤسسۀ چاپ و نشر دانشگاه فردوسی. 10. حسینی عاملی، جواد‌بن‌محمد (1419ق)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 11. حسینی قمّی، صادق (1412ق)، فقه الصادق7، چاپ نخست، قم: مدرسۀ امام صادق. 12. خراسانی، محمدکاظم (بی‌تا)، کفایة الأصول، چاپ سوم، قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث. 13. خمینی (امام)، روح‌اللّه موسوی (1418ق)، البیع، چاپ دوم، قم: مهر. 14. __________________ (1420ق)، تحریر الوسیلة، چاپ نخست، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم. 15. __________________ (1422ق)، نجاة العباد، چاپ سوم، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. 16. خوانساری، احمدبن‌یوسف (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چاپ دوم، قم: اسماعیلیان. 17. خوئی، ابوالقاسم (1410ق)، منهاج الصالحین، چاپ سوم، قم: مدینة العلم. 18. __________ (1423ق)، مصباح الفقاهة (المکاسب)، چاپ دوم، قم: انصاریان. 19. ساولانی، اسماعیل (بی‌تا)، قانون مجازات اسلامی، چاپ ششم، بی‌جا: مشاهیر دادآفرین. 20. سلاّر دیلمی، حمزة‌بن‌عبدالعزیز (1404ق)، المراسم العلویة و الأحکام النبویة، چاپ سوم، قم: منشورات الحرمین. 21. شکاری، روشن‌علی (1380)، شرح و ترجمۀ متون فقه، چاپ نخست، تهران: مجد. 22. شهید ثانی (زین‌الدین‌بن‌علی عاملی) (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، چاپ نخست، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. 23. شیخ صدوق (محمدبن‌علی‌بن‌بابویه) (1413ق)، من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 24. شیخ طوسی (محمدبنحسن) (1407ق «الف»)، الخلاف، چاپ سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 25. ________________ (1407ق «ب»)، تهذیب الأحکام، چاپ ششم، تهران: دارالکتب الإسلامیة. 26. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1362)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چاپ نخست، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 27. طباطبائی یزدی، محمدکاظم (1414ق)، تکملة العروة الوثقی، چاپ سوم، قم: کتاب‌فروشی داوری. 28. علامه حلی (حسن‌بن‌یوسف) (1410ق)، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 29. _________________ (1413ق «الف»)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، چاپ سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 30. _________________ (1413ق «ب»)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 31. فیض کاشانی، محمدمحسن (1406ق)، الوافی، چاپ نخست، اصفهان: کتابخانۀ امام امیرالمؤمنین علی. 32. کلینی، محمدبن‌یعقوب (1407ق)، الکافی، چاپ سوم، قم: دار الحدیث للطباعة و النشر. 33. مجلسی، محمدباقر‌بن‌محمدتقی (1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول:، چاپ دوم، تهران: دار الکتب الإسلامیة. 34. مظفر، محمدرضا (1403ق)، أصول الفقه، چاپ ششم، بیروت: دارالتعاریف. 35. مغربی، نعمان‌بن‌محمد (1385)، دعائم الإسلام، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ آل البیت. 36. منصور، جهانگیر (1395)، قانون مدنی، چاپ دوم، تهران: دیدار. 37. نائینی، محمدحسین (1376ق)، فوائد الأصول، چاپ دوم، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. 38. هدایت‌نیا، فرج‌الله (1387)، «نکاح معاطاتی از منظر فقه»، مطالعات راهبردی زنان، ش40، ص196-234. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 788 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 857 |
||