آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,522 |
| تعداد مقالات | 35,778 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,252,100 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,907,029 |
بازپژوهی مقتضای ذات عقد نکاح از منظر فقه فریقین و حقوق مدنی ایران | ||
| فقه | ||
| مقاله 5، دوره 25، شماره 94، تیر 1397، صفحه 101-126 اصل مقاله (584.29 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2018.66260 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا دهقان‌نژاد* 1؛ سیدسجاد محمدی2؛ حسن پورلطف‌اله3 | ||
| 1استادیار گروه آموزشی فقه و حقوق اسلامی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان | ||
| 2دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مفید | ||
| 3دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سمنان | ||
| تاریخ دریافت: 23 اردیبهشت 1397، تاریخ بازنگری: 21 آذر 1397، تاریخ پذیرش: 21 آبان 1397 | ||
| چکیده | ||
| هر عقد آثار گوناگونی دارد. یکی از این آثار, اثر جدانشدنی و اصلیِ عقد است. فقیهان و حقوق‌دانان از این اثر به «مقتضای ذات عقد» تعبیر می‌کنند. از آنجا که در عقد نکاح (اعم از دائم یا منقطع) علاوه بر جنبۀ قراردادی، جنبۀ عبادی نیز مطرح است، تشخیص و شناسایی مقتضای ذاتی آن ابهام دارد و سبب اختلافات عمیقی میان فقیهان امامیه و اهلِ‌سنت، و حقوق‌دانان شده است. در مجموع، سه نظریۀ معروف در این زمینه ارائه شده است: برخی از فقیهان امامیه و بیشتر فقیهان اهلِ‌سنت بر این باورند که استمتاع جنسی به‌معنای خاص (وطی)، مقتضای ذاتیِ عقد نکاح است؛ پاره‌ای از حقوق‌دانان نیز تشکیل خانواده را مقتضای ذات عقد نکاح دانسته‌اند؛ در مقابل، بعضی دیگر از فقیهان امامیه علقۀ زوجیت را مقتضای ذات نکاح دانسته‌اند: این امر از ظاهر مواد 1035 و 1102 قانون مدنی نیز قابل‌استنباط است. حال، با توجه به بررسی‌های صورت‌گرفته و واکاوی مبانی دیدگاه‌های مطرح‌شده و نیز بهره‌گیری از مستندات دیگر، به‌نظر می‌رسد دیدگاه سوم قوی‌تر است و در این زمینه، شایستگی بیشتری برای دفاع دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مقتضای ذات نکاح؛ مقتضای اطلاق نکاح؛ تمتع جنسی؛ علقۀ زوجیت؛ تشکیل خانواده | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Restudying the requirements of marriage contract in terms of Shiite and Sunni jurisprudence and Iranian civil law | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Rehghannezhad1؛ Sayyed sajjad mohammadi2؛ hassan pourlotfollah3 | ||
| 1Assistant professor of jurisprudence and Islamic principles, Shahid Madaani University , Azarbayejan | ||
| 2PhD student of jurisprudence and Islamic principles, Mofid university, Qom | ||
| 3PhD student of jurisprudence and Islamic principles, Mofid university, Semnan | ||
| چکیده [English] | ||
| Each contract has some different effects which one of them is inseparable and basic impact of a contract; the jurisprudents and lawyers interpret it as essence of inherent contract. Since regarding the marriage contract whether permanent or temporary, in addition to its contractual aspect, also its ritual aspect is under consideration , recognize and identifying its nature is ambiguous, and has led profound differences among Imamiya and Sunni jurisprudents and lawyers. Summarily, there are three famous theories in this regard; some Imami jurisprudents and majority of Sunni jurists believe that sexual intercourse in its special meaning, is the essence of marriage contract; according to one part of the lawyers, establishing family is its nature. In contrast, some other Imami jurisprudents have believed that the marriage ties are to be regarded as the essence of the marriage which it is inferable from the appearance of Civil Code, articles 1035 and 1102. Now based on past reviewing and researching the foundations of presented theories and exploiting the other documents, it seems that the third viewpoint has the strong grounds and moredefensible in this regard. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| essence of the marriage, essence of absolute of marriage, sexual exploitation, marriage ties, establishing family | ||
| مراجع | ||
|
1. ابن‌ادریس حلی (محمدبن‌منصوربن‌احمد) (1410ق)، السرائر، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 2. ابن‌عابدین، محمد (1412ق)، رد المحتار علی الدر المختار، چاپ دوم، بیروت: دارالفکر. 3. ابن‌منظور، محمد (1408ق)، لسان عرب، چاپ نخست، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 4. اصفهانی، محمدباقر (مجلسی دوم) (1406)، ملاذ الأخیار، چاپ نخست، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی. 5. امامی، سیدحسن (1385)، حقوق مدنی، چاپ سوم، تهران: گنج دانش. 6. انصاری، مرتضی (1411ق)، کتاب المکاسب، چاپ نخست، قم: منشورات دار الذخائر. 7. __________ (1415ق)، کتاب النکاح، چاپ نخست، قم: انتشارات کنگره. 8. ایروانی، باقر (1427ق)، دروس تمهیدیة فی الفقه الإستدلالی علی المذهب الجعفری، چاپ نخست، قم: بی‌نا. 9. ایروانی، علی (1406ق)، حاشیة المکاسب، چاپ نخست، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 10. باباپور، محمدمهدی و دیگران (1390)، «بررسی شروط خلاف مقتضی ذات عقد نکاح»، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، ش23، ص69-85. 11. بجنوردی، سیدمحمدبن‌حسن موسوی (1401ق)، قواعد فقهیة، چاپ نخست، تهران: مؤسسۀ عروج. 12. البهوتی، منصوربن‌یونس (بی‌تا)، کشاف القناع عن متن الإقناع، بیروت: دارالکتب العلمیة. 13. تجلیل تبریزی، ابوطالب (1421ق)، التعلیقة الإستدلالیة علی تحریر الوسیلة، چاپ نخست، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. 14. جزیری، عبدالرحمن؛ سیدمحمد غروی؛ یاسر مازح (1419ق)، الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت:، چاپ نخست، بیروت: دارالثقلین. 15. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1355)، حقوق خانواده، تهران: چاپخانۀ صدری. 16. _________________ (1380)، ترمینولوژی حقوق، چاپ یازدهم، تهران: گنج دانش. 17. حجت کوه‌کمری، سیدمحمدبن‌علی (1409ق)، کتاب البیع، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 18. حسینی شیرازی، سید صادق (1425ق)، التعلیقات علی شرائع الإسلام، قم: استقلال. 19. الحطاب الرعینی، شمس‌الدین (1412ق)، مواهب الجلیل فی شرح مختصر خلیل، بیروت: دارالفکر. 20. الخطیب الشربینی، محمدبن‌احمد (1415ق)، مغنی المحتاج إلی معرفة معانی ألفاظ المنهاج، چاپ نخست، بیروت: دارالکتب العلمیة. 21. خوانساری، سیداحمدبن‌یوسف (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چاپ نخست، قم: اسماعیلیان. 22. خوئی، سیدابوالقاسم موسوی (1377)، مصباح الفقاهة، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی. 23. الدمیاطی، أبوبکر (المشهور بالبکری) (1418ق)، إعانة الطالبین، چاپ نخست، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع. 24. سرخسی، محمدبن‌احمد (1414ق)، المبسوط، بیروت: دارالمعرفة. 25. شایگان، علی (1384)، حقوق مدنی، چاپ دوم، تهران: گنج دانش. 26. شبیری زنجانی، سیدموسی (1419ق)، کتاب نکاح، چاپ نخست، قم: مؤسسۀ پژوهشی رای‌پرداز. 27. شهید اول (محمدبن‌مکی) (1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 28. شهیدی تبریزی، میرزا فتاح (1375)، هدایة الطالب إلی أسرار المکاسب، چاپ نخست، تبریز: چاپخانۀ اطلاعات. 29. شهیدی، مهدی (1381)، حقوق مدنی 3 (تعهدات)، چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی مجد. 30. _________ (1385)، حقوق مدنی: شروط ضمن عقد، چاپ ششم، تهران: مجمع انتشارات علمی و فرهنگی مجد. 31. شمس، عبدالله (1392)، قانون مدنی، چاپ ششم، تهران: دراک. 32. شیخ طوسی (محمدبن‌حسن) (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دارالکتاب العربی. 33. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام، چاپ هفتم، بیروت: دارإحیاء التراث العربی. 34. صفایی، حسین (1372)، مختصر حقوق خانواده، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 35. طاهری، حبیب‌الله (1418ق)، حقوق مدنی، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 36. طباطبائی، سیدعلی‌بن‌محمد (1418ق)، ریاض المسائل (ط ـ الحدیثة)، چاپ نخست، قم: مؤسسۀ آل‌البیت. 37. علامه حلی (حسن‌بن‌یوسف‌بن‌مطهر اسدی) (1413ق)، قواعد الأحکام، چاپ نخست، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 38. عمانی، حسن‌بن‌علی (1413ق)، حیاة إبن أبی عقیل و فقهه، قم: مرکز معجم فقهی. 39. فاضل لنکرانی، محمد (بی‌تا)، احکام پزشکان و بیماران، بی‌جا: بی‌نا. 40. فاضل مقداد (مقدادبن‌عبداللّه سیوری حلی) (1404ق)، التنقیح الرائع، چاپ نخست، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی. 41. الکاسانی، أبوبکر‌بن‌مسعود (1406ق)، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت: دارالکتب العلمیة. 42. کاشف الغطاء نجفی (علی‌بن‌جعفر) (1422ق)، شرح خیارات اللمعة، چاپ نخست، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 43. کرکی، علی‌بن‌حسین (محقق ثانی) (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ آل‌البیت. 44. کلانتر، سیدمحمد (1410ق)، محشی کتاب المکاسب، چاپ سوم، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی دار الکتاب. 45. کلینی، محمدبن‌یعقوب (1407ق)، الکافی، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیة. 46. کمپانی اصفهانی، محمدحسین (1418ق)، حاشیة کتاب المکاسب، چاپ نخست، قم: أنوار الهدی. 47. کاتوزیان، ناصر (1386)، حقوق خانواده، تهران: شرکت سهامی انتشار. 48. محقق داماد، سیدمصطفی (1360)، حقوق مدنی زوجین در زمان زناشویی دائم از دیدگاه قرآن، تهران: بنیاد قرآن. 49. _______________ (1380)، بررسی فقهی حقوق خانواده ـ نکاح و انحلال آن، چاپ هشتم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی. 50. _______________ (1406ق)، قواعد فقه، چاپ دوازدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی. 51. مروج جزائری، سیدمحمدجعفر (1416ق)، هدی الطالب فی شرح المکاسب، قم: مؤسسة دارالکتاب. 52. معلوف، لویس (1383)، المنجد فی اللغه، چاپ سوم، تهران: انتشارات اسلام. 53. المقدسی، عبدالرحمن‌بن‌محمد (بی‌تا «الف»)، الشرح الکبیر علی متن المقنع، بیروت: دارالکتاب العربی للنشر والتوزیع. 54. __________________ (بی‌تا «ب»)، المغنی، چاپ نخست، بیروت: دارالکتب العربی للنشر و التوزیع. 55. منتظری، حسین‌علی (1427ق)، معارف و احکام بانوان، چاپ دوم، قم: انتشارات مبارک. 56. موسوی خمینی، سیدمصطفی (1418ق)، الخیارات، چاپ نخست، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. 57. میرزای قمّی، ابوالقاسم (1427ق)، رسائل المیرزا القمی، چاپ نخست، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. 58. نائینی، میرزامحمدحسین (1373ق)، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، ج2، چاپ نخست، تهران: المکتبة المحمدیة. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,818 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,198 |
||