آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,388 |
| تعداد مقالات | 34,329 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,030,504 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,725,785 |
گفتمان‌های خدا – خلیفگی و خدا- پادشاهی در نصیحة الملوک امام محمد غزالی | ||
| علوم سیاسی | ||
| مقاله 5، دوره 21، شماره 83 - پاییز 97، اسفند 1397، صفحه 107-132 اصل مقاله (776.13 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/psq.2019.66733 | ||
| نویسنده | ||
| مهناز عباسی* | ||
| گروه معارف اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه الزهرا | ||
| تاریخ دریافت: 21 شهریور 1397، تاریخ پذیرش: 13 اسفند 1397 | ||
| چکیده | ||
| هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی‌ها و نظام ارزشی گفتمان حکومتی پادشاهی و خلیفگی در کتاب نصیحۀ الملوک امام محمد غزالی است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که در گفتمان حکومتی پادشاهی، پادشاه فرّه را از ایزدان گرفته و موظف به اجرای عدالت و استیفای حقوق انسانی است؛ رعیت نیز تابع بی‌چون و چرای پادشاه‌اند. در گفتمان حکومتی خلیفگی نیز، خلیفه، سایه‌ی خدا روی زمین است و ماموریت اجرای احکام و حدود الهی و احسان به مردم را به عهده دارد؛ مردم نیز باید تابع محض خلفا و امرا باشند. در گفتمان پیشنهادی غزالی رابطه‌ی دو گفتمان، تعاملی است نه تقابلی؛ بدین‌معنا که ارزش‌ها و مفاهیم از اسلام و سیستم، و آداب و شیوه‌ی حکومت از گفتمان پادشاهی وام گرفته شده است. تئوریسین‌هایی مانند غزالی قدرت را از آسمان‌ها گرفته و به شاه یا خلیفه اعطا کرده‌اند؛ از سوی‌دیگر، با ایجاد باورِ برگزیده‌بودن این افراد، مردم را تابع محض خلیفه ساخته و از آن‌ها فرمان‌برهایی مطلق درست می‌کنند. در سراسر متن کتاب نصیحۀ الملوک نوع افعال برای پادشاهان پیشااسلامی، ماضی و مضارع اخباری با قطعیت زیاد است؛ اما فعل‌های مربوط به خلفا بیش‌تر التزامی است و اغلب از انشایی با دلالت امر غایب بهره می‌برد. هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی‌ها و نظام ارزشی گفتمان حکومتی پادشاهی و خلیفگی در کتاب نصیحۀ الملوک امام محمد غزالی است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که در گفتمان حکومتی پادشاهی، پادشاه فرّه را از ایزدان گرفته و موظف به اجرای عدالت و استیفای حقوق انسانی است؛ رعیت نیز تابع بی‌چون و چرای پادشاه‌اند. در گفتمان حکومتی خلیفگی نیز، خلیفه، سایه‌ی خدا روی زمین است و ماموریت اجرای احکام و حدود الهی و احسان به مردم را به عهده دارد؛ مردم نیز باید تابع محض خلفا و امرا باشند. در گفتمان پیشنهادی غزالی رابطه‌ی دو گفتمان، تعاملی است نه تقابلی؛ بدین‌معنا که ارزش‌ها و مفاهیم از اسلام و سیستم، و آداب و شیوه‌ی حکومت از گفتمان پادشاهی وام گرفته شده است. تئوریسین‌هایی مانند غزالی قدرت را از آسمان‌ها گرفته و به شاه یا خلیفه اعطا کرده‌اند؛ از سوی‌دیگر، با ایجاد باورِ برگزیده‌بودن این افراد، مردم را تابع محض خلیفه ساخته و از آن‌ها فرمان‌برهایی مطلق درست می‌کنند. در سراسر متن کتاب نصیحۀ الملوک نوع افعال برای پادشاهان پیشااسلامی، ماضی و مضارع اخباری با قطعیت زیاد است؛ اما فعل‌های مربوط به خلفا بیش‌تر التزامی است و اغلب از انشایی با دلالت امر غایب بهره می‌برد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خلیفگی؛ پادشاهی؛ نصیحۀ‌‌الملوک؛ غزالی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| God-caliphate and God-king discourses in Imam Muhammad Ghazali’s Nasihat-ol-Molouk | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mahnaz abbasi | ||
| Islamic theology,Theology faculty ,Alzahra university | ||
| چکیده [English] | ||
| The purpose of the present study is to look into the characteristics and value system of king-caliphate governance discourse in Imam Muhammad Ghazali’s Nasihat-ol-Molouk. The research method is descriptive and analytical, and the results revealed that the king is granted the charisma by which he undertakes to exercise justice and defend human rights as subjects are unspeakably subordinate to him. As for the discourse of caliphate governance, caliphate, the profile of God on earth, is the representative of enforcing laws and divine provisions and goodness to people, as people are required to act as absolute acolytes of caliphates and rulers. In the discourse proposed by Ghazali, the link between the two discourses is interactive rather than contradictory. That is to say, values and concepts are borrowed from Islam, as governance style and practices are indebted to the discourse of kingship. Theorists like Ghazali believe that power comes from the heavens and is granted to king or caliphate, binding people to merely follow caliphate as absolute rulers by fueling the idea that they are chosen individuals. Throughout the text of Nasihat-ol-Molouk, some kind of verbs prevail as a present perfect and indicative present for pre-Islamic kings, but verbs referring to caliphates are mostly subjunctive, and the text is mostly written with implications of an absent mode. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| caliphate, kingship, Nasihat-ol-Molouk, Ghazali | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیم حسن، حسن (1964م). تاریخ الاسلام السیاسی و الدینی و الاجتماعی. قاهره: مکتبه‌ی النهضة. ابن بلخی (1385). فارسنامه. (لیسترانج، گای؛ نیکلسون، رینولد، مصحح). تهران: اساطیر. امین، احمد (2005م). فجرالاسلام. بیروت: دارالکتاب العربی. اندلسی، قاضی صاعد (1376). التعریف بطبقات الامم. (غلامرضا جمشیدنژاد، مصحح). تهران: هجرت. باسورث و دیگران (1380). اوضاع اداری سلجوقیان. (آژند، یعقوب، مترجم). تهران: مولی. تاجیک، محمدرضا و دیگران (1379). گفتمان و تحلیل گفتمانی: مجموعه مقالات. تهران: فرهنگ گفتمان. ثعالبی مرغنی، حسین بن محمد (1368). غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم؛ با مقدمه‌ی زتنبرگ و مجتبی مینوی. (فضائلی، محمد، مترجم). تهران: نشر نقره. جاحظ، عمرو بن بحر (1322ق). التاج فی اخلاق الملوک. (احمد زکی پاشا، تحقیق). قاهره: مکتبه امیریه. دینوری، ابن قتیبه (1418ق). عیون الاخبار. بیروت: دارالکتب العلمیه. زرین کوب، عبدالحسین (1353). فرار از مدرسه: درباره زندگی و اندیشه ابوحامد غزالی. تهران: انجمن آثار ملی. زرین کوب، عبدالحسین (1363). جست‌وجو در تصوف ایران. تهران: امیرکبیر، چاپ دوم. سروش، عبدالکریم (1363). غزالی و مولوی (احیاء علوم‌الدین و مثنوی). معارف. (3)، 140-91. سعادت، اسماعیل (1384). دانشنامه زبان و ادب فارسی. (ج4). تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. سلطانی، علی اصغر (1387). زبان، گفتمان، قدرت. تهران: نشر نی. شمس‌الدین، محمدمهدی (1375). نظام حکومت و مدیریت در اسلام. (آیه‌الله‌زاده شیرازی، سیدمرتضی، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. شیمل، آن‌ماری (1368). خوشنویسی و فرهنگ اسلامی. (اسدالله آزاد، مترجم). مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی. صفا، ذبیح‌الله (1372). تاریخ ادبیات ایران. (جلد2). تهران: فردوس، چاپ دوازدهم. صیامیان گرجی، زهیر؛ جمشیدی، فرانک (1391). جدال میان روایت و واقعیت در تاریخ نگاری. کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش 17 از ص 25 تا 31. طوسی، خواجه نظام‌الملک (1347). سیرالملوک (سیاست‌نامه). (دارک، هیوبرت، مصحح). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ دوم. غزالی، ابوحامد محمد (1361). نصیحۀ‌‌الملوک. (همایی، جلال‌الدین، مصحح). تهران: انتشارات بابک. --------------- (1375). احیاء علوم‌الدین. (جلد1). (خوارزمی، مؤیدالدین محمد، مترجم). (خدیو جم، به‌کوشش). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. فرکلاف، نورمن (1387). تحلیل انتقادی گفتمان. (گروه مترجمان. مترجم). (نبوی، محمد؛ مهاجر، مهران، ویراستار). تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها، چاپ سوم. فقیه ملک مرزبان، نسرین؛ فردوسی، مرجان (1391). گفتمان حکومتی در گلستان سعدی. پژوهشنامه‌ی علوم سیاسی، سال هفتم(27)، 40-7. فیرحی، داوود (1388). تاریخ تحول دولت در اسلام. قم: انتشارات دانشگاه مفید. قادری، حاتم (1370). اندیشه سیاسی غزالی. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. لسترنج، گای‌لو (1373). جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. (عرفان، محمود، مترجم). تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی. ماوردی، علی بن محمد (1386ق). الاحکام السلطانیه. بیروت: دارالفکر. ممتحن، حسینعلی (1383). جنبش ملی ایران در برابر خلافت اموی و عباسی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. یورگنسن، ماریان؛ فیلیپس، لوییز (1391). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. (جلیلی، هادی، مترجم). تهران: نشر نی، چاپ دوم. 32.Fairclough,Norman (1995). Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language. London: Longman. 33.Fairclough, Norman (1989). Language and Power. London: Arnold. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 915 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 693 |
||