یاسه‌چای؛ روستایی با کوچه‌های سرپوشیده

قسمت چهارم

عدالت عابدینی

روستای یاسه‌چای از توابع شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختیاری که در فاصله‌ی پنجاه کیلومتری شهرکرد واقع شده است و قدمت آن به چهارصد سال قبل، یعنی دوره‌ی صفویه باز می‌گردد. کوه «قراولخانه» و کوه «پلنگستان» مهم‌ترین کوه‌های این روستا را تشکیل می‌دهند. مردم این روستا به زبان ترکی قشقایی صحبت می‌کنند. جمعیت آن در حال حاضر هشت‌صد نفر است.

وجه‌تسمیه‌ی این روستا هم به موقعیت جغرافیایی آن برمی‌گردد. «یاسه‌چای» کلمه‌ی مرکب ترکی و به معنای جایی است که پهنای رودخانه زیاد می‌شود.

ویژگی متمایز روستا

این روستا در ظاهر، بدون خیابان و محل عبور است، بنابراین «روستای بدون کوچه‌ی ایران» هم به آن گفته می‌شود.

این آبادی، دارای کوچه‌های مسقف و دالان‌های قدیمی و بافت معماری خاصی است که آن را به یک روستای هدف گردش‌گری تبدیل کرده است.

مهم‌ترین دلیل برای این چنین بافت، در درجه‌ی اول امنیت خانه‌های روستایی بوده است و دیگر این‌که این سقف‌ها هم‌چون ساباط‌ها می‌توانستند آن‌ها را از سرما و گرما حفظ کنند.

متأسفانه مساحت این خانه‌های دالانی در کل خیلی زیاد نیست و بخش‌هایی از آن به دلیل طرح‌های توسعه‌ای و انجام عملیات گازرسانی از بین رفته‌اند.

محصولات و سوغاتی‌های روستا

قبلاً در این روستا برنج‌کاری هم بوده است؛ اما با زدن سدها در قسمت‌های بالاتر روستا، برنج‌کاری کنار گذاشته شده است و مردم این منطقه به کاشت درخت روی آورده‌اند. به علت کوهستانی بودن و قرار گرفتن در کنار رودخانه، کار بیش‌تر مردم این روستا، اکنون باغ‌داری است. عمده محصولات باغ‌داریِ این روستا «گردو»، «بادام»، «هلو»، «انگور»، «آلوچه»، «زردآلو»، «گیلاس»، «سیب» و... است. از میان این محصولات، گردو و بادام مهم‌ترین سوغاتی‌های این شهر هستند. به طور کلی پنج دسته بادام اصلی وجود دارند با نام‌های «بادام سنگی»، «پوست‌کاغذی»، «منقا»، «مامایی» و «محب» که بادام این روستا از نوع بادام «مامایی» است و از مرغوب‌ترین بادام‌های کشور به حساب می‌آید. این بادام‌ها به کشور هندوستان و از آن‌جا به دیگر نقاط جهان صادر می‌شوند.