آمار
| تعداد نشریات | 29 |
| تعداد شماره‌ها | 1,586 |
| تعداد مقالات | 25,900 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,714,632 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,060,897 |
واکاوی مفهوم اختیار در حکمت متعالیه | ||
| نقد و نظر (فصلنامه علمی پژوهشی فلسفه و الاهیات) | ||
| مقاله 7، دوره 24، شماره 94، تابستان 1398، صفحه 144-167 اصل مقاله (684.76 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2019.67372 | ||
| نویسندگان | ||
امیر راستین1؛ علیرضا کهنسال (نویسنده مسئول)  2؛ سیدمرتضی حسینی شاهرودی3
| ||
| 1دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی، مشهد | ||
| 2دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 3استاد دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| چکیده | ||
| نوشتار کنونی بر آن است تا بر اساس مبانی حکمت متعالیه و سخنان حکیمان صدرایی، تصویری روشن از معنای اختیار به دست دهد. مهم‌ترین تعریف‌های موجود از اختیار در حکمت متعالیه، عبارتند از: «داشتن مبادی چندگانه علم، شوق، اراده و تحریک عضلات»، «داشتن مبادی دوگانۀ علم و اراده»، «صحة الفعل والترک»، «مشیّة الفعل والترک»، و «استقلال فاعل و نفی اثرپذیری از غیر». در این میان، تنها یک تفسیر جامعیت و اشتراک مفهومی میان تمام مصادیق اختیار را فراهم می‌کند و آن، تفسیر اختیار به دارا‌بودن اراده و علم است؛ آن‌هم با تفسیری ویژۀ حکمت متعالیه که در آن، هر دو مفهوم علم و اراده همانند وجود، در عین غیریت مفهومی، در تمام مراتب هستی حضور دارند و در عین اشترک معنوی، مشکک هستند. معنای جامع اراده که همان ابتهاج، محبت و رضاست، از مصادیق مادون مانند میل و شوق در عالم طبیعت آغاز و تا ابتهاج و محبت ذاتی پروردگار گسترش می‌یابد. تلطیف معنای اراده به محبت وجودی، پذیرش اختیار انسانی را به‌رغم وجود احاطه و سلطه علّت بر انسان، خردپذیرتر و وجدان‌پذیرتر می‌سازد؛ ضمن آنکه توجه به حبّ، اقتضا و طلب ذاتی انسان در مرتبه وجود علمی او نزد حق‌تعالی (عین ثابت)، تبیین اختیار را روشن‌تر می‌سازد و به برخی پرسش‌ها نیز پاسخ می‌دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اختیار؛ حکمت متعالیه؛ اراده؛ علم؛ ابتهاج | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Examination of the Notion of Free Will in Transcendent Philosophy | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Amir Rastin1؛ Alireza Kohansal2؛ Sayyed Mortaza Hosseini Shahroudi3 | ||
| 1PhD student, transcendent philosophy, Ferdowsi University, Mashhad, Iran | ||
| 2Associate professor, Fedowsi University, Mashhad, Iran (corresponding author) | ||
| 3Professor, Ferdowsi University, Mashhad, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In this paper, we seek to provide a clear picture of the notion of free will in terms of the principles of Transcendent Philosophy and remarks by Sadraean philosophers. The most important extant definitions of free will in Transcendent Philosophy consist in the following: “having multiple principles of knowledge, desire, will, and muscular movements,” “having dual principles of knowledge and will,” “possibility of both action and omission,” “wanting both action and omission,” and “independence of the agent and not being influenced by others.” The most comprehensive and common interpretation of free will is to say that it is to have will and knowledge, as this is interpreted in terms of the Transcendent Philosophy, according to which both knowledge and will are like existence: notwithstanding their conceptual distinction, they are present in all stages of being, and despite their synonymy, they are graded. The comprehensive notion of will which consists in delight, love, and consent begins with inferior instances such as desire in the natural world and extends to God’s essential delight and love. To refine the notion of will to existential love makes the acceptance of human free will more rational and plausible despite the dominance of causes over humans. Furthermore, consideration of human essential love and desire at the stage of his epistemic existence before God (the divine archetype, al-‘ayn al-thābit) accounts for the free will and answers some questions. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Free will, Transcendent Philosophy, will, knowledge, delight | ||
| مراجع | ||
|
1. آریان، حمید (1389)، نقش عقل در تفسیر قرآن (پایان‌نامه)، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره). 2. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، بیروت: دار صادر. 3. امام خمینی، روح الله (1370)، آداب الصلاة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. 4. ایازی، محمدعلی (1414)، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 5. بابایی، علی اکبر و دیگران (۱۳۹۲)، روششناسی تفسیر قرآن، قم: سازمان سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. 6. تهانوی، محمّدعلی (1996)، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون والعلوم، تحقیق: علی دحروج، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون. 7. جوادی آملی، عبدالله (1388)، تسنیم، تحقیق: علی اسلامی، قم: مؤسسه اسرا. 8. حلی، حسن بن مطهر (1384)، الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید، قم: بیدار. 9. خویی، سیدابوالقاسم (1395)، البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: دار الزهراء. 10. رضوی کشمیری، سیدفیاض حسین (1385)، مجموعه مقالات همایش ملی قرآن و علوم طبیعی، تهران: مؤسسه انتشاراتی بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه و انتشارات سخن‌گستر. 11. زمخشری، محمود (1407)، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل، چ3، بیروت: دار الکتاب العربی. 12. سبحانی، جعفر (1390)، المناهج التفسیریه فی علوم القرآن، قم: مؤسسه امام صادق(ع). 13. صدرالدین شیرازی، محمد [بی‌تا]، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیه‌الاربعة، قم: مصطفوی. 14. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 15. ـــــــــــــــ (1382)، نهایة الحکمه، قم: نشر اسلامی. 16. ـــــــــــــــ (1361)، قرآن در اسلام، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 17. طبرسی، فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ3، تهران: ناصر خسرو. 18. طوسی، نصیر الدین (1376)، اساس الاقتباس، تهران: دانشگاه تهران. 19. فخر رازی، محمد بن عمر (1420)، تفسیر کبیر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 20. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (بی‌تا)، القاموس المحیط، بیروت: دار العلم للجمیع. 21. کلینی، محمد بن یعقوب (1363)، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه. 22. معرفت، محمد‌هادی (1386)، التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسة التمهید. 23. ـــــــــــــــ (1418)، التفسیر والمفسرون فی ثوبة القشیب، مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الاسلامیه. 24. معینی، محسن (1375)، «تفسیر عقلی کلامی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران: مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 23 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 24 |
||
