تاریخ دریافت: 25 مهر 1397،
تاریخ بازنگری: 16 دی 1397،
تاریخ پذیرش: 08 مهر 1398
چکیده
فیلسوفان مسلمان همچون فارابی در آثار گوناگون خود به هنر و کارکردهای سیاسی و اجتماعی و اخلاقی آن توجه داشته اند. در آثار اندیشمندان معاصر مانند مرتضی مطهری، محمدتقی جعفری و جوادی آملی نیز مطالب قابل توجهی به چشم می خورد که بتواند مبنای یک نظریه هنر و زیبایی قرار گیرد. در نظریه هنر فاضله فارابی هنرمند در طبقه دوم مدینه فاضله و حامل حقایق دینی و سعادت معقول است. این به معنای نفی ویژگی های زیباشناختی و خلاقیت هنری نیست، بلکه همه ارزش های هنری پیش فرض هنر بودن هنر فاضله است. نظریه هنر فاضله فارابی از محاکات صور حسی و خیالی تا محاکات معقولات یا رهیافت هنرحکمت را شامل می شود. هنر سرگرمی با توجه به لزوم آن در مسیر سعادت غایی در حدود و اندازه های معینی مورد قبول فارابی است. در آثار متفکران معاصر نیز مراتب مختلف زیبایی و هنر نفی نمی شود، بلکه تاکید می شود که زیبایی و هنر منحصر در انواع حسی و مادی و حتی زیبایی فکری نیست و شامل زیبایی معقول هم می شود. به عنوان نمونه مطهری در مقدمه داستان راستان به رهیافت هنرحکمت و انتقال معارف به جامعه توجه داشته غفلت از آن را به عنوان بیماری اجتماعی یاد می کند.
Muslim philosophers, like Fārābi, have focused on the issue of art and its political, social and ethical functions in their different works. Likewise, contemporary intellectuals such as Morteza Motahari, Muhammad Taqi Ja'fari, and Javadi Amoli have also held thorough discussions on this issue which could be the basis for a theory of art and aesthetics. In Fārābi's theory of utopian art, the artist is placed in the second class of the utopian art and contains religious realities and reasonable happiness. This does not negate artistic creativity and aesthetic features, but it includes all artistic values and presupposes the artistic nature of utopian art. This theory spans sensual and imaginary form imaginations to rationalistic imaginations or wise are approach. Amusing art if directed in ultimate path of happiness is acceptable by Fārābi in a strict limitation and extent. In the works of contemporary intellectuals, different ranks of beauty and art is not negated but it is emphasized that art an beauty is not confined to different kinds of sensual and materialistic even to the intellectual beauty and includes reasonable beauty. For instance, in the introduction of Dastan va Rastan, Mutahari has noticed to wisdom art approach and preaching the knowledge to the society and stresses out that neglecting this fact is a kind of social disorder.
ــــــــــــ، [بی‌تا]،«ب»، موسیقی کبیر، تحقیق و شرح غطاس عبدالملک خشبه، قاهره: دارالکاتب العربی للطباعة و النشر.
متی بن‌یونس، ابوبشر، (1967م)، کتاب ارسطوطالیس فی فن الشعر، مقدمۀ زکی نجیب محمود و ترجمه و تحقیق شکری محمد عیاد، قاهره: دارالکاتب‌العربی للطباعة و النشر.
مطهری، مرتضی (1361)، داستان راستان، جلد اول، تهران: صدرا.
ــــــــــــ، (1367)، فلسفۀ اخلاق، تهران: صدرا.
مفتونی، نادیا، (1393،«الف»)، پژوهشی در فلسفۀ علم دانشمندان مسلمان، تهران: سروش.
ــــــــــــ، (۱۳۹۳،«ب»)، فارابی و فلسفه هنر دینی، تهران: سروش.
ــــــــــــ، (1364)، مار زنگی، تهران: [بی‌نا].
ــــــــــــ، (1391)، «ماهیّت هنر در اندیشۀ فارابی»، حکمت و فلسفه، شمارۀ 8 (32).
می، رولو، (1391)، هنر مشاوره، ترجمۀ خدیجه علوی و نادیا شاملو، تهران: دانژه.
نعمت‌الله، حمید، (1386)، بی‌پولی. (فیلم سینمایی)
نوری، حسین، (1379)، شیوۀ شیدایی، تهران: سازمان انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
Greene, Brian,( 2011), What is Space, (The Fabric of the Cosmos 1 of 4).
