عیسی نیا, رضا. (1398). تفکر «دانش» سیاسی حوزوی و آینده آن «مطالعه موردی: تفکر سیاسیِ اسلام فقاهتی». اسلام و مطالعات اجتماعی, 1(پاییز و زمستان (پیاپی 2)), 149-178. doi: 10.22081/jikm.2019.67910
رضا عیسی نیا. "تفکر «دانش» سیاسی حوزوی و آینده آن «مطالعه موردی: تفکر سیاسیِ اسلام فقاهتی»". اسلام و مطالعات اجتماعی, 1, پاییز و زمستان (پیاپی 2), 1398, 149-178. doi: 10.22081/jikm.2019.67910
عیسی نیا, رضا. (1398). 'تفکر «دانش» سیاسی حوزوی و آینده آن «مطالعه موردی: تفکر سیاسیِ اسلام فقاهتی»', اسلام و مطالعات اجتماعی, 1(پاییز و زمستان (پیاپی 2)), pp. 149-178. doi: 10.22081/jikm.2019.67910
عیسی نیا, رضا. تفکر «دانش» سیاسی حوزوی و آینده آن «مطالعه موردی: تفکر سیاسیِ اسلام فقاهتی». اسلام و مطالعات اجتماعی, 1398; 1(پاییز و زمستان (پیاپی 2)): 149-178. doi: 10.22081/jikm.2019.67910
تاریخ دریافت: 18 اردیبهشت 1397،
تاریخ بازنگری: 21 آذر 1397،
تاریخ پذیرش: 24 دی 1397
چکیده
با اینکه در ظاهر حوزه‌‌های علمیه، درسی با عنوان علوم سیاسی مصطلح را دنبال نمی‌‌کنند، ولی این حوزه علمیه بوده است که از درون خودش تا به حال در ایران دو نظریه اجتماعی - سیاسی را ارائه و آن را در جامعه جاری و عملی کرده است. مدعای ما این است که بودن یا نبودن، شدت یا ضعف و در حاشیه یا در متن بودنِ تفکر سیاسی در حوزه‌‌های علمیه مبتنی بر نوع نگرش به اسلام است؛ ازاین‌رو نویسنده تلاش کرده است سؤال اصلی مقاله یعنی «تفکر یا دانش سیاسی در حوزه علمیه چه جایگاهی را به خود اختصاص داده و خواهد داد» را با روشِ نقشه راه که یکی از روش‌‌های آینده‌پژوهی است با این فرضیه دنبال کند که «اگر اسلام از منظر گفتمان اسلام سیاسی - فقاهتی خوانش شود، نه از منظر اسلامِ مدنی و نه از منظر اسلامِ سلفی، آن‌گاه شاهد بروز و تجلی تفکر سیاسی آن هم تا سقف نظریه‌‌پردازی همچنین تأسیس دانشگاه و دانشکده سیاسی در میان حوزویان خواهیم بود». این نوشتار بیان می‌کند: تمایز تفکرات حوزوی در باب سیاست در بخش روندها، پیشران‌‌ها و همچنین پویش منابع، آینده مطلوب و متصور از تفکر سیاسی مبتنی بر اسلام سیاسی - فقاهتی برخلاف دو دیدگاه دیگر، موجب رشد تفکر و دانش سیاسی خواهد شد؛ بنابراین به واسطه این بررسی، هم حوزویانِ طرفدار اسلام سیاسی - فقاهتی به نقاط ضعف و قوت خود بیشتر پی خواهند برد و هم فضایی برای اهمیت‌دادن و رشد تفکر سیاسی در حوزه‌‌های جمهوری اسلامی ایران بر پایه بومی‌سازی اتفاق خواهد افتاد.
Islamic Seminary Political Knowledge and Its Future: A case study of political thought of jurisprudential Islam
نویسندگان [English]
Reza Isania
Assistant professor at Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]
Although apparently Islamic seminaries do not follow a course under the title of so-called "political sciences", it has been the Islamic seminary that has presented two socio-political theories in Iran so far and has made it practical in the society. We claim that the existence or non-existence, strength or weakness and being in or out of the context of political thought in Islamic Seminaries is based on the type of attitude to Islam. Therefore, the author has tried to answer the main question of the study which is "What is and will be the place of political thought or knowledge in Islamic seminary?", through a roadmap method that is one of the methods used in futurology (future studies), with this hypothesis that "if Islam is examined from the viewpoint of political-jurisprudential Islam discourse, then, Neither from the perspective of civilizational Islam nor from the perspective of Salafi Islam, we will see the emergence of political thought up to theorizing as well as the establishment of a university and a political college among the clergymen". This paper states: The distinction between seminary thought on politics in terms of trends, factors as well as resource search, the ideal future of political thought based on jurisprudential-political Islam, unlike the other two perspectives, would make political thought and knowledge develop. Thus, through this study, first, the Islamic seminaries, which support political-jurisprudential Islam, will discover their strengths and weaknesses, and there will be an atmosphere for the importance and development of political thought in the Islamic seminaries of the Islamic Republic of Iran based on localization.
کلیدواژه‌ها [English]
Jurisprudential Islam, political thought, Futurology, roadmap, seminaries (clergymen)
مراجع
امام خمینی، روح‌‌الله (1378)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی(ره).
امامی، جواد (1381)، خاطرات آیت‌الله مسعودی قمی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
بروجردی، مهرزاد (1377)، روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمه: جمشید شیرازی، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
جعفریان، رسول (1382)، «مرجعیت سیاسی شیعه»، مجله زمانه، ش7 و 8.
ــــــــــــــــــ (1386)، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی - سیاسی ایران: از روی کارآمدن محمدرضا شاه تا پیروزی انقلاب اسلامی، تهران: نشر مورخ.
جلالی، غلامرضا (1379)، «مطبوعات حوزه و دانش آموختگان حوزوی از مشروطه تا انقلاب اسلامی»، مجله حوزه، ش100.
ــــــــــــــــــ (1390)، اسناد نهضت اسلامی ایران (بعثت)، تهران: انتشارات مرکزاسناد انقلاب اسلامی.
ــــــــــــــــــ (1393)، «پیشروان مبارزه مکتوب با پهلوی»، سایت جهان نیوز، شنبه ۱۹ مهر ۱۳۹۳: http://jahannews.com/vdci5waput1avz2.cbct.html
ــــــــــــــــــ (1390)، «نگاهی به انتشار مطبوعات دینی در قم از سال 1313 تا انتشار مجله مکتب اسلام در گفتگویی با استاد خسروشاهی»، بخش پایانی، پایگاه اطلاع‌رسانی استاد هادی خسروشاهی: www.khosroshahi.org/main/index.php?Page=definition&UID=278098
سلیمانی، مرضیه (1384)، «اقتصادی جدی/ بحثی درباره نخستین پژوهش‌‌های نوین و نظرات انتقادی- اصلاح در موضوع مرجعیت و روحانیت»، ضمیمه خردنامه همشهری، ۲۳ آذر.
شعبان‌زاده، بهمن (1384)، تاریخ شفاهی مدرسه حقانی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
عیسی‌نیا، رضا (1395)، استقلال حوزه علمیه و دولت جمهوری اسلامی ایران، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
فراتی، عبدالوهاب (1390)، دانش سیاسی در حوزه علمیه قم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فرامرزی، فاطمه (1391)، دین در ایران عصر پهلوی دوم، تهران: نشر علم.
کوهستانی‌نژاد، مسعود (1381)، چالش مذهب و مدرنیسم (سیر اندیشه سیاسی - مذهبی در ایران نیمه اول قرن بیستم) تهران: نشر نی.
لک‌زایی، نجف (1385)، چالش سیاست دینی و نظم سلطانی: با تأکید بر اندیشه و عمل سیاسی علمای شیعه در عصر صفویه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی; (1375)، دلیل آفتاب: خاطرات یادگار امام حجت‌الاسلام و المسلمین سیداحمد خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;.
میراحمدی، منصور (1392)، ملاحظاتی بر چالش‌‌های فقه سیاسی، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
هاشمیان‌‌فر، سیدحسن (1390)، گونه‌شناسی رفتار سیاسی مراجع تقلید، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
یزدی، محمد (1380)، خاطرات آیت‌الله محمد یزدی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
