آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,388 |
| تعداد مقالات | 34,317 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,016,429 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,718,375 |
رویکرد فقه حکومتی به کفارۀ قتل عمد و حکم استیفای آن از سوی دولت اسلامی پس از قصاص یا فوت قاتل | ||
| فقه | ||
| مقاله 4، دوره 26، شماره 98، تیر 1398، صفحه 73-94 اصل مقاله (794.24 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2019.68006 | ||
| نویسنده | ||
| محسن ملک افضلی اردکانی* | ||
| دانشیار جامعة المصطفی العالمیة | ||
| تاریخ دریافت: 17 اردیبهشت 1398، تاریخ بازنگری: 05 دی 1398، تاریخ پذیرش: 13 مرداد 1398 | ||
| چکیده | ||
| در فقه اسلامی، چندین مسئله دربارۀ کفارۀ قتل عمد، موردتوجه فقیهان قرار گرفته است. سقوط کفاره در صورت قصاص یا فوت قاتل از جملۀ این مسائل است که در بین فقیهان متقدم و متأخر، موافقان و مخالفانی دارد. هریک از این دو قول که به چند ادله مستظهر شده است، بدون درنظر گرفتن استقرار یا عدم استقرار حکومت اسلامی بیان شده است. هدف این مقاله یافتن قول برتر و کارآمد در دورۀ استقرار حکومت دینی است و روش آن نیز اجتهادی و بر پایۀ تحلیل نصوص و اقوال فقیهان است. این مقاله براساس این فرضیه سامان یافته است که قول فقیهان مخالف سقوط کفاره با مرگ قاتل، بر قول مشهور برتری دارد و حکومت اسلامی براساس چند ادله وظیفه دارد آن را استیفا کند. حسبیه بودن اخذ کفارات مالی (که ماهیت عقوبتی دارد) و احتساب آن به‌عنوان یکی از منابع مالی دولت اسلامی از این ادله است. یافتۀ این مقاله لزوم استیفای کفاره از اموال قاتل پس از مرگ وی و مصرف آن در مصالح و موارد مشخص شرعی به‌وسیلۀ وراث یا دولت اسلامی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کفاره؛ قتل عمد؛ مرگ قاتل؛ اسقاط کفاره؛ قصاص قاتل | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Governmental Jurisprudence Approach to Expiation of Deliberate Murder and Its Attainment Order from the Islamic Government after the Murderer's Retaliation or Death | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohsen Malek Afzali Ardekani | ||
| Associate professor at Al-Mustafa University | ||
| چکیده [English] | ||
| In Islamic jurisprudence, several issues about Expiation of deliberate murder have been taken into consideration. One of these issues that the past and late jurists agree or disagree on is invalidating the expiation in cases of murderer's retaliation or death. Each of these issues, which rely on some arguments, have been explained without considering the establishment or absence of establishment of Islamic government. The aim of this study is to find the better and effective issue in the time of establishment of religious government; the method is Ijtihadi and based on the analysis of the texts and viewpoints of the jurists. The study is organized based on this hypothesis that the viewpoints of the jurists against the invalidation of expiation with the murderer's death is superior to the most of the jurists' viewpoints and based on some arguments, the Islamic government is responsible for its attainment. One of the arguments is taking the financial expiation as being Hesbieh (which has a nature of punishment) and considering it as one of the financial resources of the Islamic government. The findings of the study suggest the necessity of attaining the expiation of the murderer's properties after his death and using it in religious specific advisable things by the heirs or Islamic government. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Expiation, deliberate murder, death of the murderer, invalidating the expiation, Murderer's retaliation | ||
| مراجع | ||
|
1. قرآن کریم 2. نهج البلاغه، ترجمۀ محمد دشتی 3. ابن‌اثیر (مبارک‌بن‌محمد جزری) (بی‌تا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، پنج‌جلدی، ج1، چ1، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان. 4. ابن‌ادریس (محمدبن‌منصوربن‌احمد حلی) (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، سه‌جلدی، ج3، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 5. ابن‌زهره حلبی (حمزةبن‌علی حسینی) (1417ق)، غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، یک‌جلدی، چ1، قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام). 6. ابن‌فارس، احمد (1390)، ترتیب مقاییس اللغة، تحقیق: عبدالسلام محمد، چ2، قم: مرکز دراسات الحوزة و الجامعة. 7. ابن‌فرّاء (ابویعلی محمدبن‌حسین) (1414ق)، الأحکام السلطانیة، بیروت: دارالفکر. 8. ابن‌فهد حلی (جمال‌الدین احمدبن‌محمد اسدی) (1407ق)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، پنج‌جلدی، ج5، چ1، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 9. ــــــــــــــــــ (1409ق)، الرسائل العشر (لإبن فهد)، یک‌جلدی، چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی(قدس سره). 10. اصفهانی، سیدابوالحسن (1422ق)، وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی)، یک‌جلدی، چ1، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قدس سره). 11. ایزدهی، سیدسجاد (1394)، «ماهیت فقه سیاسی»، فصلنامه حقوق اسلامی، سال دوازدهم، ش 44، ص153-177. 12. بحرانی (آل‌عصفور)، یوسف‌بن‌احمدبن‌ابراهیم (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، بیست‌وپنج‌جلدی، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 13. تبریزی، جوادبن‌علی (1428ق)، تنقیح مبانی الأحکام ـ کتاب الدیات، یک‌جلدی، چ1، قم: دار الصدیقة الشهیدة(علیها اسلام). 14. جوادی آملی، عبدالله (1372)، ولایت فقیه، تهران: رجاء. 15. حر عاملی، محمدبن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، سی‌جلدی، ج22، چ1، قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام). 16. حسینی شیرازی، سیدمحمد (بی‌تا)، الأسئلة و الأجوبة ـ اثنا عشر رسالة، ج8، بی‌جا: دفتر معظم‌له. 17. خمینی (امام)، سید روح‌اللّه موسوی (1421ق)، کتاب البیع (للإمام الخمینی)، پنج‌جلدی، ج2، چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قدس سره). 18. ــــــــــــــــــ (بی‌تا «الف»)، تحریر الوسیلة، چ1، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم. 19. ــــــــــــــــــ (بی‌تا «ب»)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قدس سره). 20. خوانساری، سیداحمد بن یوسف (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، هفت‌جلدی، ج5 و 6، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان. 21. خوئی، ابوالقاسم موسوی (1410ق)، منهاج الصالحین، دوجلدی، چ2، قم: نشر مدینة العلم. 22. ــــــــــــــــــ (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی، سی‌وسه‌جلدی، ج1، چ1، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(قدس سره). 23. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، چ1، بیروت ـ دمشق: دار العلم ـ دار الشامیة. 24. راوندی، قطب‌الدین سعید بن عبداللّه (1405ق)، فقه القرآن، دوجلدی، ج2، چ2، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی(قدس سره). 25. رجائی، سیدکاظم؛ با همکاری گروه اقتصاد (1386)، معجم موضوعی آیات اقتصادی قرآن، چ2، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(قدس سره). 26. سبحانی، جعفر (1370)، مبانی حکومت اسلامی، یک‌جلدی، قم: مؤسسه علمی ـ فرهنگی سیدالشهداء(علیه السلام). 27. ــــــــــــــــــ (1381)، الإنصاف فی مسائل دام فیها الخلاف، قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام). 28. ــــــــــــــــــ (1424ق)، المواهب فی تحریر أحکام المکاسب، یک‌جلدی، چ1، قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام). 29. سبزواری، سیدعبدالأعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام، سی‌جلدی، ج22 و 29، چ4، قم: مؤسسة المنار. 30. سلاّر دیلمی، حمزةبن‌عبدالعزیز (1404ق)، المراسم العلویة و الأحکام النبویة، یک‌جلدی، چ1، قم: منشورات الحرمین. 31. شوکانی، محمد بن علی (بی‌تا)، ارشاد الفحول، بیروت: دار الکلم الطیب. 32. شهید اول (محمد بن مکی عاملی) (1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، چ1، بیروت: دار التراث. 33. ــــــــــــــــــ (1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، سه‌جلدی، ج2، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 34. شهید ثانی (زین‌الدین بن علی) (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی ـ کلانتر)، دَه‌جلدی، ج3، چ1، قم: کتاب‌فروشی داوری. 35. ــــــــــــــــــ (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، پانزده‌جلدی، ج10 و 15، چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. 36. شیخ طوسی (ابوجعفر محمد بن حسن) (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، هشت‌جلدی، ج7، چ3، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة. 37. ــــــــــــــــــ (1407ق)، الخلاف، شش‌جلدی، ج5، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 38. شیخ مفید (محمد بن محمد بن‌نعمان عکبری) (1413ق)، المقنعة، یک‌جلدی، چ1، قم: کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید. 39. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چهل‌وسه‌جلدی، ج15، 33 و 43، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 40. صدر، سیدرضا (1420ق)، الاجتهاد و التقلید (للصدر)، یک‌جلدی، چ1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. 41. صدر، سیدمحمد (1420ق)، ماوراء الفقه، ج9، بیروت: دار الأضواء للطباعة و النشر. 42. ضیائی‌فر، سعید (1390)، «رویکرد حکومتی در فقه»، مجله علوم سیاسی، سال چهارم، ش53، ص7-31. 43. طباطبایی، سیدعلی بن محمد (1418ق)، ریاض المسائل (ط ـ الحدیثة)، شانزده‌جلدی، چ1، قم: مؤسسه آل البیت(علیه السلام). 44. طبرسی، فضل بن حسن (1410ق)، المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، دوجلدی، ج2، چ1، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة. 45. طریحی، فخرالدین (1416ق)، مجمع البحرین، ج2، تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی. 46. عاملی، محمد بن علی موسوی (1411ق)، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، هشت‌جلدی، ج6، چ1، بیروت: مؤسسة آل البیت(علیه السلام). 47. علامه حلی (حسن بن یوسف بن مطهر) (1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج3، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 48. فاضل آبی (حسن بن ابی‌طالب یوسفی) (1417ق)، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، دوجلدی، چ3، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 49. فاضل لنکرانی، محمد فاضل موحدی (1418ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ الدیات، یک‌جلدی، چ1، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیه السلام). 50. فاضل مقداد (مقداد بن عبداللّه سیوری حلّی) (1404ق)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، چهارجلدی، ج3 و 4، چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی(قدس سره). 51. کیدری، قطب‌الدین محمد بن حسین (1416ق)، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، یک‌جلدی، چ1، قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام). 52. محقق حلّی (نجم‌الدین جعفر بن حسن) (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چهارجلدی، ج4، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان. 53. ــــــــــــــــــ (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، دوجلدی، ج2، چ6، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة. 54. مشکینی، علی (1384)، مصطلحات الفقه، چ4، قم: دفتر نشر الهادی. 55. المصری، رفیق یونس (1413ق)، أصول الإقتصاد الإسلامی، دمشق: دارالقلم. 56. منتظری، حسینعلی (1376)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ج3، چ2، قم: دفترآیت‌الله منتظری. 57. موسوی خلخالی، سیدمحمدمهدی (1425ق)، الحاکمیة فی الإسلام، یک‌جلدی، چ1، قم: مجمع اندیشۀ اسلامی. 58. میرمعزّی، سیدحسین (1381)، ساختار کلان نظام اقتصادی اسلام، چ1، تهران: مرکز نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 428 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 302 |
||