آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,388 |
| تعداد مقالات | 34,317 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,015,763 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,717,969 |
پژوهش‌های نام‌شناختی قرآن و آسیب‌های آن | ||
| پژوهش های قرآنی | ||
| مقاله 5، دوره 24، شماره 93، بهمن 1398، صفحه 95-122 اصل مقاله (909.28 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqr.2018.52454.2236 | ||
| نویسندگان | ||
| ملیکا بایگانیان* 1؛ محمدحسن رستمی2؛ محمد جمال الدین خوش خاضع3 | ||
| 1دانش‌آموخته دکتری دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 2دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 3استادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی | ||
| تاریخ دریافت: 26 مهر 1397، تاریخ بازنگری: 17 آذر 1397، تاریخ پذیرش: 02 دی 1397 | ||
| چکیده | ||
| نام‌های قرآن از دیرباز محلی برای تبادل آرای قرآنپژوهان بوده است، اما از منظری نو و با رویکردی تاریخی می‌توان پرسش‌هایی جدید پیش روی این بحث قرار داد. پرسش از چرایی تعدّد نام‌های قرآن، دلیل کاربرد نامهایی خاص در هر یک از علوم اسلامی و عدم کاربرد این نام‌ها به‌جای یکدیگر، همچنین چرایی تفاوت برداشت از نام‌های قرآن توسط مخاطبان اولیه آن و دانشمندان سدههای بعد، از پرسش‌هایی هستند که در مطالعات سنتی پاسخ درخوری برای آنها نمی‌توان یافت. در این مقاله به‌عنوان نخستین گام در جهت پاسخ به این سؤالات و زمینهسازی برای کاربست روش‌های جدید مطالعه تحولات مفهومی، پژوهش‌های نام‌شناختی قرآن در کتب مختلف تفسیری و علوم قرآنی با روشی توصیفی ـ تحلیلی و با نگاهی آسیب‌شناسانه بازخوانی شده است. بر اساس این پژوهش، عمده آسیب‌های این حوزه، روششناختی و حاصل رویکرد جمع‌محور و نبود رویکرد تاریخی، تطبیقی و علت‌یاب ارزیابی شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نام‌های قرآن/ پژوهش‌های نام‌شناختی/ آسیب‌شناسی/ رویکرد تاریخی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Onomastic Researches of the Qur’an and their Pathologies | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Melika Bayganiyan1؛ Mohammad Hassan Rostami2؛ Mohammad Jamal al-Din Khoshkhaze’3 | ||
| 1Ph.D. Graduate, Ferdowsi University of Mashhad | ||
| 2Associate Professor, Ferdowsi University of Mashhad | ||
| 3Assistant Professor, Imam Khomeini International University | ||
| چکیده [English] | ||
| The Qur’an’s names have since early times been subject to debate among Qur’an researchers; however, from a new perspective and with a historical approach one can raise new questions to this debate. Questions concerning the whyness of the multiplicity of Qur’an’s names, the reason for application of specific names in each of the Islamic sciences and the absence of applying these names interchangeably, as well as questioning the reason for different implication of the Qur’an’s names by its early addressees and the scientists of the latter centuries, are among the questions to which no befitting answer can be found in traditional studies. As the first step toward answering these questions and preparing the ground for application of new methods for studying conceptual development, this paper is undertaking to reappraise the onomastic researches in various exegetical books and books on Qur’anic sciences with a descriptive-analytical method and from a pathological perspective. Based on this research, most pathologies of this field are rated as methodological and a result of a collective approach and lack of a historical, comparative, and diagnostic approach. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Qur’an’s names, onomastic researches, pathology, historical approach | ||
| مراجع | ||
|
1. قرآن کریم. 2. ابن‌جزی کلبی، محمدبن احمد (د.741ق)، (1416ق)، التسهیل لعلوم التنزیل، تحقیق: عبدالله خالدی، بیروت: شرکة دار الارقم. 3. ابن‌سلام، یحیی (د. 200ق)، (1979)، التصاریف لتفسیر القرآن، تحقیق: هند شلبی، تونس: الشرکة التونسیه للتوزیع. 4. ـــــــــــــــــــــ (1425ق)، التفسیر، تحقیق: هند شلبی، بیروت: دار الکتب العلمیه. 5. ابن‌عاشور، محمدبن طاهر (بی‌تا)، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ. 6. ابن‌عطیه اندلسی، عبدالحق‌بن غالب (د.541ق)، (1422ق)، محرر الوجیز، تحقیق: عبدالسلام عبدالشافی، بیروت: دارالکتب العلمیه. 7. ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله‌بن مسلم (د.276ق)، (بی‌تا)، تأویل مشکل القرآن، تحقیق: ابراهیم شمس‌الدین، بیروت: دار الکتب العلمیه. 8. ــــــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا)، غریب القرآن، تحقیق: سعید لحام، بیروت: دار الکتب العلمیه. 9. ابن‌قیم جوزیه، محمدبن ابی‌بکر (د.751ق)، (1391ق)، تحفة المودود، تحقیق: عبدالقادر الارناؤوط، دمشق: مکتبة دار البیان. 10. ثعالبی، عبدالرحمن‌بن محمد (د.875ق)، (1418ق)، االجواهر الحسان فی تفسیر القرآن، الطبعة الأولی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 11. ابوالفتوح رازی، حسین‌بن علی (د.556ق)، (1408ق)، روض‌الجنان و روح الجنان، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی. 12. ابوشهبه، محمدبن محمد (1423ق)، المدخل لدراسة القرآن، الطبعة الثانیة، قاهرة: مکتبة السنه. 13. ابولیله، محمد (1423ق)، القرآن الکریم من المنظور الاستشراقی، قاهره: دارالنشر للجامعات. 14. ازدی، مقاتل‌بن سلیمان (د.150ق)، (1423ق)، التفسیر، تحقیق: عبدالله شحاته، بیروت: دار احیاء التراث. 15. ازهری، محمدبن احمد (د.370ق)، (1422ق)، تهذیب‌اللغه، تحقیق: ریاض زکی‌قاسم، بیروت: دارالمعرفه. 16. اصبهانی، اسماعیل‌بن محمد (د.535ق)، (1415ق)، اعراب القرآن، ریاض: مکتبة الملک فهد الوطنیه. 17. اقبال، ابراهیم (1385)، فرهنگ نامه علوم قرآن، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر. 18. آلوسی، محمود (د.1270ق)، (1415ق)، روح المعانی، تحقیق: علی عطیة، بیروت: دارالکتب العلمیه. 19. امینی، عبدالله (1382)، مصحف فاطمی، قم: دلیل ما. 20. بازوری، محمدعلی (بی‌تا)، تفسیر الغیب و الشهادة، بیروت: دارالقاری. 21. باقلانی، ابوبکر (د.403ق)، (1422ق)، الانتصار للقرآن، تحقیق: محمد عصام القضاة، عمان: دار الفتح. 22. بخاری، محمدبن اسماعیل (د.256ق)، (1422ق)، الصحیح، تحقیق: محمدزهیر الناصر، بی‌جا: دار طوق النجاة. 23. بروجردی، محمد ابراهیم (1366)، تفسیر جامع، تهران: صدر. 24. بل، ریچارد (1382)، درآمدی بر تاریخ قرآن، ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، قم: مرکز ترجمه قرآن. 25. بلعمی، ابوعلی (د.383ق)، (۱۳۵۳)، تاریخ بلعمی، تصحیح: محمدتقی بهار و محمد پروین‌گنابادی، بی‌جا: بی‌نا. 26. بیضاوی، عبدالله‌بن عمر (د.685 یا 691ق)، (1418ق)، انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 27. بیگلری، حسن (2005)، سرالبیان فی علم القرآن، چاپ پنجم، بی‌جا: کتابخانه سنائی. 28. بیلی، احمد (بی‌تا)، من بلاغة القرآن، قاهره: نهضة مصر. 29. تسخیری، محمدعلی (1424ق)، محاضرات فی علوم القرآن، قم: سازمان مدارس خارج از کشور. 30. جدیع العنزی، عبدالله‌بن یوسف (1427ق)، مقدمات الاساسیه فی علوم القرآن، الطبعة الثالثه، بیروت: مؤسسة الریان. 31. جصاص، احمد‌بن علی (د.370ق)، (1405ق)، احکام القرآن، تحقیق: محمدصادق قمحاوی، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 32. جعفری، یعقوب (1382)، سیری در علوم قرآن، چاپ سوم، تهران: اسوه. 33. جوادی آملی، عبدالله (بی‌تا)، پیرامون وحی و رهبری، قم: الزهرا (س). 34. جوان آراسته، حسین (1380)، درسنامه علوم قرآنی، چاپ ششم، قم: بوستان کتاب. 35. حاجی خلیفة، مصطفی‌بن عبدالله (د.1067ق)، (بی‌تا)، کشف الظنون، بغداد: مکتبة المثنی. 36. حر عاملى، محمدبن حسن (د.1104)، (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت:. 37. حسینی، حسین (1378)، هفده گفتار در علوم قرآنی، چاپ دوم، تهران: بدر. 38. حفنی، عبدالمنعم (2004)، موسوعة القرآن العظیم، قاهره: مکتبة مدبولی. 39. حکیم، محمدباقر (1417ق)، علوم القرآن، چاپ سوم، قم: مجمع الفکر الاسلامی. 40. خطیب، عبدالکریم (بی‌تا)، التفسیر القرآنی للقرآن، بیروت: دار الفکر العربی. 41. خمینی، سید مصطفی (1418ق)، تفسیر القرآن الکریم، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. 42. دهیش، عمر‌بن عبدالعزیز (1388)، اسماء القرآن و اوصافه فی القرآن الکریم، بی‌جا: دار ابن‌جوزی. 43. دوسری، منیره (1426ق)، أسماء سور القرآن و فضائلها، بی‌جا: دار ابن‌الجوزی. 44. رادمنش، محمد (1374)، آشنایی با علوم قرآنی، چاپ چهارم، تهران: علوم نوین. 45. رامیار، محمود (1369)، تاریخ قرآن، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر. 46. رضوان، عمر‌بن ابراهیم (1413ق)، آراء المستشرقین حول القرآن الکریم و تفسیره، ریاض: دار الطیبه. 47. رومی، فهد‌بن عبدالرحمن (بی‌تا، «وجوه التحدی والاعجاز فی الاحرف المقطعة»، مجلة البحوث الإسلامیة، ج50. 48. ــــــــــــــــــــ (1424ق)، دراسات فی علوم القرآن الکریم، بی‌جا: بی‌نا. 49. زحیلی، وهبة‌بن مصطفی (1418ق)، التفسیر المنیر، بیروت: دار الفکر المعاصر. 50. زرقانی، محمدعبدالعظیم (بی‌تا)، مناهل العرفان، بی‌جا: دار احیاء التراث العربی. 51. زرکشی، ابو‌عبد‌الله (د.794ق)، (1410ق)، البرهان، بیروت: دار المعرفة. 52. زقروق، محمود (1423ق)، الموسوعة القرآنیة، قاهره: وزارة الاوقاف مصر. 53. سجستانی، محمدبن عزیر (د.330ق)، (1416ق)، غریب القرآن، تحقیق: محمدادیب جمران، دمشق: دار قتیبه. 54. سخاوی، علم‌الدین (د.643ق)، (1419ق)، جمال القراء و کمال الاقراء، بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیه. 55. سلامه، محمدعلی (2002)، منهج الفرقان، قاهره: دار نهضة مصر. 56. سیوطی، جلال‌الدین (د.911ق)، (1421ق)، الاتقان، الطبعة الثانیة، بیروت: دار الکتاب العربی. 57. شریف کاشانی، حبیب‌الله (1383)، تفسیر ست سور، تهران: شمس‌الضحی. 58. شعراوی، محمد متولی (1991)، تفسیر الشعراوی، بی‌جا: اخبار الیوم. 59. شوشاوی، ابوعلی‌بن طلحة (د.899 ق)، (1409ق)، الفوائد الجمیلة علی آیات الجلیلة، بی‌جا: بی‌نا. 60. شیخ طوسی، محمدبن حسن (د.460ق)، (1409ق)، التبیان، بی‌جا: مکتب الاعلام الاسلامی. 61. صابونی، محمدعلی (1405ق)، التبیان فی علوم القرآن، بیروت: عالم الکتب. 62. صادقی تهرانی، محمد (1365)، الفرقان، قم: نشر فرهنگ اسلامی. 63. صالح، صبحی (1372)، مباحث فی علوم القرآن، چاپ پنجم، قم: منشورات الرضی. 64. صباغ، محمد (1410ق)، لمحات فی علوم القرآن و اتجاهات التفسیر، الطبعة الثانیة، بیروت: المکتب الاسلامی. 65. صبح، علی (بی‌تا)، التصویر القرآنی للقیم الخلقیة والتشریعیة، بی‌جا: المکتبة الازهریة للتراث. 66. طاش کبری‌زاده، احمد‌بن مصطفی (د.968ق)، (2002)، مفتاح السعادة و مصباح السیادة، الطبعة الثالثة، بیروت: دار الکتب العلمیه. 67. طاهری، حبیب‌الله (1377)، درس‌هایی از علوم قرآنی، قم: اسوه. 68. طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 69. طبرسی، فضل‌‌بن حسن (د.548ق)، (1372)، مجمع البیان، چاپ سوم، تهران: ناصر خسرو. 70. طبری، محمدبن جریر (د.310ق)، (1412ق)، جامع البیان، بیروت: دارالمعرفه. 71. عبدالقادر، محمدصالح (1424ق)، التفسیر و المفسرون فی العصر الحدیث، بیروت: دار المعرفه. 72. عسکری، سید مرتضی (1416ق)، القرآن الکریم و روایات المدرستین، چاپ دوم، تهران: مجمع العلمی الاسلامی. 73. عطار، داوود (1415ق)، موجز علوم القرآن، الطبعة الثالثه، بیروت: مؤسسة اعلمی. 74. عظیم‌زاده، فائزه و دیگران (1380)، نگرشی نوین بر تاریخ و علوم قرآنی، چاپ اول، تهران: بنیاد قرآن. 75. علوی‌مهر، حسین (1384)، آشنایی با تاریخ تفسیر و مفسران، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی. 76. غفار، عبدالرسول (1415ق)، المیسر فی علوم القرآن، بیروت: دار و مکتبة الرسول الاکرم. 77. فخاری، علیرضا (1392)، «نقد آراء عالمان لغت ذیل مادّه «کتب» با استناد به کاربردهای قرآنی آن»، مجله پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن، دوره 2، شماره 2، ص 71-92. 78. فخر رازی، محمدبن عمر (د.606ق)، (1420ق)، مفاتیح الغیب، الطبعة الثالثة، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 79. فراهی، ابونصر (د.640ق)، (1361)، نصاب الصبیان، تحقیق و تصحیح: محمدجواد مشکور، تهران: سازمان انتشارات اشرفی. 80. فیروزآبادی، محمدبن یعقوب (د.817ق)، (1416ق)، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، قاهره: المجلس الاعلی للشؤون الاسلامیه - لجنة احیاء التراث الاسلامی. 81. قصَّاب، محمدبن علی (د.360ق)، (1424ق)، النکت الدالة علی البیان فی انواع العلوم والاحکام، بی‌جا: دارالقیم. 82. قطان، مناع‌بن خلیل (1421ق)، مباحث فی علوم القرآن، الطبعة الثالثة، بیروت: مؤسسة الرساله. 83. قمی مشهدی، محمدبن محمدرضا (د.1125ق)، (1368)، کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی. 84. کمالی دزفولی، علی (1370)، شناخت قرآن، قم: اسوه. 85. کیاهراسی، ابوالحسن (د.504ق)، (1405ق)، أحکام القرآن، تحقیق: محمدعلی موسی، الطبعة الثانیة، بیروت: دار الکتب العلمیه. 86. ماوردی، علی‌بن محمد (د.450ق)، (بی‌تا)، النکت والعیون، بیروت: دار الکتب العلمیه. 87. مجاشعی، علی‌بن فضّال (د.479ق)، (1428ق)، النکت فی القرآن، تحقیق: عبدالقادر الطویل، بیروت: دار الکتب العلمیه. 88. مجموعة من العلماء باشراف مجمع البحوث الاسلامیة بالازهر (1393ق)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: الهیئة العامة لشئون المطابع الامیریه. 89. محاسبی، حارث‌بن اسد (د.243ق)، (1398ق)، فهم القرآن و معانیه، الطبعة الثانیة، بیروت: دارالکندی. 90. محمدی، کاظم (1381)، سروش آسمانی، تهران: وزارت ارشاد. 91. محیسن، سالم (بی‌تا)، فی رحاب القرآن، قاهره: مکتبة الکلیات. 92. مصباح یزدی، محمدتقی (1380)، قرآنشناسی، چاپ دوم، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. 93. مصطفوی، حسن (1416ق)، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: سازمان چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 94. مظلومی، رجبعلی (1403ق)، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، چاپ دوم، تهران: نشر آفاق. 95. معارف، مجید (1383)، مباحثی در تاریخ و علوم قرآنی، تهران: نبأ. 96. معبد، محمد (1426ق)، نفحات من علوم القرآن، الطبعة الثانیه، قاهره: دارالسلام. 97. معرفت، محمدهادی (1381)، علوم قرآنی، چاپ چهارم، قم: مؤسسه التمهید. 98. مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه. 99. مکی‌بن ابیطالب، ابومحمد (د.437ق)، (1429ق)، الهدایة الی بلوغ النهایة، بی‌جا: جامعة الشارقه. 100. مکی، مجاهد‌بن جبر (د. 104ق)، (1410ق)، تفسیر مجاهد، تحقیق: محمد ابوالنیل، قاهره: دارالفکرالاسلامی الحدیثه. 101. ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (د.1050ق)، (1366)، تفسیرالقرآن، تحقیق: محمد خواجوی، چاپ دوم، قم: بیدار. 102. مهدوی‌راد، محمدعلی (1382)، آفاق تفسیر، تهران: هستی‌نما. 103. میرزا خسروانی، علیرضا (1390ق)، تفسیر خسروی، تهران: انتشارات اسلامیه. 104. نحّاس، احمد‌بن محمد (د.338ق)، (1409ق)، معانی القرآن، تحقیق: محمدعلی صابونی، مکة المکرمه: جامعة ام القری. 105. نیشابوری، مسلم‌بن حجاج (د.261ق)، (بی‌تا)، الصحیح، تحقیق: محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 106. هاشمی رفسنجانی، اکبر (1383)، فرهنگ قرآن، چاپ دوم، قم: بوستان کتاب. 107. هروی، ابوعبید قاسم‌بن سلام (د.224ق)، (1415ق)، فضائل‌القرآن، تحقیق: مروان عطیه و دیگران، بیروت: دار ابن‌کثیر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 637 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 470 |
||