استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران.
تاریخ دریافت: 25 مرداد 1398،
تاریخ بازنگری: 13 مرداد 1398،
تاریخ پذیرش: 25 دی 1398
چکیده
عدالت، از پرسابقه‌ترین اندیشه‌هایی است که همواره در طول تاریخ کانون تأملات و دغدغه‌های نوع بشر بوده است. این فضیلت اخلاقی و اجتماعی با جایگاه ممتازی که در میان مفاهیم دیگر داراست، بنیان بسیاری از اصول دیگر بوده که هیچ امری نه مانع آن است و نه بر آن اولویت دارد؛ به‌طوری‌که اعتبار و ثبات هر جامعه به میزان گسترش همه‌جانبه آن وابسته است. این اصل در آیات مختلف یا به عنوان مقدمه نیل به اهداف والاتر و یا خود به‌عنوان هدف بیان شده به‌طوری‌که بدون تأمین و تحقق این آرمان مهم، گویا تصور از دین‌داری نیز ممکن نمی‌باشد. قرآن رابطه ناگسستنی این اصل مهم با حق و آزادی را همواره مورد ملاحظه قرار داده است؛ حق به‌عنوان معیار مهم عدالت و آزادی، تأمین‌کننده زمینه‌های گسترش آن است. کارآمدسازی نظام به آن شکلی که انبیا دنبال کرده‌اند از کارکردهای اساسی عدالت اجتماعی است و مهم‌ترین زمینه برای تحقق آن، اصلاح و الزام درونی آحاد جامعه می‌باشد که بالمآل اصلاحات ساختاری منطبق با عدالت را به دنبال خواهد داشت. مهم‌ترین هدف این جستار بررسی نقش این اصل مهم در اصلاح اجتماع، نسبت آن با مفاهیم دیگر و زمینه‌های تحقق آن از نگاه قرآن است که با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای به بحث پرداخته شده و با روش اسنادی داده‌های لازم استخراج و یافته‌‌های آن مورد تحلیل، توصیف و تفسیر واقع شده است.
Assistant professor at the Research Institute for Islamic Culture and Thought
چکیده [English]
Justice is one of the oldest thoughts that has always been the focus of humankind's reflections and concerns throughout history. This ethical and social virtue, with its privileged position among other concepts, has been the basis of many other principles that nothing can prevent it or can be considered a priority over it. Thus, the credibility and stability of every society depends on the extent of its comprehensive expansion. This principle has been mentioned in various verses either as an introduction to achieve high goals or as a goal in itself, so that without the provision and realization of this important ideal it is impossible to imagine religion. The Qur'an has always considered the inextricable relation of this important principle along with right and freedom. Right as a crucial criterion of justice and freedom provides the context for its expansion. Making the system work in the form that the prophets have pursued is one of the essential functions of social justice and the most important context for its realization is the internal reform and obligation of the community, which in turn will lead to structural reforms based on justice. The main objective of this study is to examine the role of this important principle in community reform, its relation to other concepts and the contexts for its realization from the Qur'an's point of view, which has been discussed through focusing on library studies, and by using documentary research, the necessary data has been extracted, analyzed, described and interpreted.
کلیدواژه‌ها [English]
Justice, social justice, right, freedom, internal reform, structural reform
مراجع
ابن‌سینا (1404ق)، الاشارات و التنبیهات، تهران: دفتر نشر کتاب.
ابن‌‌ادریس حلی، محمد بن منصور (بی‌تا)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، تحقیق: مؤسسه نشر اسلامی، قم: بی‌نا.
ابن‌عاشور (بی‌تا)، التحریر و التنویر، تحقیق: مؤسسة التاریخ، بیروت: [بی‌نا].
ابن‌فارس، احمد بن فارس (1404ق)، معجم مقائیس اللغه، قم: مکتب‌الاعلام الاسلامی.
