آمار
| تعداد نشریات | 50 |
| تعداد شماره‌ها | 2,346 |
| تعداد مقالات | 33,860 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,475,617 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,424,096 |
تبیین مفهوم بهره و ربای قرضی؛ با تأکید بر تحلیل فقهی «زیاده» | ||
| فقه | ||
| مقاله 112، دوره 26، شماره 100، دی 1398، صفحه 6-30 اصل مقاله (535.28 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2020.68474 | ||
| نویسنده | ||
| سید محمدکاظم رجائی* | ||
| دانشیار گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی | ||
| تاریخ دریافت: 25 شهریور 1398، تاریخ بازنگری: 28 اسفند 1398، تاریخ پذیرش: 16 فروردین 1399 | ||
| چکیده | ||
| از نظر کلاسیک‌ها، بوم‌باورک، فیشر و بسیاری از نظریه‌پردازانِ دیگر، «بهره» زیادۀ مشروط در قرارداد قرض است؛ به‌عبارت‌دیگر، سه مقوم «زیاده»، «مشروط» و «قرارداد قرض» در تعریف بهره وجود دارد. همان تعریف با مقوم‌های گفته‌شده، بر ربای قرضی نیز صادق است. زیاده ممکن است مشروط و غیرمشروط و زیادۀ مشروط، ممکن است فیزیکی و ارزشی باشد و هریک اقسامی دارند که با قدری تسامح حدود 23 صورت پیدا می‌کند. پرسش اساسی این است که منظور از زیاده مشروط در قرارداد قرض و معیار ربا‌بودن زیاده چیست. آیا همه 23 مورد را دربرمی‌گیرد یا خیر؟ فرضیه مقاله ـ که با روش «استنباط نظریه اقتصاد اسلامی» اثبات شده ـ این است که در مسائل مالی، زیاده به معنای «انضمام مالی به مال» یا «اضافه‌شدن مال» است. به کالا یا خدمت اقتصادی که بازار و درنتیجه قیمت داشته باشد، مال گفته می‌شود. زیاده در اموال به معنای منفعت مالی است که با زیاده فیزیکی و ارزشی تحقق می‌یابد. آیات و روایات ربا، ظهور در «منفعت مالی» دارند. بنابراین، معیار در زیاده منفعت مالی و منظور از مشروط در قرارداد قرض، «الزام و التزام در قرارداد قرض» است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بهره؛ ربا؛ ربای قرضی؛ معیار ربای قرضی؛ انواع زیاده | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Explaining the Concept of Loan Interest and Usury, with Emphasis on Juris-prudential Analysis of "Extreme" | ||
| نویسندگان [English] | ||
| S. Mohammad Kazem Rajaei | ||
| Associate professor, department of economics, Imam Khomeini Educational-Research Institute. | ||
| چکیده [English] | ||
| Based on the viewpoints of classics, Böhm-Bawerk, Fischer and many other theorists, the extreme interest is under the condition of the loan contract. In other words, there are three categories of "extreme", "conditional" and "loan contract" in the definition of interest. The same definition for the above-mentioned categories also applies to the loan usury. Extreme may be conditional, non-conditional and the conditional extreme can be physical and valuable and each of them has a category that has about 23 forms. The main question is "what is the meaning of conditional extreme in the loan contract and what is the criterion for the extreme to be as usury?" Does it include all the 23 items or not? The hypothesis of the study, proven by the method of "deducing Islamic economic theory", is that in financial issues, extreme means "financial attachment to property" or "the added property". Property is the goods or economic services that have a market and thus a price. Extreme in property means financial interest realized by value and physical extreme. The verses and narratives of the usury relate to "financial interest". Therefore, the criterion in extreme is the financial interest and the meaning of conditional in the loan contract is the obligation in the loan contract. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Interest, usury, loan usury, the criterion of loan usury, types of extreme | ||
| مراجع | ||
|
1. ابن حمزه، محمد بن علی طوسی (1408ق)، الوسیلة إلی نیل الفضیلة، قم: انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشی نجفی. 2. ابن‌کثیر، اسماعیل (1419)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب الاسلامیه. 3. ابن‌منظور، ابوالفضل (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع. 4. اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع‌الفائدة و البرهان فی شرح إرشادالأذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 5. اصفهانی، محمد حسین کمپانی (۱۴۱۸ق)، حاشیة کتاب المکاسب، 5ج، چ۱، قم: أنوار الهدی. 6. آلوسی، سیدمحمود (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، چ1، بیروت: دارالکتب العلمیه. 7. انصاری، شیخ مرتضی (1415ق)، المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. 8. بحرانی آل‌عصفور، حسین بن محمد (بی‌تا)، الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع، 6ج، چ۱، قم: مجمع البحوث العلمیة. 9. البهوتی، منصور بن یونس (1423)، کشاف القناع عن متن الاقناع، ریاض: دار عالم الکتب. 10. جوهری، اسماعیل بن‌حماد (1410ق)، الصحاح، بیروت: دارالعلم للملایین. 11. حائری، سیدعلی بن محمد طباطبایی (1411)، ریاض المسائل، ۲ج، چ۱، قم: مؤسسه آل‌البیت (علیهم السلام). 12. حرعاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل‌الشیعه، قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 13. حلی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1414ق)، تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 14. حلی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام). 15. حلی، محقق نجم‌الدین (1407ق)، المعتبر فی شرح المختصر، قم: مؤسسه سیدالشهداء(علیه السلام). 16. خویی، سیدابوالقاسم موسوی (بی‌تا)، مصباح الفقاهة، [بی‌جا]: [بی‌نا] (نرم‌افزار نور). 17. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، چ1، بیروت: دارالقلم. 18. رجائی، سید‌محمدکاظم (1384)، ماهیت بهره و کارآیی اقتصادی آن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره). 19. رجائی، سید‌محمدکاظم و مهدی خطیبی (1396)، «روش‌شناسی استنباط نظریه اقتصاد اسلامی»، معرفت اقتصاد اسلامی، ص29-47. 20. زحیلی، وهبه (1411ق)، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، دمشق: دارالفکر. 21. زمخشری، محمود (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چ3، بیروت، دارالکتاب العربی. 22. سبزواری، سیدعبدالأعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، قم: مؤسسه المنار. 23. سبزواری، علی مؤمن قمی (1421ق)، جامع الخلاف و الوفاق بین الإمامیة و بین أئمة الحجاز و العراق، قم: زمینه‌سازان ظهور امام عصر(علیه السلام). 24. سید قطب (1425ق)، فی ظلال القرآن، چ۳۵، بیروت: دار الشروق. 25. شهید صدر، سید‌محمدباقر (1401ق)، البنک الاربوی، لبنان: دارالتعارف للمطبوعات. 26. طباطبایی حائری، سیدعلی بن محمد (1418ق)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 27. طبرسی، فضل ابن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو. 28. طبرسی، فضل ابن حسن (1377)، تفسیر جوامع الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم. 29. طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، چ3، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء آثار الجعفریه. 30. طبرسی، فضل ابن حسن (1390ق)، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دارالکتب الإسلامیة. 31. طبرسی، فضل ابن حسن (1407ق)، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 32. طبرسی، فضل ابن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: شیخ آغابزرگ تهرانی، تحقیق: احمد قصیر عامل، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 33. عاملی، علی بن حسین کرکی (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 34. فیومی، احمد بن محمد مقری (بی‌تا)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم: منشورات دارالرضی. 35. قرطبی، محمد بن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو. 36. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه. 37. مامقانی، ملاعبداللّه بن محمد حسن (۱۳۵۰ق)، نهایة المقال فی تکملة غایة الآمال، ۱ج، چ۱، قم: مجمع الذخائر الإسلامیة. 38. مکارم شیرازی و دیگران (1371)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه. 39. میثمی، حسین و همکاران (1396)، «آثار پذیرش شخصیت حقوقی در تحلیل وجود ربا در روابط مالی مردم، دولت و بانک‌های تجاری و بانک مرکزی»، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات اقتصاد اسلامی، ص 149-178. 40. نجفی، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت:دار إحیاء التراث العربی. 41. نراقی، مولی احمد (1417ق)، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. 42. نراقی، مولی محمد بن احمد (1422ق)، مشارق الأحکام، قم: کنگره نراقیین ملامهدی و ملااحمد. 43. واسطی، سیدمحمدمرتضی حسینی (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع. 44. وحید بهبهانی، محمدباقر (1419ق)، الرسائل الفقهیة، قم: دفتر انتشارات اسلامی. الفراهیدی، خلیل (۱۴۰۱ق)، کتاب العین، قم: نشر هجرت. 45. الیسوعی، لویس معلوف (۱۹۸۶م)، المنجد، [بی‌جا]: [بی‌نا]. 46. Bohm Bawerk, eugeh von (1890), Capital and Interest, translated by William Smart, London: Macmillan and Co. 47. Bohm Bawerk, eugeh von (1981), The Positive Theory of Capital, Translated by William Smart, London: Macmillan and Co. 48. Conard Joseph W.(1963), An introduction to the theory of interest, California: university of california secend printing. 49. Eatwell, John, & Other (1987), The new Palgrave A Dictionary Of Economics, London: Macmillan press limited. 50. Fisher, Irving (1926) , "The Theory of Interest" Macmilan. 51. Fisher, Irving (1907) The Rate of Interest New York:The Macmillan Co 1907. 52. schumpeter, Joseph A., the theory of economic development, Oxford university press: reprint, 1969. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 541 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 525 |
||