آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,388 |
| تعداد مقالات | 34,317 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,016,056 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,718,002 |
مفهوم‌سنجی واژه ترتیل در علوم اسلامی (لغت، تفسیر، حدیث، قرائت و فقه) | ||
| پژوهش های قرآنی | ||
| دوره 25، شماره 94، خرداد 1399، صفحه 87-110 اصل مقاله (921.87 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqr.2019.53101.2344 | ||
| نویسنده | ||
| قاسم بستانی* | ||
| دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز | ||
| تاریخ دریافت: 10 دی 1397، تاریخ بازنگری: 01 تیر 1398، تاریخ پذیرش: 19 تیر 1398 | ||
| چکیده | ||
| «ترتیل» که در قرآن و در خصوص نحوه خواندن قرآن در دو موضع قرآنی به‌کار رفته، از دیرباز اصطلاحی کلیدی و مرجع برای ارزیابی درستی و نادرستی خواندن قرآن شد و این در حالی است که هم در تعریف ترتیل و هم در عمل و مصداق آن اختلاف شده است؛ هرچند همه مدعی آن‌اند که تعریف و عمل آنها متجلی در قرائت قرآن، مصداق ترتیل است. امّا همچنان این پرسش‌ها مطرح است که حقیقت تعریف ترتیل و مراد از آن عملاً چیست. در این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی و نیز کتابخانه‌ای، به گردآوری، تحلیل و مقایسه داده‌ها، به اتکای مهم‌ترین مصادر معناشناسی این واژه، یعنی علوم لغت، حدیث، تفسیر، قرائت و فقه، معنای ترتیل واکاوی شده و تلاش گشته به این پرسش‌ها پاسخ داده شود. حاصل این تحقیق آن است که معنای ترتیل و مراد از آن در قرآن، خواندن صحیح و دقیق حروف و کلمات به‌صورت شمرده و همراه با تأنّی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ترتیل/ لغت/ حدیث/ تفسیر/ قرائت/ فقه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Semantic Assessment of Tartīl in Islamic Sciences (Language, Interpretation, Hadith, Reading, and Jurisprudence) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Qasem Bostani | ||
| Associate Professor, Shahid Chamran University of Ahvaz | ||
| چکیده [English] | ||
| Tartīl, which is used in the Qur’an concerning how to read the Qur’an in two Qur’anic position, has been since early times a keyword and reference for assessment of correct and incorrect reading of the Qur’an, whereas there has been disagreement both in definition of tartīl and its practice and evidence; however, everybody believes that their definition and practice manifested in the Qur’an are examples of tartīl. But the questions are nevertheless brought up as to what the real definition of tartīl is and what is practically meant by it. In this article, with a descriptive-analytical and library method, data are compiled and analyzed and the meaning of tartīl is explored into by relying on the most significant references of the semantics of this term, i.e., sciences of linguistics, hadith, interpretation, and jurisprudence and it is attempted to answer these questions. The outcome of this research is that the meaning of tartīl and its intention in the Qur’an is to read the letters and words distinctly, word by word, and in an accurate and correct way. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Tartīl, language, hadith, interpretation, reading, jurisprudence | ||
| مراجع | ||
|
1. آجُرّیّ، محمدبن حسین (1426ق)، أَخلاق حَملة القرآن، تحقیق احمد شحاته، اسکندریه: دار الصّفا والمروة. 2. ابن أبی الجمهور أحسائی، محمدبن علی (1403ق)، عوالی اللئالی، تحقیق مجتبى عراقی، بیجا: بینا. 3. ابن أبی شیبه، عبداللهبن محمد (1409ق)، المصنف، تحقیق سعید اللحام، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع. 4. ابن أثیر، مبارک‌بن محمد (1399ق)، النهایة فی غریب الحدیث والأثر، تحقیق: طاهر احمد الزاوى - محمود محمد الطناحی، بیروت: المکتبة العلمیة. 5. ابن إدریس حلی، محمدبن منصور (1410ق)، السرائر، چاپ دوم، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. 6. ابن الجزری، محمدبن محمد (بی‌تا)، النشر فی القراءات العشر، تحقیق علی محمد ضبّاع، مصر: مطبعة مصطفی محمد. 7. ابن درید، محمدبن حسن (1987)، جمهرة اللغة، تحقیق رمزی منیر بعلبکی، بیروت: دار العلم للملایین. 8. ابن سیده، علی‌بن اسماعیل (1417ق)، المخصص، تحقیق خلیل إبراهم جفال، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 9. ابن قتیبه، عبداللهبن مسلم (1398ق)، غریب القرآن، تحقیق احمد صقر، بیجا: دار الکتب العلمیة. 10. ابن کثیر، اسماعیل‌بن عمرو (1420ق)، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق سامی‌بن محمد سلامة، چاپ دوم، بیجا: دار طیبة للنشر والتوزیع. 11. ابن مطرّز، ناصر الدین‌بن عبدالسید (1979)، المغرب فی ترتیب المعرب، تحقیق محمود فاخوری و عبدالحمید مختار، حلب: مکتبة أسامة‌بن زید. 12. ابن منظور، محمدبن مکرم (1414ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر. 13. ابوالسعود، محمدبن محمد (1983)، ارشاد العقل السلیم الى مزایا القرآن الکریم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 14. أبوشامه، عبدالرحمن‌بن اسماعیل (بی‌تا)، إبراز المعانی من حرز الأمانی، بیجا: دار الکتب العلمیة. 15. ازهری، محمدبن احمد (2001)، تهذیب اللغة، تحقیق محمد عوض مرعب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 16. اندلسی، ابوحیان محمدبن یوسف (1420ق)، البحر المحیط فى التفسیر، تحقیق صدقى محمد جمیل، بیروت: دار الفکر. 17. بروجردی، سید حسین (1416ق)، تفسیر الصراط المستقیم، تحقیق غلامرضا مولانا بروجردى، قم: مؤسسه انصاریان. 18. بستانی، قاسم (1392)، «تبارشناسی احادیث ترتیل»، قرائت پژوهی، سال اول، شماره اول، صص 119-141. 19. بغوی، حسین‌بن مسعود (1420ق)، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، تحقیق عبد الرزاق المهدی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 20. بهائی، محمدبن حسین عاملی (بی‌تا)، الحبل المتین، قم: منشورات مکتبة بصیرتی. 21. بیضاوى، عبداللهبن عمر (1418ق)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، تحقیق محمد عبدالرحمن مرعشلى، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 22. بیگلری، حسن (1351)، سرّ البیان فی علم القرآن، چاپ پنجم، بیجا: کتابخانه سنائی. 23. بیهقی، احمد‌بن حسین (1414ق)، السنن الکبرى، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، مکه مکرمه: مکتبة دار الباز. 24. جرجانی، علی‌بن محمد (1403ق)، التعریفات، تحقیق جماعة من العلماء، بیروت: دار الکتب العلمیة. 25. جواهری، محمدحسن‌بن احمد (1365)، جواهر الکلام، تحقیق شیخ عباس قوچانی، چاپ دوم، تهران: دار الکتب الإسلامیة. 26. جوهری، اسماعیل‌بن حماد (1407ق)، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، تحقیق احمد عبد الغفور عطار، چاپ چهارم، بیروت: دار العلم للملایین. 27. حاج اسماعیلی، محمدرضا (1408ق)، پژوهشی در قرآن و فنون قراءت به روایت حفص از عاصم کوفی، اصفهان: صندوق قرض الحسنه أبوتراب7. 28. حکیم، سید محسن (1404ق)، مستمسک العروة، قم: منشورات مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی (چاپ افست از روی چاپ سوم مطبعة الآداب نجف، 1969). 29. حلی، حسن‌بن یوسف (1410ق)، نهایة الإحکام، تحقیق سید مهدی رجایی، چاپ دوم، قم: مؤسسة إسماعیلیان للطباعة والنشر والتوزیع. 30. ــــــــــــــــــ (1414ق)، تذکرة الفقهاء، تحقیق و چاپ مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، قم. 31. حمد، غانم قدوری (1422ق)، أبحاث فی علم التجوید، عمان: دار عمار. 32. حمیری، نشوان‌بن سعید (1420ق)، شمس العلوم ودواء کلام العرب من الکلوم، تحقیق حسین‌بن عبد الله العمری، مطهر‌بن علی الإریانی، یوسف محمد عبد الله، بیروت: دار الفکر المعاصر، دمشق: دار الفکر. 33. خویی، سید ابوالقاسم (1413ق)، کتاب الصلاة، قم: منشورات مدرسۀ دار العلم (افست). 34. دیلمی، شیرویه‌بن شهردار (1406ق)، الفردوس بمأثور الخطاب، تحقیق سعید‌بن بسیونی زغلول، بیروت: دار الکتب العلمیة. 35. راغب اصفهانى، حسین‌بن محمد (1404ق)، مفردات غریب القرآن، چاپ دوم، بیجا: دفتر نشر الکتاب. 36. راوندی، فضل‌بن علی (بی‌تا)، النوادر، تحقیق سعید رضا علی عسکری، قم: مؤسسة دار الحدیث الثقافیة. 37. زبیدی، محمدبن محمد (بی‌تا)، تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق مجموعة من المحققین، بیجا: دار الهدایة. 38. زرکشی، محمدبن عبدالله (1376ق)، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق محمد أبوالفضل إبراهیم، بیجا: دار إحیاء الکتب العربیة عیسى البابى الحلبی وشرکائه. 39. زمخشرى، محمود‌بن عمر (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل، تحقیق مصطفی حسین احمد، چاپ سوم، بیروت: دار الکتاب العربی. 40. سجستانی، محمدبن عُزیر (1416ق)، غریب القرآن (نزهة القلوب)، تحقیق محمد أدیب عبد الواحد جمران، سوریه: دار قتیبة. 41. سمرقندی، محمدبن محمود (1420ق)، رَوْحُ المرید فی شرح العقد الفرید، تحقیق إبراهیم عواد، بغداد: الجامعة الإسلامیة. 42. سمعونی، طاهر‌بن صالح (1416ق)، توجیه النظر إلى أصول الأثر، تحقیق عبدالفتاح أبوغدة، حلب: مکتبة المطبوعات الإسلامیة. 43. سیوطى، عبدالرحمن‌بن ابىبکر (1404ق)، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، قم: کتابخانه عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى. 44. سیوطى، عبدالرحمن‌بن ابىبکر (1996)، الإتقان فی علوم القرآن، تحقیق سعید المندوب، لبنان: دار الفکر. 45. شروانی، عبدالحمید؛ عبادی، احمد‌بن قاسم (بی‌تا)، حواشی الشروانی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 46. شهید اول، محمدبن مکی (1408ق)، الألفیة والنفلیة، تحقیق علی فاضل قائینی نجفی، بیجا: مکتب الإعلام الإسلامی. 47. ــــــــــــــــــــ (1419ق)، ذکرى الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت:. 48. شهید ثانی، زین الدین عاملی (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تحقیق سید محمد کلانتر، چاپ دوم، قم: منشورات جامعة النجف الدینیة (نسخه افست). 49. ــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا)، روض الجنان، قم: مؤسسة آل البیت:. 50. صفاقسی، أبومحمد نوری (بی‌تا)، تنبیه الغافلین و ارشاد الجاهلین، بیجا: بینا. 51. ضباع، علی محمد (بی‌تا)، الإضاءة فی بیان أصول القراءة، بیجا: بینا. 52. طباطبایى، سید محمدحسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. 53. طبرسى، فضل‌بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق فضل الله یزدى طباطبایى و هاشم رسولی، چاپ سوم، تهران: ناصر خسرو. 54. طبرى، محمدبن جریر (1412ق)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة. 55. طریحی، فخرالدین (1367)، مجمع البحرین، تحقیق سید احمد حسینی، چاپ دوم، بیجا: مکتب النشر الثقافة الإسلامیة. 56. طوسی، محمدبن حسن (1365)، تهذیب الأحکام، تحقیق سید حسن موسوی خرسان، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الاسلامیۀ. 57. ـــــــــــــــــــ (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد حبیب عاملى، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 58. عظیم آبادی، محمد (1415ق)، عون المعبود شرح سنن أبی داود، چاپ دوم، بیروت: دار الکتب العلمیة. 59. فتح الله، احمد (1415ق)، معجم ألفاظ الفقه الجعفری، دمام: مطابع المدوخل. 60. فتنی، محمدطاهر‌بن علی (1343ق)، تذکرة الموضوعات، بیجا: إدارة الطباعة المنیریة. 61. فخر رازى، محمدبن عمر (1420ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربى. 62. فراء، یحیی‌بن زیاد (بی‌تا)، معانی القرآن، قاهره: دارالمصریة للتألیف والترجمة. 63. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1410ق)، کتاب العین، تحقیق مهدی المخزومی، إبراهیم السامرائی، چاپ دوم، بیجا: مؤسسة دار الهجرة. 64. فیروزآبادی، محمدبن یعقوب (1426ق)، القاموس المحیط، چاپ هشتم، بیروت: مؤسسة الرسالة. 65. فیض کاشانى، محمدبن شاه مرتضى (1415ق)، تفسیر الصافی، تحقیق حسین اعلمى، چاپ دوم، تهران: مکتبة الصدر. 66. قاضی نعمان، ابن محمد (1383ق)، دعائم الإسلام، تحقیق آصف‌بن علی أصغر فیضی، قاهره: دار المعارف. 67. قحطانی، سعید‌بن مسفر (بی‌تا)، الدروس، بیجا: بینا. 68. قرطبى، محمدبن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو. 69. قلعجی، محمد (1408ق)، معجم لغة الفقهاء، چاپ دوم، بیروت: دار النفائس. 70. قمی، علی‌بن ابراهیم (1387ق)، التفسیر، تحقیق سید طیب موسوی جزائری، بیجا: بینا. 71. کرمانی، محمود‌بن حمزه (بی‌تا)، غرائب التفسیر و عجائب التأویل، جدّه: دار القبلة للثقافة الإسلامیة، بیروت: مؤسسة علوم القرآن. 72. کلینی، محمدبن یعقوب (1365)، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة. 73. مازندرانی، مولی محمد صالح (2000)، شرح اصول الکافی، تحقیق میرزا أبوالحسن شعرانی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 74. مبارکفوری، محمد عبدالرحمن (1990)، تحفة الأحوذی بشرح جامع الترمذی، بیروت: دار الکتب العلمیة. 75. مجلسی، محمد باقر (1983)، بحار الأنوار، چاپ سوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 76. محقق بحرانی، یوسف (بی‌تا)، الحدائق الناضرة، تحقیق محمد تقی ایروانی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. 77. محقق حلی، جعفر‌بن حسن (بی‌تا)، المعتبر، قم: مؤسسة سید الشهداء7. 78. محقق نراقی، احمد‌بن محمد مهدی (1415ق)، مستند الشیعة، مشهد: مؤسسة آل البیت:. 79. مرصفی، عبدالفتاح السید عجمی (بی‌تا)، هدایة القاری إلی تجوید کلام الباری، چاپ دوم، مدینه منوره: مکتبة طیبة. 80. مقاتل‌بن سلیمان (1423ق)، التفسیر، تحقیق عبدالله محمود شحاته، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 81. موسوی بلده، سید محسن (1381ق)، حلیة القرآن، چاپ 28، تهران: احیاء کتاب. 82. میبدی، احمد‌بن محمد (1371)، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق علی اصغر حکمت، چاپ پنجم، تهران: انتشارات امیرکبیر. 83. میرزا قمی، أبوالقاسم‌بن حسن (بی‌تا)، مناهج الاحکام، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. 84. نسفی، عبداللهبن احمد (1419ق)، مدارک التنزیل و حقائق التأویل، تحقیق یوسف علی بدیوی، بیروت: دار الکلم الطیب. 85. نصر، عطیة قابل (1412ق)، غایة المرید فی علم التجوید، چاپ هفتم، ریاض: ناشر القاهره. 86. نمازی شاهرودی، علی (1419ق)، مستدرک سفینة البحار، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. 87. نووی، یحیی‌بن شرف (بی‌تا)، روضة الطالبین، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت: دار الکتب العلمیة. 88. هذلی، یوسف‌بن علی (1428ق)، الکامل فی القراءات والأربعین الزائدة علیها، تحقیق جمال‌بن السید‌بن رفاعی الشایب، بیجا: مؤسسة سما. 89. همدانی، آقا رضا (بی‌تا)، مصباح الفقیه، تهران: انتشارات مکتبة النجاح. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 537 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 247 |
||