تعداد نشریات | 54 |
تعداد شمارهها | 2,385 |
تعداد مقالات | 34,309 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,957,580 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,687,459 |
ساختار حکومت اسلامی- ولایی و شبکه درونی آن (با تأکید بر دیدگاه امام خمینی(ره) و امام خامنهای مدظلهالعالی) | ||
فقه و سیاست | ||
دوره 1، شماره 1، فروردین 1399، صفحه 61-93 اصل مقاله (1.19 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/ijp.2020.69254 | ||
نویسنده | ||
غلامحسن مقیمی* | ||
استادیار جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران. | ||
تاریخ دریافت: 15 اردیبهشت 1398، تاریخ بازنگری: 20 مهر 1399، تاریخ پذیرش: 20 خرداد 1399 | ||
چکیده | ||
مدل حکومت ولایی که محصول اندیشه فقهی- سیاسی شیعی است، یکی از مهمترین مباحث اندیشه سیاسی در چهار دهه گذشته بوده است که امروز مرزهای جغرافیایی ایران را درنوردیده است و هم اکنون به عنوان یک نظریه بدیلِ حکومتی در محافل پژوهشی مطرح است. پرسش این تحقیق که با روش تحلیلی ـ استنادی انجام شده است آن است که عناصر و متغیرهای کلیدی حکومت اسلامی- ولایی کداماند؟ ساختار و شبکه درونی آن چگونه قابل ترسیم است؟ فرضیه این نوشتار آن است که حکومت اسلامی به مثابه نظام و مجموعهای بههمپیوسته است که میتوان به کمک مدل و روش سیستم، عناصرِ مفهومی، هنجاری، ساختاری و کارکردی آن را استخراج و در یک کنش ارتباطی منطقی، شبکه درونی آن را تبیین و ترسیم نمود.با توجه به روش و چارچوب سیستمی، یافتههای تحقیق عبارتاند از: «نظریه حکومت ولایی» در سیر تاریخی خود از دو مؤلفه مهم «نص» و «زمان و مکان» تغذیه کرده و تجربه اندوخته است. بدین لحاظ این نظریه صرفاً «آرمانی» نیست، بلکه آرمانی است که در متن «واقعیتهای تاریخی» صیقل داده شده است. به تعبیر دیگر ساختار حکومت اسلامی- ولایی از منظر امام خمینی(ره) و امام خامنهای تابع دو دسته ضوابط ثابت و متغیر است. از یک طرف ساختار سیاسی و نحوه آرایش نهادهای آن تابع الزاماتِ زمان و مطابق با آخرین دستاوردهای دانش سیاسیِ بشری است و از طرف دیگر مستند به «قواعد و موازینِ ثابت اسلامی» میباشد. همچنین در یک نگاه منظومهای و فرانگرانه و گستردهتر میتوان گفت نظام سیاسی اسلامی از مجموعهای از نهادهای اجتماعی و سیاسی ترکیب شده است که در یک شبکه ارتباطی مشروعیتی و مشارکتی، ساختار حکومت ولایی شیعی را سامان میدهد. | ||
کلیدواژهها | ||
ساختار حکومت؛ اسلام؛ زمان و مکان؛ شبکه قدرت؛ جریان قدرت؛ امام خمینی(ره)؛ امام خامنهای | ||
عنوان مقاله [English] | ||
هیکل الحکومة الإسلامیة الولائیة وشبکتها الداخلیة مع الترکیز على آراء الإمام الخمینی(ره) والإمام الخامنئی(مدّ ظله العالی) | ||
نویسندگان [English] | ||
مقیمی غلامحسن | ||
أستاذ مساعد فی جامعة المصطفی العالمیة | ||
چکیده [English] | ||
کان نموذج حکومة الإسلامیة الولائیة، الذی هو نتاج الفکر السیاسی الفقهی الشیعی، من أهم موضوعات الفکر السیاسی فی العقود الأربعة الماضیة، والذی یتجاوز الیوم الحدود الجغرافیة لإیران ویعتبر الآن نظریة بدیلة للحکومة فی دوائر البحث. السؤال المطروح فی هذا البحث هو أن ما هی العناصر والمتغیرات الرئیسیة للحکومة الإسلامیة الولائیة؟ کیف یمکن رسم هیکلها وشبکتها الداخلیة؟ إن فرضیة هذه الورقة هی أن الحکومة الإسلامیة نظام مترابط یمکن بمساعدة نموذج وطریقة النظام استخراج عناصره المفاهیمیة والمعیاریة والهیکلیة والوظیفیة، وشرح ورسم شبکتها الداخلیة فی عمل اتصالی منطقی. وفقًا للمنهج وإطار النظام، فإن نتائج البحث هی: «نظریة الحکومة الولائیة" فی مسارها التاریخی غذت واکتسبت خبرة من عنصرین مهمین هما «النص" و «الزمان والمکان". وبهذا المعنى، فهی لیست مجرد نظریة «مثالیة"، ولکنها مثالیة مصقولة فی سیاق «الحقائق التاریخیة". بعبارة أخرى، یخضع هیکل حکومة الإسلامیة الولائیة من منظور الإمام الخمینی والإمام الخامنئی إلى فئتین من المعاییر الثابتة والمتغیرة. من ناحیة، تخضع البنیة السیاسیة وطریقة ترتیب مؤسسات فی هذه الحکومة لمتطلبات العصر ووفقًا لأحدث إنجازات المعرفة السیاسیة البشریة، من ناحیة أخرى، فهی تقوم على «قواعد ومبادئ إسلامیة ثابتة". وأیضًا، من منظور منهجی ومتسامی وأوسع نطاقًا، یمکن القول أن النظام السیاسی الإسلامی یتألف من مجموعة من المؤسسات الاجتماعیة والسیاسیة التی فی شبکة اتصال دینیة وتشارکیة، ینظم هیکل الحکومة الولائیة الشیعیة. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
هیکل الحکومة, الإسلام, الزمان والمکان, شبکة السلطة, تیار السلطة, الإمام الخمینی, الإمام الخامنئی | ||
مراجع | ||
* قرآن کریم * نهج البلاغه 1. آل غفور، سیدمحمدتقی. (1391). پیامد سیاستها و برنامههای توسعه جمهوری اسلامی ایران بر مشارکت سیاسی، در: تحزب و ثبات سیاسی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 2. ارسطا، محمدجواد. (1384). نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران. قم: بوستان کتاب. 3. ارسطا، محمدجواد. (1389). نگاهی به مبانیتحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران. قم: بوستان کتاب. 4. امام خمینی، سیدروحالله. (1362).در جستجوی راه از کلام امام (دفتر سیزدهم). تهران: امیرکبیر. 5. امام خمینی، سیدروحالله. (1363). صحیفه امام (ج 14). تهران: مؤسسه نشر و آثار امام. 6. امام خمینی، سیدروحالله. (1368). الرسائل. قم: اسماعیلیان. 7. امام خمینی، سیدروحالله. (1369). صحیفه نور (ج 1، 2، 3، 4، 5، 7، 9، 10، 11، 12، 17 و 21). تهران: وزارت ارشاد اسلامی. 8. امام خمینی، سیدروحالله. (1378). صحیفه امام (ج 1، 2، 4، 5، 6، 11، 14، 18، 19 و 21). تهران: مؤسسه نشر و آثار امام. 9. امام خمینی، سیدروحالله. (1379). کتاب البیع (ج2 و 3). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام. 10. امام خمینی، سیدروحالله. (1381). ولایت فقیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام. 11. امام خمینی، سیدروحالله. (بیتا). کتاب البیع. قم: اسماعیلیان. 12. الخوانساری، الشیخ موسی. (1418ق). منیة الطالب: تقریرات درس علامه نایینی (ج1). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: دفتر انتشارات اسلامی. 13. بحرالعلوم، محمد بن محمد. (1362). بلغة الفقیه (ج3، چاپ چهارم). تهران: منشورات مکتبة الصادق. 14. جعفرپیشهفرد، مصطفی. (1380). مفاهیم اساسی نظریه ولایت فقیه. قم: دبیرخانه مجلس خبرگان. 15. جوادی آملی، عبدالله. (1367). ولایت در قرآن. تهران: رجاء. 16. حائری یزدی، مهدی. (1995م). حکمت و حکومت. تهران: نشر شادی. 17. خامنهای، سیدعلی. (1366). خطبههای نماز جمعه. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهایhttps://farsi.khamenei.ir.. 18. خامنهای، سیدعلی. (1390). سخنرانی در دیدار با دانشجویان استان کرمانشاه، 24/7/90. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای https://farsi.khamenei.ir.. 19. خامنهای، سیدعلی. (1396). سخنرانی در جمع معلمان. یکشنبه 17/2/96. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای https://farsi.khamenei.ir.. 20. خامنهای، سیدعلی. (1398). دیدار با دانشجویان. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای https://farsi.khamenei.ir.. 21. دوران، دانیل. (1370). نظریه سیستمها (مترجم: محمد یمنی). تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی. 22. راغب اصفهانی. (1417ق). معجم مفردات الفاظ القرآن (محقق: ندیم مرعشلی). قم: اسماعیلیان. 23. سبحانی، جعفر. (1376). الموجز فی اصول الفقه (ج2). قم: مدیریت حوزه علمیه، 1376. 24. سجادی، عبدالقیوم. (1382). مبانی تحزب در اندیشه سیاسی اسلام. قم: بوستان کتاب. 25. صالحی نجفآبادی، نعمتالله. (1363). ولایت فقیه یا حکومت صالحان. تهران: رسا. 26. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان (ج6). بیروت: مؤسسة الاعلمی. 27. عمید زنجانی، عباسعلی. (1421ق). فقه سیاسی (ج3). تهران: امیرکبیر. 28. عمیدزنجانی، عباسعلی. (1358). مبانی اندیشه سیاسی اسلام (چاپ سوم). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. 29. فارابی، ابونصر. (1386). سیاست مدنیه (مترجم: حسن ملکشاهی). تهران: سروش. 30. فیرحی، داود. (1391). نظام سیاسی و دولت در اسلام. تهران: سمت. 31. قادری،حاتم. (1391). مبانی اندیشه سیاسی اسلام. تهران: انتشارات سمت. 32. قاضی، ابوالفضل. (1368). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی (ج1، چاپ دوم). تهران: دانشگاه تهران. 33. کدخدایی، عباسعلی؛ طحان نظیف، هادی. (1393). تأثیر ساختارهای حکومتی بر ماهیت نظام سیاسی از منظر عاملیت و ساختار. فصلنامه دانش حقوقی، ش19، صص47-51. 34. کدیور، محسن. (1378). حکومت ولایی (چاپ دوم). تهران: نشر نی. 35. مرعشی، جعفر؛ بلیغ، وحیده؛ غیاثآبادی، علی. (1391). تفکر سیستمی و ارزیابی کارآمدی آن در مدیریت جامعه و سازمان. تهران: سازمان مدیریت صنعتی. 36. مطهری، مرتضی. (1378). مجموعه آثار (ج1). تهران: انتشارات صدرا. 37. مطهری، مرتضی. (بیتا). ولاءها و ولایتها. قم: صدرا. 38. معرفت، محمدهادی (1377). ولایت فقیه. قم: التمهید. 39. مکارم شیرازی، ناصر. (1411ق). انوار الفقاهه (ج1). قم: مدرسة الامام امیرالمؤمنین. 40. موسیزاده، ابراهیم. (1396). شکل، ساختار و تشکیلات حکومت اسلامی در رسایل دینی. فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش2، ص531. 41. واسطی، عبدالمجید. (1392). نگرش سیستمی به دین. مشهد: مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلامی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,666 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 291 |