آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,541 |
| تعداد مقالات | 36,044 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,981,124 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,291,260 |
بررسی تطبیقی هستی‌شناسی‌معنا در دیدگاه فیض کاشانی و علامه طباطبایی | ||
| نقد و نظر | ||
| دوره 25، شماره 99، مهر 1399، صفحه 97-126 اصل مقاله (1.09 M) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2020.56660.1697 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدجواد منصورسمایی* 1؛ محمد علی مهدوی راد2؛ حامد پوررستمی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری دانشکده الهیات دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، قم، ایران | ||
| 2دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 13 بهمن 1398، تاریخ بازنگری: 01 آبان 1399، تاریخ پذیرش: 14 فروردین 1399 | ||
| چکیده | ||
| هستی‌شناسی معنا در پیِ یافتن حقیقت و ماهیت معنای الفاظ و به بیان دیگر در جستجوی چیستی معناست. اندیشمندان غربی به این مسئله توجه کرده و نظریه‌های گوناگونی همچون نظریه مصداقی، تصوری، تصویری و... برای معنا مطرح کرده‌اند. با توجه به جایگاه ویژۀ این بحث در تفسیر قرآن و دانش اصول فقه و برخی مباحث کلامی، تبیین دیدگاه دانشمندان مسلمان دربارۀ آن ضروری است. به همین جهت در این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی، آرای دو تن از عالمان و مفسران برجستۀ شیعه، یعنی فیض کاشانی و علامه طباطبایی بازخوانی و تبیین شده است. با بررسی «نظریۀ روح معنا» که از نظریه‌های مهم ایشان در تفسیر قرآن است و هر دو مفسر بر آن اصرار دارند و اشتراکات فراوانی در دیدگاه آنان دیده می‌شود، اثبات شده است این نظریه که برخی در صدد به‌دست‌آوردن نظریه معنا از آن بوده‌اند، نمی‌تواند به عنوان «نظریه معنا» پذیرفته شود؛ زیرا پاسخی به پرسش چیستی معنا ارائه نمی‌دهد. نتیجه اینکه به‌رغم وجود عبارت‌هایی در آرای ایشان که نشان از تمایل به نظریۀ مصداقی یا تصویری معنا دارد، هر دو مفسر تنها نظریۀ ایده‌ای (تصوری) معنا را معتبر می‌دانند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| چیستی معنا؛ نظریه معنا؛ هستی‌شناسی معنا؛ فیض کاشانی؛ علامه طباطبایی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Comparative Study of the Ontology of Meaning in the Views of Fayḍ Kāshānī and ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Javad Mansoorsamaei1؛ Mohammad Ali Mahdavirad2؛ Hamed Purrostami2 | ||
| 1PhD student, Teaching Islamic Doctrines (subfield: texts), College of Theology, University of Tehran (Farabi Campus), Qom, Iran | ||
| 2Faculty member of University of Tehran Department of Shiology, Faculty of Theology, University of Tehran (Farabi Campus), Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The ontology of meaning seeks to find the truth and nature of the meanings of words; that is, it search the nature of meaning. Western intellectuals have dealt with the problem, providing a variety of theories in this regard, such as the token theory, the conceptual theory, the pictorial theory, and so on. Given the particular position of the issue in Quranic exegesis, the principles of jurisprudence, and certain theological problems, Muslim scholars need to provide an account for it. Thus, in this paper we deploy the descriptive-analytic method to reread and account for the views of two prominent Shiite scholars and exegetes, Fayḍ Kāshānī and ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī. Having considered their theory of the “spirit of meaning”—which is an important theory in Quranic exegesis and on which both insist, with remarkable agreements between the two views—we argue that this cannot be endorsed as a “theory of meaning” although some people have tried to derive a theory of meaning from it, since it offers no answer to the question of what meaning is. On this account, although there are statements in their work which might imply their inclination toward a token or pictorial theory of meaning, they both endorse only the ideational (conceptual) theory of meaning. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The nature of meaning, theory of meaning, ontology of meaning, Fayḍ Kāshānī, ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī. | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم 1. آخوند خراسانی، محمدکاظم. (۱۴۲۷ق). کفایة الأصول. قم: موسسة آل‌البیت(علیهم السّلام). 2. آلستون، ویلیام پی. (1381). فلسفه زبان (مترجم: احمد ایرانمنش و احمدرضا جلیلی). تهران: سهروردی. 3. ابن بابویه، محمد بن علی. (۱۳۸۵). علل الشرائع (ج1). قم: داوری. 4. اصفهانی، محمدتقی. (بی‌تا). هدایة المسترشدین فی شرح معالم الدین. قم: موسسة آل‌البیت(علیهم السّلام). 5. جی‌لایکان، ویلیام؛ و بیات، حسین. (۱۳۸۸). نظریه ارجاعی معنا. تأملات فلسفی، 1(۲)، صص ۵۷-۷۲. 6. حاجی‌ربیع، مسعود. (۱۳۹۲). چیستی معنا در منظر ابن عربی و علامه طباطبایی. آینه معرفت، ۱۳(37)، صص ۶۵-۹۶. 7. خزاز رازی، علی بن محمد. (۱۴۰۱ق). کفایة الأثر فی النصّ علی الأئمة الإثنی عشر (محقق: عبد اللطیف حسینی کوه‌کمری). قم: بیدار. 8. ساجدی، ابوالفضل. (۱۳۸۵). زبان دین و قرآن. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدّس سرّه). 9. ساجدی، ابوالفضل. (۱۳۹۰). هستی‌شناسی‌معنا. معرفت فلسفی، 9(۳۴)، صص ۸۵-۱۱۴. 10. سروش، عبدالکریم. (۱۳۸۲). قبض و بسط تئوریک شریعت. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط. 11. صدر، سیدمحمدباقر. (بی‌تا). بحوث فی علم الاصول (ج1). قم: مؤسسة دائرة المعارف فقه الاسلامی. 12. صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم. (1410ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (ج3، چاپ چهارم). بی‌جا: دار احیاء التراث العربی. 13. طباطبایی، سیدمحم دحسین. (۱۳۸۷). اصول فلسفه رئالیسم. قم: بوستان کتاب. 14. طباطبایی، سیدمحم دحسین. (1416ق). نهایة الحکمة (چاپ دوازدهم). قم: دفتر انتشارات اسلامی. 15. طباطبایی، سیدمحمد حسین. (۱۴۱۷ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج1، 2، 8، 10، 13 و 16). قم: دفتر انتشارات اسلامی. 16. طباطبایی، سیدمحمد حسین. (بی‌تا). حاشیة الکفایة. قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی. 17. عبد‌اللهی، محمد‌علی. (۱۳۸۴). نظریه افعال‌گفتاری. پژوهش‌های فلسفی کلامی، 6(۲۴)، صص ۹۱-۱۱۹. 18. غروی اصفهانی، محمد حسین. (۱۳۷۴). نهایة الدرایة (ج1). بی‌جا: سیدالشهداء. 19. غروی اصفهانی، محمد حسین. (۱۴۱۸ق). حاشیة کتاب المکاسب (محقق: عباس‌محمد آل‌سباع قطیفی، ج1). قم: انوارالهدی. 20. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (۱۳۷۱). ده رساله. اصفهان: مرکز تحقیقات علمی و دینی امام امیرالمومنین(علیه السّلام). 21. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (۱۳۷۵). اصول المعارف (محقق: سیدجلال‌الدین آشتیانی، چاپ سوم). قم: دفتر تبلیغات اسلامی. 22. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (۱۳۸۰). سراج السالکین. تهران: میراث مکتوب. 23. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (۱۳۸۱). دیوان فیض کاشانی (ج1). قم: اسوه. 24. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (1383). الشافی (ج1). تهران: لوح محفوظ. 25. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (۱۳۸۷ الف). (مجموعه) رسائل فیض کاشانی (محقق: بهراد جعفری، ج4). تهران: مدرسه عالی شهید مطهری. 26. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (۱۳۸۷ ب). نقد الأصول الفقهیة (محقق: امامی‌کاشانی). تهران: مدرسه عالی شهید مطهری. 27. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (1387 ج). المعارف (محقق: حسن قاسمی). تهران: مدرسه عالی شهید مطهری. 28. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (1406ق). الوافی (ج1). اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین(علیه السّلام). 29. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی .(۱۴۱۵ق). تفسیر الصاف (ج1). تهران: صدر. 30. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (۱۴۱۸ق «الف»). علم الیقین فی اصول الدین (محقق: محسن بیدارفر، ج2). قم: بیدار. 31. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (۱۴۱۸ق «ب»). الأصفی فی تفسیرالقرآن (محقق: محمدحسین درایتی و محمدرضا نعمتی، ج1). قم: دفتر تبلیغات اسلامی. 32. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (۱۴۲۳ق). قرة العیون (الحقائق فی محاسن الاخلاق) (محقق: محسن عقیل). قم: دار الکتاب الاسلامی. 33. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی. (1425ق). انوار الحکمة (محقق: محسن بیدارفر). قم: بیدار. 34. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه‌مرتضی .(۱۴۲۸ق). عین الیقین الملقب بالأنوار و الأسرار (محقق: فالح عبدالرزاق العبیدی، ج1). بیروت: دار الحوراء. 35. کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافی (محقق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، ج1 و2). تهران: دار الکتب الإسلامیة. 36. کیا شمشکی، ابوالفضل؛ و هاشمی، سیدعلی. (1391). نسبت نظریه‌های معنا با واقع‌گرایی با تأکید بر نظریه معنا نزد علامه طباطبایی. ذهن، 13(۴۹)، صص ۵-۳۰. 37. گلپایگانی، سیدمحمدرضا. (۱۴۱۰ق). إفاضة العوائد فی التعلیق علی درر الفوائد (ج1). قم: دار القرآن الکریم. 38. لاک، جان. (1381). جستاری در فهم بشر (تلخیص: پرینگل پتیسون، مترجم: رضا‌زاده شفق، چاپ دوم). تهران: شفیعی. 39. مظفر، محمدرضا. (بی‌تا). اصول الفقه (ج1). قم: اسماعیلیان. 40. نقوی، حسین. (۱۳۸۹). زبان الهیات از دیدگاه علامه طباطبایی و ویلیام آلستون. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قدّس سرّه). 41. نیکوییان، آرزو؛ پارسانیا، حمید؛ شرف الدین، سیدحسین؛ پرکان، حسین. (۱۳۹۶). نظریۀ معنا، مطالعه تطبیقی پرس و علامه طباطبایی(قدّس سرّه). اسلام و علوم اجتماعی، 9(۱۸)، صص ۲۹-۵۲. 42. واعظی، احمد. (۱۳۹۲). نظریه تفسیر متن (چاپ دوم). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. 43. ویتگنشتاین، لودویگ. (1371). رساله منطقی فلسفی (مترجم: میرشمس‌الدین ادیب سلطانی). تهران: سپهر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,667 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,073 |
||