آمار

تعداد نشریات54
تعداد شماره‌ها2,553
تعداد مقالات36,163
تعداد مشاهده مقاله16,259,474
تعداد دریافت فایل اصل مقاله7,355,562
معصومی نیا, غلامعلی, طباطبائی نژاد, سید صادق. (1400). فروش مبیع قبل از سررسید در عقد سلف. اسلام و مطالعات اجتماعی, 7(1), 97-131. doi: 10.22034/jrj.2020.55706.1852
غلامعلی معصومی نیا; سید صادق طباطبائی نژاد. "فروش مبیع قبل از سررسید در عقد سلف". اسلام و مطالعات اجتماعی, 7, 1, 1400, 97-131. doi: 10.22034/jrj.2020.55706.1852
معصومی نیا, غلامعلی, طباطبائی نژاد, سید صادق. (1400). 'فروش مبیع قبل از سررسید در عقد سلف', اسلام و مطالعات اجتماعی, 7(1), pp. 97-131. doi: 10.22034/jrj.2020.55706.1852
معصومی نیا, غلامعلی, طباطبائی نژاد, سید صادق. فروش مبیع قبل از سررسید در عقد سلف. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 7(1): 97-131. doi: 10.22034/jrj.2020.55706.1852

فروش مبیع قبل از سررسید در عقد سلف

جستارهای فقهی و اصولی
مقاله 5، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 22، خرداد 1400، صفحه 97-131    اصل مقاله (707.8 K)
نوع مقاله: پژوهشی (داوری عادی)
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jrj.2020.55706.1852
نویسندگان
غلامعلی معصومی نیا1؛ سید صادق طباطبائی نژاد* 2
1دانشیار و مدیر گروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی تهران- ایران
2دانش‌آموخته حوزه علمیه قم و دانش آموخته دکترای رشته اقتصاد پولی دانشگاه عدالت تهران - ایران؛ رایانامه: s.s.tabaei@gmail.com
تاریخ دریافت: 14 مهر 1398،  تاریخ بازنگری: 20 آذر 1398،  تاریخ پذیرش: 07 خرداد 1399 
چکیده
سلف یا سلم از اقسام بیع و عکس نسیه است. براساس گفتار فقها مبیع در سلف، کلی وصف شده در ذمه فروشنده است که در برابر مال نقد و برای سررسید معینی فروخته می‌شود. برای این نوع از بیع اضافه بر احکام و قواعد حاکم بر بیع مقرراتی خاص مانند اخذ تمام ثمن در مجلس عقد پیش از جداشدن از یکدیگر، معیّن‌کردن زمان تحویل، امکان تحویل کالا در سررسید آن و ممنوع‌بودن فروش مبیع قبل از سررسید وضع شده است.
این مقاله به روش تحلیلی ـ توصیفی و با رویکرد بنیادی ـ کاربردی ضمن تقریری صحیح از اجماع موجود در این مسئله، با مراجعه به کتب فقهی طبقات مختلف به‌منظور رد ادعای ضعیف‌بودنِ اتفاق فقیهان در آن به بیان ادله مطرح شده در این فرع فقهی نزد فریقین پرداخته است. اندیشمندان اقتصاد اسلامی با توجه به صاحب‌اثربودنِ عقد سلف در تأمین مالی تولید و حرکت به سمت حذف ربا از روابط اقتصادی ‌به‌منظور رفع مشکل عدم جواز بازفروش مبیع قبل از سررسید و بهره‌مندی از این عقد در بازار سرمایه، استفاده از عقودی مانند صلح مبیع، هبه معوض و سلف موازی را پیشنهاد می‌‌کنند.
با توجه به تملیکی‌بودنِ عقد سلف و موانع اثباتی سلف موازی، صلح و هبه معوض به نظر می‌رسد امکان به‌کارگیری این نوع از قرارداد در بازار سرمایه با توجه به فروش‌های مجدد و مکرر مُسلَم فیه در بازار ثانویه و عدم تطابق ذهنیت معامله‌گران با شروط سه‌گانه ذکرشده به‌منظور تصحیح سلف موازی وجود نداشته و این‌گونه راه‌حل‌ها اتحادی عرفی با مصادیق منع دارد.
 
کلیدواژه‌ها
عقد سلف؛ سلف موازی؛ فروش مبیع قبل از سررسید؛ اوراق سلف
عنوان مقاله [English]
Sale of Object before Due Date in Futures Contract
نویسندگان [English]
Gholamali Masumi nia1؛ Seyyed Sadegh Tabatabaei Nejad2
1Associate Professor and Head of Department of Islamic Baking at Tehran Kharazmi University
2Graduate of the Qom Seminary and PhD in Monetary Economics at the Kharazmi University of Tehran; (Corresponding Author);s.s.tabaei@gmail.com
چکیده [English]
Salaf or Salam (Futures Contract) is one of the types of sale and is opposite of credit transaction. According to Fuqahā (jurists) object of sale in futures contract is a general descriptive in seller’s debt which is sold for cash and for a due date. In addition to general sale rules and regulations, it is imposed special rules for this sale such as taking all prices in contractual meeting before buyer and seller separating from each other, determining the delivery time, possibility of delivering the goods at the due time and prohibition of selling the object before the due time. While expressing a valid available ʼIjmāʻ (consensus) in this issue and referring to different jurisprudential books in order to refute the claim that agreement of the jurists is weak, this article in an analytically-descriptive method and with a fundamental-applied approach has discussed the presented reasons in this sub-jurisprudence among the two major sects (of Shi’a and Sunni). Considering the effectiveness of futures contract in financing production and moving towards the removal of usury from economic relations and in order to solve problem of not-allowing the reselling of object before the due time and benefit from this contract in capital market, Islamic economists suggest the use of contracts such as compromising the object of sale, non-gratuitous donation and parallel salam. It seems, considering being appropriative of futures contract and affirmative barriers of parallel salam and non-gratuitous donation and compromise, that it is impossible to apply this type of contract in capital market due to frequent resale of object of sale in secondary market and discrepancy of traders’ mentality with three mentioned conditions for correction of parallel salaf and such solutions has conventional union with the examples.
کلیدواژه‌ها [English]
Futures Contracts, Parallel Salaf, Selling the Object before the Due Time, Salaf Documents
اصل مقاله

فایل Pdf ...

مراجع
  1. قرآن کریم
  2. اردبیلى، احمدبن محمد. (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، یکم. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  3. ابن‌براج، عبدالعزیز. (1411ق). جواهر الفقه - العقائد الجعفریه، یکم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  4. ابن‌تیمیة الحرانی، ابوالعباس احمدبن عبد الحلیم. (1416ق). مجموع الفتاوى، المحقق: عبدالرحمن‌بن محمدبن قاسم، المدینة النبویة: مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف.
  5. ابن‌رشد (ابن‌رشد الحفید)، محمدبن احمدبن محمد. (1425ق). بدایة المجتهد ونهایة المقتصد، القاهرة: دار الحدیث (کتابخانه مدرسه فقاهت).
  6. ابن‌حزم الأندلسی، ابومحمدعلی بن احمد بن سعید بن حزم الأندلسی القرطبی. بی‌تا، المحلى بالآثار، بیروت: دار الفکر (کتابخانه مدرسه فقاهت).
  7. ابن‌قدامة المقدسی، عبدالله‌بن احمد. (1388ق). المغنی، مصر: مکتبة القاهرة.
  8. ابن‌عبدالبر، یوسف‌بن عبدالله. (1387ق). التمهید، بیروت: دارالاحیاء التراث الاسلامی.
  9. اسامه‌بن حمودبن محمد اللاحم. (1433ق). بیع الدین و تطبیقاته المعاصره فی الفقه الاسلامی، الاولی، الریاض: دار المیمان للنشر والتوزیع.
  10. انصارى، شیخ مرتضى. (1415ق). کتاب المکاسب، یکم، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
  11.  بحرانى، یوسف‌بن احمد. (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهره، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  12.  بنانی، مهدی. (1397). نگرشی جامع بر توسعه بازار بدهی در ایران، تهران: معاونت نظارت مالی و خزانه داری کل کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی.
  13. بجنوردى، سید حسن. (1419ق). القواعد الفقهیة، یکم، قم: نشر الهادی.
  14. البهوتى الحنبلى، منصور بن یونس. (بی‌تا). کشاف القناع عن متن الإقناع، دار الکتب العلمیة (کتابخانه مدرسه فقاهت).
  15. البیهقی، ابوبکر احمدبن الحسین. (1424ق). السنن الکبرى، الطبعة الثالثة، بیروت: دار الکتب العلمیة، (کتابخانه مدرسه فقاهت).
  16. التجانی، عبدالقادر احمد. (1420ق). السلم بدیل شرعی للتمویل المصرفی المعاصر نظره مالیه و محاسبیه، الاقتصاد الاسلامی ‌(مجله جامعه الملک عبدالعزیز).
  17. ره‌پیک، حسن؛ کریمیان، محمدرضا. (پاییز و زمستان 1395). ماهیت و آثار قرارداد سلف موازی، دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش75 و 76 (از 55 تا 80).
  18. زبیدى، محب‌الدین. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، اول، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
  19. الزحیلی، وهبه. (1419ق). بیع الدین فی الشریعه الاسلامیه، جامعه الملک عبدالعزیز.
  20. السنهوری، عبدالرزاق. (1958م). الوسیط فی شرح القانون المدنی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  21. حائرى، سیدکاظم. (1423ق). فقه العقود، دوم، قم: مجمع اندیشه اسلامی.
  22. حرّعاملى، محمدبن حسن. (1409ق). وسائل الشیعه، یکم، قم: مؤسسه آل‌البیت:.
  23. حلبى (ابوالصلاح)، تقى‌الدین‌بن نجم‌الدین. (1403ق). الکافی فی الفقه، اصفهان: کتابخانه عمومى امام امیرالمؤمنین7.
  24. حلّى، ابن‌ادریس. (1410ق). دوم، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  25. حلّى (علامه حلی)، حسن‌بن یوسف. (1414ق). تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل‌البیت:.
  26. ــــــ . (1420). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیه، یکم، قم: مؤسسه امام صادق7.
  27. ــــــ. (بی‌تا). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیه (ط‌-‌القدیمه)، یکم، مشهد: مؤسسه آل‌البیت:.
  28. حلّى (محقق حلی) جعفربن حسن. (1418ق). المختصر النافع فی فقه الإمامیه، ششم، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیه.
  29. خمینى، سید روح‌الله. (1425ق). تحریر الوسیله، ترجمه علی اسلامى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  30. خویى، سید ابوالقاسم. (بی‌تا). مصباح الفقاهه، مقرر محمدعلی توحیدی، نرم‌افزار جامع فقه اهل‌بیت 2.
  31. سبزوارى، سید عبدالأعلى. (1413ق). مهذّب الأحکام، چهارم، قم: مؤسسه المنار.
  32. سعدى، ابوجیب. (1408ق). القاموس الفقهی لغة و اصطلاحاً، دوم، دمشق: دار الفکر.
  33. سنهوری، عبدالرزاق. (1958م). الوسیط فی شرح القانون المدنی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  34. صدر، سید محمدباقر. (1401ق). البنک اللاربوی، هفتم، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  35. الصنعانی، ابوبکر عبدالرزاق. (1403ق). المصنف، المحقق: حبیب الرحمن الأعظمی، الطبعة الثانیه، هند: المجلس العلمی. (کتابخانه مدرسه فقاهت).
  36. طباطبایى، سید على‌بن محمد. (1418ق). ریاض المسائل، یکم. قم: مؤسسه آل‌البیت:.
  37. طریحى، فخرالدین. (1416ق). مجمع البحرین، سوم، تهران: کتابفروشى مرتضوى.
  38. طوسى، محمدبن حسن. (1400ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، دوم، بیروت: دار الکتاب العربی.
  39. ـــــــ . (1407ق). تهذیب الأحکام، چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  40. ـــــــ . (1427ق). رجال الشیخ الطوسی، سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  41. عاملى(شهید اول)، محمدبن مکى. (1417ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیه، دوم. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  42. عاملى(شهیدثانى)، زین‌الدین‌بن على. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى کلانتر)،  یکم، قم: کتابفروشى داورى.
  43. ــــــ . (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، یکم، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه.
  44. عاملى، سید جواد. (1419ق). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمه، یکم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  45. عبدی‌ پور فرد، ابراهیم و سیدمرتضی شهیدی. (1394ش). ابعاد فقهی، حقوقی و مالی قراردادهای سلف در بورس، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال شانزدهم، شماره اول، بهار و تابستان، صفحه 33-50.
  46. عبدی‌‌پور فرد، ابراهیم. (1395ش)، مباحث تحلیلی از حقوق تجارت، ششم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  47. عیسوی، محمود؛ قلیچ، وهاب، (تابستان 1393). صکوک سلف بانک مرکزی، ابزاری نوین برای سیاست‌گذاری پولی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، ش54 (131 تا 158).
  48. غدیرى، عبدالله عیسى ابراهیم. (1418ق). القاموس الجامع للمصطلحات الفقهیه، یکم، بیروت: دار الرسول الاکرم9.
  49. فراهانی‌فرد، سعید. (بهار 1388). صکوک سلف؛ ابزاری مناسب برای تأمین مالی و پوشش ریسک، فصلنامه اقتصاد اسلامی، ش 33 (از 7 تا 32).
  50. فراهیدى، خلیل‌بن احمد. (1410ق). دوم، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
  51. فبوزی، فرانک، مودیلیانی، فرانکو و مایکل فری. (1389). مبانی بازارها و نهادهای مالی، ترجمه حسین عبده تبریزی، ، سوم، تهران: نشر پیشبرد.
  52. قلیچ، وهاب و مهدی تقوی و محسن خدابخش. (1390ش). اثر تعهدات بدهی در شکنندگی نظام بانکی، فصلنامه پول و اقتصاد، ش8.
  53. الکاسانی‌الحنفی، ابوبکربن مسعود. (1406ق). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، الطبعة الثانیه، دار الکتب العلمیه.
  54. کاشف‌الغطاء، مهدى. (بی‌تا). مورد الأنام فی شرح شرائع الإسلام، یکم، نجف: مؤسسه کاشف‌الغطاء.
  55. مالک‌بن انس، موطأ الإمام مالک. (1425ق). یکم، ابوظبی: مؤسسه زاید بن سلطان آل‌نهیان للأعمال الخیریة والإنسانیه (نرم‌افزار کتابخانه احادیث فریقین).
  56. مسلم‌بن حجاج، صحیح مسلم. (1412ق). یکم، قاهره: دار الحدیث، (نرم‌افزار کتابخانه احادیث فریقین).
  57. محقق‌داماد‌، سید مصطفى. (۱۴۰۶ق). قواعد فقه‌، دوازدهم‌، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى‌.
  58. مصطفوى، سید محمدکاظم. (1423ق). فقه المعاملات، یکم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  59. موسی‌پور، میثم، صادقی‌مقدم، محمدحسن، سلطان احمدی، جلال. (پاییز و زمستان 1395). تحلیل فقهی‌حقوقی «قرارداد سلف موازی استاندارد» ابتکاری جدید برای بازار سرمایه، دانش حقوق مدنی، دوره 5، ش2 (پیاپی 10) (ص27-40).
  60. الموسوعة الفقهیة الکویتیه، وزارة الأوقاف والشئون الإسلامیه، الکویت، الطبعة 1404- 1427ق، (کتابخانه اینترنتی مدرسه فقاهت).
  61. موسویان، سیدعباس. (بی‌تا). صکوک ابزار تأمین مالی اسلامی، شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه.
  62. ـــــ و مجتبی کاوند و حمیدرضا اسمعیلی. (زمستان ۱۳۸۷). اوراق بهادار (صکوک) جعاله: ابزاری کارآمد برای توسعه صنعت گردشگری، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال۸، ش۳۲، ص۱۴۱-169.
  63. نائینى، میرزا محمدحسین غروى. (1413ق). المکاسب والبیع، مقرر میرزا محمدتقی آملی، یکم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  64. نراقى، مولى محمدمهدی. (1425ق). أنیس التجار، یکم، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
  65. نجفى، محمدحسن. (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  66. نسائى، احمدبن على. (1411ق). السنن الکبرى، یکم، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
  67. النووی، محی‌الدین یحیى‌بن شرف. (بی‌تا). المجموع شرح المهذب، دار الفکر.
  68. هاشمی‌شاهرودی، سید محمود و دیگران. (1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت:، یکم، قم: موسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل‌بیت:، مرکز پژوهش‌های فارسى الغدیر.
  69. نرم‌افزار جامع فقه اهل‌بیت: 2.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 778
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 526


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب