آمار
| تعداد نشریات | 48 |
| تعداد شماره‌ها | 2,291 |
| تعداد مقالات | 33,203 |
| تعداد مشاهده مقاله | 11,796,036 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,989,037 |
بررسی تطبیقی معلومیت ثمن در حقوق مدنی ایران و مصر با رهیافتی به مستندات فقهی | ||
| فقه | ||
| دوره 28، شماره 105، فروردین 1400، صفحه 37-65 اصل مقاله (872.39 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2021.58441.2102 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد رسول آهنگران* 1؛ لقمان رضانژاد2 | ||
| 1استاد دانشگاه تهران، پردیس فارابی، دانشکده الهیات. | ||
| 2پژوهشگر حوزه علمیه قم. | ||
| تاریخ دریافت: 12 مرداد 1399، تاریخ بازنگری: 17 اسفند 1399، تاریخ پذیرش: 17 فروردین 1400 | ||
| چکیده | ||
| هنگام انعقاد قرارداد شماری از معاملات نوظهور، مانند پیش‌خریدها و سفارش تولید کالا، قیمت کالا معلوم و قطعی نیست؛ درحالی‌که این دسته از قراردادها با توجه به نظام حقوقی ایران به‌موجب موادی مانند 190 و 338 ق.م قابل پذیرش نیست. به همین جهت پژوهش پیش رو با رویکرد توصیفی تحلیلی به مقایسه ماهوی شرط معلومیت ثمن در نظام حقوقی ایران و مصر پرداخته است. در هر دو نظام حقوقی، لزوم معلومیت ثمن تصریح شده است؛ در نظام حقوقی مصر قابلیت تعیین ثمن از مصادیق معلومیت آن به شمار آمده است، ولی معیار در نظام حقوقی ایران، تحقق علم تفصیلی به ثمن است، مگر در عقود مسامحه‌ای، نظیر عقد ضمان، هبه، صلح و... که علم اجمالی در آنها کافی است. پژوهش حاضر پس از بازخوانی اندیشه‌های حقوقی ایران و مستندات فقهی آن، لزوم معلومیت ثمن را به‌عنوان شرط وجودی نپذیرفته و مراد فقها از شرط مذکور را به امر عدمی، یعنی غرری‌نبودن ثمن معامله تفسیر کرده است که با این وصف، پذیرش نظام حقوقی مصر، یعنی قابلیت تعیین ثمن مشروط به غرری‌نبودن آن صحیح و شرعی است و به همین سبب، ظاهر حقوق مدنی ایران در معلومیت ثمن مانند ماده 216 ق.م، مخالف تفسیر فقهی مذکور تلقی شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ثمن؛ علم تفصیلی؛ علم اجمالی؛ غرر؛ جهل | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Comparative Study of Determination of Thaman in Iranian and Egyptian Civil Law with an Approach to Jurisprudential Documents | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mohammad rasool ahangaran1؛ loghman rezanezhad2 | ||
| 1Professor, University of Tehran, Farabi Campus, Faculty of Theology. | ||
| 2Researcher of Qom seminary. | ||
| چکیده [English] | ||
| When concluding a contract for a number of emerging transactions, such as purchasing in advance and goods production orders, the price of the goods is not clear and definite. While these contracts are not acceptable based on the Iranian legal system according to articles such as 190 and 338 of Civil Law. Therefore, this study with a descriptive-analytical approach has compared the nature of the condition of thaman (the amount paid by the buyer and received by the seller in commutative transactions such as sale and service) determination in the legal system of Iran and Egypt. In both legal systems, the need to determination of thaman is specified. In the Egyptian legal system, the capability of knowing thaman is one of the examples of its determination, but the criterion in the Iranian legal system is the realization of detailed knowledge of the thaman, except in indulgence contracts, such as a contracts of guarantee, gift, peace, etc., in which concise knowledge is sufficient. The present study, after examining the legal thoughts of Iran and its jurisprudential documents, has not accepted the necessity of thaman determination as an existence condition. The jurists have interpreted the meaning of the mentioned condition as non-existence, that is, the thaman of the transaction is not risky. However, the acceptance of the Egyptian legal system, that is, the capability of thaman determination is correct and legal when it is not risky. For this reason, the Iranian civil law in determining the thaman, such as Article 216 of Civil Law, is considered contrary to the above jurisprudential interpretation. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Thaman, detailed knowledge, concise knowledge, risk, ignorance | ||
| مراجع | ||
|
1. ابن‌تیمیة، أحمد بن عبدالحلیم. (1416ق ب). مجموع الفتاوی (چاپ اول). المدینة النبویة: مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف. 2. ابن‌تیمیة، أحمد بن عبدالحلیم. (1422ق الف). القواعد النورانیة (چاپ اول). المملکة العربیة السعودیة: دار ابن الجوزی. 3. ابن‌عابدین، محمد بن امین. (1415ق). حاشیة ردّ المحتار. بیروت: دارالفکر. 4. ابن‌قیم الجوزی، حمد بن أبی‌بکر. (1411ق). أعلام الموقعین (چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیة. 5. ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (چاپ سوم). بیروت: دارالصادر. 6. اردبیلی، احمد بن محمد. (1404ق). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 7. انصاری، محمد بن امین. (1415ق). مکاسب المحشی (چاپ سوم). قم: مؤسسه مطبوعاتی دارالکتب. 8. أنور العمروسی. (2012م). الموسوعة الوافیة فی شرح قانون المدنی (چاپ پنجم). مصر: دار العدالة. 9. أنور، سلطان. (1940م). عقود المسماة. بیروت: دار النهضة العربیة. 10. بحرانی آ‌ل‌عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم. (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام التعرة الطاهرة (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 11. البهوتی، منصور بن محمد بن ادریس. (1402ق). کشف القناع علی متن الاقناع. بیروت: دارالفکر. 12. الجزیری، عبدالرحمن؛ غروی، سید محمدحسین؛ مازج، یاسر. (1419ق). الفقه علی مذاهب الأربعة و مذهب اهل البیت (چاپ اول). بیروت: دار الثقلین. 13. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1372). ترمینولوژی حقوق (چاپ ششم). تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش. 14. حر عاملی، محمد بن حسین. (1409ق). الوسایل الشیعة (چاپ اول). قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام). 15. الحطاب، محمد بن عبدالرحمن. (1423ق). مواهب الجلیل لشرح مختصر خلیل. بیروت: دار عالم الکتب. 16. خمینی، سید روح الله الموسوی. (1421ق). کتاب البیع (چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام. 17. خوانساری، محمد. (بی‌تا). الحاشیة الثانیة علی المکاسب (چاپ اول). بی‌جا، بی‌نا. 18. خوئی، سید ابوالقاسم. (بی‌تا الف). منهاج الصالحین (چاپ اول). قم: مؤسسة الخوئی الاسلامیة. 19. خوئی، سید ابوالقاسم. (بی‌تا ب). مصباح الفقاهة: مکاسب (چاپ اول). قم: بی‌نا. 20. دزفولی، محمد بن امین انصاری. (1415ق). کتاب المکاسب (چاپ اول). قم: کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. 21. الدسوقی، محمد بن احمد بن عرفة. (1424ق). حاشیة الدسوقی علی شرح الکبیر (چاپ دوم). بیروت: دارالکتب العلمیة. 22. سبزواری، سید عبدالاعلی. (1414ق). مهذب الأحکام فی بیان الحلال والحرام (چاپ چهارم). قم: مؤسسه المنار. 23. سنهوری، عبدالرازق احمد. (2009م). الوسیط فی شرح القانون المدنی. بیروت: منشورات الحقوقی العربی. 24. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر. (1359ق). الأشباه والنظائر فی الفروع. مصر: مکتبة التجاریة الکبری. 25. شریعتی فراهانی، سعید. (1393). حقوق خصوصی (چاپ اول). تهران: مؤسسه دائرةالمعارف الفقه الإسلامی. 26. شهید اول، محمد بن مکی. (1417ق). الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 27. شهید ثانی، زین‌الدین عاملی. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (محشی: سید محمد کلانتر، چاپ اول). قم: کتابفروشی داوری. 28. شیرازی، سید محمد حسینی. (بی‌تا). ایصال الطالب الی المکاسب (چاپ اول). قم: منشورات اعلمی. 29. صاحب، اسماعیل بن عباد. (1414ق). المحیط اللغة (چاپ اول). بیروت: عالم الکتب. 30. صفایی، سید حسن. (1391). نگاهی دیگر به ضابطه کفایت علم اجمالی در مورد معامله: تفسیر ماده 216 قانون مدنی بر مبنای قاعده غرر، مجله تحقیقات حقوقی، 59. 31. طاهری، حبیب‌الله. (1392). حقوق مدنی (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 32. طوسی، محمد بن حسن. (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیة (چاپ سوم). تهران: المکتبة المرتضویة لاحیاء آثار الجعفریة. 33. عاملی، سید جواد محمد بن حسینی. (1419ق). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة (چاپ اول). قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 34. عبدالرحمن، محمود. (بی‌تا). معجم المصطلحات و الالفاظ الفقهیة. بی‌جا، بی‌نا. 35. عزمی البکرمی، محمد. (2014م). موسوعة القضاء والتشریع فی القانون المدنی الجدید (چاپ اول)، القاهرة: دار محمود للنشر. 36. علامه حلی، حسن بن یوسف مطهر اسدی. (1414ق). تذکرة الفقها (چاپ اول). قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام). 37. فراهیدی، خلیل بن احمد. (1409ق). العین (چاپ دوم). قم: نشر هجرت. 38. فیومی، احمد بن محمد. (1414ق). مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی (چاپ دوم). قم: موسسة دار الهجرة. 39. قلعجی، محمد رواس؛ قنیبی، صادق. (1408ق). معجم لغة الفقهاء. بیروت: دار النفائس. 40. کاتوزیان، ناصر. (1395). عقود معین (چاپ دوم). تهران: گنج دانش. 41. الکاسانی الحنفی، علی‌الدین ابوبکر بن مسعود. (1409ق). بدائع الصانع. پاکستان: المکتبة الحبیبیة. 42. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب. (1429ق). الکافی (چاپ اول). قم: دارالحدیث. 43. گروهی از مؤلفان. (1422ق). مجلة الأحکام العدلیة (محقق: نجیب هواوینی). کراچی: کارخانه تجارتِ کتب نور محمد، آرام باغ، کراتشی. 44. لاری، سید عبدالحسین. (1418ق). التعلیقة علی المکاسب (چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة. 45. لنکرانی، فاضل. (1430ق). تفصیل الشریعة: کتاب الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر- کتاب الشفعه- کتاب الصلح (چاپ اول). قم: مرکز فقه الائمه الاطهار(ع). 46. محقق حلی، جعفر بن حسن. (1408ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام (چاپ دوم).قم: مؤسسه اسماعیلیان. 47. مرتضی زبیدی، محمد بن محمد. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس (چاپ اول). بیروت: دارالفکر. 48. المرداوی، علی بن سلیمان. (بی‌تا). الانصاف فی معرفة الراجح من الخلاف (چاپ دوم). بیروت: داراحیاء التراث العربیة. 49. منصور، محمدحسین. (1995م). شرح العقود المساة. بیروت: دار النهضة العربیة. 50. میرغینانی الحنفی، برهان‌الدین علی بن ابوبکربن عبدالجلیل. (بی‌تا). الهدایة شرح بدایة المبتدئ. مصر: الحلبی. 51. نائینی، میرزا محمدحسین غروی. (1373ق). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب (چاپ اول). قم: المکتبة المحمدیة. 52. نجفی، محمدحسن، (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (چاپ هفتم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 53. نراقی، احمد بن محمدمهدی. (1415ق الف). مستند الشیعة فی أحکام الشریعة (چاپ اول). قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام). 54. نراقی، احمد بن محمدمهدی. (1417ق ب). عوائد الأحکام فی بیان قواعد الأحکام ومهمات مسائل الأحکام (چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. 55. یحیی‌پور، جمشید؛ الهویی نظری، مهدی. (1391). مطالعه تطبیقی قابلیت تعیین ثمن در نظام‌های حقوقی ایران و انگلیس. مجله حقوقی دادگستری، 80. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 494 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 391 |
||