آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,387 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,993,367 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,705,552 |
گستره اختیارات نظام اسلامی در عرصه خصوصی و ضابطه‌‌مندی آن از منظر فقه سیاسی شیعه | ||
| فقه و سیاست | ||
| دوره 1، شماره 2، مهر 1399، صفحه 62-88 اصل مقاله (466.89 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/ijp.2021.61322.1016 | ||
| نویسنده | ||
| سیدکاظم سیدباقری* | ||
| دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 06 آذر 1399، تاریخ بازنگری: 12 تیر 1400، تاریخ پذیرش: 28 دی 1399 | ||
| چکیده | ||
| نوشته حاضر به گستره اختیارات نظام اسلامی در عرصه خصوصی و ضابطه‌‌مندی آن از منظر فقه سیاسی شیعه می‌‌پردازد. در این عرصه، فرض اولیه و اصل، عدم ولایت و عدم جواز مداخله، مبتنی بر لزوم حفظ کرامت انسان، لزوم عدالت‌‌ورزی و حرمت ظلم است؛ اما از آن‌جا که در مواردی برخی از شهروندان، حریم خصوصی دیگران را می‌‌شکنند، بر پایه قاعده «أهم و مهم» و برای حفظ نظام اسلامی، مصالح عمومی، امنیت جامعه، استقلال و منافع ملی، گستره اختیارات نظام اسلامی به‌طور محدود و تعیین‌‌شده، با مجوز قانونی با مصداق معین، به عرصه خصوصی شهروندان تسری می‌‌یابد. این امر مستند به دلیل عقل، آیات قرآن کریم و روایات است. با توجه به احتمال لغزش کارگزاران و رفتار برخی از عناصر خودسر و عدم رعایت مسائل حساس آن، تلاش گردیده است تا گام‌‌هایی آغازین برای طراحی فرایند ضابطه‌‌مندی ورود به عرصه خصوصی، برداشته شود؛ در این‌‌باره بر ضرورت وضع قانون‌‌های سخت‌‌گیرانه، تاکید بر تصمیم‌‌گیری جمعی، تعیین حد و مرز ضوابط اضطرار، ضرورت و مصلحت و تعیین حد و مرز موارد دخالت، تاکید شده است. این مساله در چارچوب فقه حکومتی و با روش اجتهاد و خوانش متون انجام شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اختیارات نظام اسلامی؛ ضابطه‌‌مندی ورود؛ عرصه خصوصی؛ فقه سیاسی شیعه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| حدود صلاحیّات النظام الإسلامی فی الأُمور الشخصیّة وضوابطها من منظار الفقه السیاسی الشیعی | ||
| نویسندگان [English] | ||
| سیدکاظم سیدباقری | ||
| أُستاذ مساعد فی المعهد العالی للثقافة والفکر الإسلامی، قم، إیران. | ||
| چکیده [English] | ||
| تتناول هذه المقالة موضوع مدى صلاحیّات النظام الإسلامی واختیاراته فی مجال الحرّیّات الشخصیّة والقواعد المنظّمة لها من منظار الفقه السیاسی لدى الشیعة. والمفروض الأوّل والأساس فی هذا المجال هو عدم الولایة وعدم الإجازة بالتدخّل، استناداً إلى لزوم حفظ الکرامة الإنسانیّة، ولزوم العدالة وحرمة الظلم. إلاّ أ نّه لمّا کان بعض الأفراد أحیاناً ینتهکون الحریم الخصوصی للآخرین فإنّه وانطلاقاً من قاعدة (الأهمّ والمهمّ) وسعیاً للحفاظ على النظام الإسلامی، وصیانة المصالح العامّة، وأمن المجتمع، والاستقلال والمصلحة الوطنیّة؛ تتّسع مساحة سلطات وصلاحیّات النظام الإسلامی بشکلٍ محدّد ومعیّن وعبر مجوّز قانونی بمصداقٍ معیّن لتشمل المجال الخاصّ للمواطنین. وهذا الأمر یستند إلى الدلیل العقلی وإلى آیات القرآن الکریم ونصوص الروایات. ونظراً لوجود احتمال اشتباه بعض موظفّی الدولة وممارسات بعض العناصر غیر المنضبطة وعدم مراعاتها للمسائل الحسّاسة، فقد بادر البعض بالقیام بالخطوات الأُولى لاقتراح الضوابط المنظّمة لکیفیّة الورود فی المساحات الشخصیّة. وقد تمّ التأکید فی هذا المجال على ضرورة وضع القوانین المشدّدة والحثّ على أن تکون القرارات جماعیّة، وتعیین حدود وضوابط الاضطرار والضرورة والمصلحة، وبیان مدى موارد التدخّل. وقد جرى البحث فی المقال عن هذه الأُمور فی إطار فقه الحکومة ومنهج الاجتهاد ومطالعة النصوص. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| صلاحیّات النظام الإسلامی, ضوابط الورود, المجال الشخصی, الفقه السیاسی الشیعی | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم 1. آقابابایی، حسین. (1396). حریم خصوصی در حقوق کیفری اسلام (چاپ اول). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. 2. ابن منظور، محمد بن مکرم. (1988م). لسان العرب. بیروت: دارالجیل. 3. استونز، راب. (1379). متفکران بزرگ جامعه شناسی (مترجم: مهرداد میردامادی). تهران: نشر مرکز. 4. حر عاملى، محمد بن حسن. (1409ق). تفصیل وسائل الشیعه إلى تحصیل مسائل الشریعه (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 5. حسینی شیرازى، سیدمحمد. (1426ق). الفقه، السلم و السلام (چاپ اول). بیروت: دارالعلوم للتحقیق و الطباعه. 6. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر. (1403ق). شرایع الاسلام. بیروت: دارالاضواء. 7. حمیرى، عبد‌الله بن جعفر. (1413ق). قرب الإسناد (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت. 8. خرازى، سیدمحسن. (1380). کاوشى در حکم فقهى تجسس. فصلنامه فقه اهل‌بیت، (26)، صص 52-142. 9. زمخشری، محمود. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (چاپ سوم). بیروت: دارالکتاب العربی. 10. سبحانی، جعفر. (1421ق). مفاهیم القرآن. قم: مؤسسه الإمام الصادق(علیه السلام). 11. سیدباقری، سیدکاظم. (1388). قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. 12. سیدباقری، سیدکاظم. (1398). ضوابط دخالت نظام اسلامی در عرصۀ خصوصی شهروندان از منظر فقه سیاسی شیعه. دوفصلنامه فقه حکومتی. (7)، صص 29-53. 13. سیوطى، جلال الدین. (1404ق). الدر المنثور فى تفسیر المأثور (چاپ اول). قم: کتابخانه آیة‌الله مرعشى نجفى. 14. شریف الرضى، محمد بن حسین. (1414ق). نهج البلاغه (محقق: للصبحی صالح(چاپ اول). قم: هجرت 15. صادقى تهرانى، محمد. (1419ق). البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن (چاپ اول). قم: نشر مؤلف. 16. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1381). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان. 17. طبرسى فضل بن حسن. (1377). تفسیر جوامع الجامع(چاپ اول). تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم. 18. طریحى، فخرالدین. (1375). مجمع البحرین (چاپ سوم). تهران: کتابفروشى مرتضوى. 19. طوسی، محمد بن حسن. (1423ق). التبیان فی تفسیر القرآن (مقدمه: شیخ آغابزرگ تهرانى، محقق: احمد قصیر عاملى). بیروت: دار احیاء التراث العربى. 20. عبدالقادر، ملاحویش آل‌غازى. (1382). بیان المعانى (چاپ اول). دمشق: مطبعه الترقى.. 21. مجلسى، محمدباقر. (1392). بحارالانوار. تهران: المکتبه الاسلامیه. 22. مکارم شیرازی، ناصر. (1385). اخلاق در قرآن. قم: مدرسه الإمام علی بن أبی‌طالب(علیه السلام). 23. منتظرى نجف‌آبادى، حسین‌‌على. (1409ق). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الإسلامیه (چاپ دوم). قم: نشر تفکر. 24. موسوی الخمینی، سیدروح‌الله. (1378). صحیفه امام. تهران: موسسۀ نشر آثار امام خمینی(ره). 25. Susan E. Gallagher. (2017). Introduction to "The Right to Privacy" by Louis D. Brandeis and Samuel Warren: A Digital Critical Edition, University of Massachusetts Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,225 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 376 |
||