آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,427 |
| تعداد مقالات | 34,796 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,505,224 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,921,947 |
درنگی در اصالت حجیّت ظنون عقلی؛ نقدی بر مقاله «بررسی انتقادی دیدگاه فنایی دربارۀ حجیّت ظنون عقلی» | ||
| نقد و نظر | ||
| مقاله 3، دوره 26، شماره 102، تیر 1400، صفحه 62-85 اصل مقاله (661.53 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2021.57318.1718 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن موسی وند* 2؛ | ||
| 1دکتری کلام امامیه از دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانشگاه تهران | ||
| تاریخ دریافت: 19 فروردین 1399، تاریخ بازنگری: 11 خرداد 1400، تاریخ پذیرش: 25 بهمن 1399 | ||
| چکیده | ||
| در فقه سنتی، اصل اولی، عدم حجیّت ظنّ است و تنها برخی ظنون خاص که به دلیل معتبر ثابت شده‌‌اند، حجیّت و اعتبار دارند. برخی اندیشمندان معاصر، اصل عدم حجیّت ظنون عقلی را به چالش کشیده‌‌اند و ادلۀ فقه سنتی بر این ادعا را ناتمام می‌‌دانند. در شماره 92 و 96 مجله نقدونظر مقاله‌‌ای از حسین کامکار در نقد مدعای ابوالقاسم فنایی و دفاع از اصل «عدم حجیّت ظنون عقلی» منتشر شد. ناقد در این دو مقاله کوشیده است اصل عدم حجیّت ظنون عقلی (مدعای فقه سنتی) را تثبیت کند و ضمن پاسخ به اشکال‌های ابوالقاسم فنایی، ادلۀ ایشان را نقد نماید. به عقیده ما، کوشش ایشان در نقد ادله فنایی و دفاع از فقه سنتی، ناتمام است و اصل حجیّت ظنون عقلی (مدعای فنایی) بدون ایراد پابرجاست. این مقاله با روش عقلی- تحلیلی در پیِ آن است نشان دهد که مدعای فقه سنتی مبنی بر اصالت عدم حجیّت ظنون، اساس قابل دفاعی ندارد و آنچه معقول و منطقی است خلاف آن است؛ بدین معنا که اصل، حجیّت همه ظنون است، مگر آن ظنونی که دلیل قاطع بر عدم حجیّتشان داشته باشیم. نتایجی که از بررسی دو مقاله حسین کامکار به دست آمد نشان می‌دهد ضعف روش‌‌شناختی، نقد ضعیف ادله فنایی، دقت‌نداشتن به حیث صدور و دلالت حدیث و بی‌توجهی به تقدم ادله عقلی بر نقلی، از جمله ضعف‌‌ها و کاستی‌‌های نقدهای مطرح بر مدعای فنایی است. نگارنده بر این باور است که حجیّت ظنون عقلی، از سوی شارع غیر قابل ردع است و ادله فقیهان و اصولیان ما در بی‌‌اعتباری حجیّت ظنون عقلی از قوت لازم برخوردار نیست و حجیّت ظنون عقلی، همانند قطع، ذاتی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حجیّت ظنون عقلی؛ روش‌‌شناسی فقه؛ ابوالقاسم فنایی؛ فقه سنتی؛ ضعف روش‌‌شناختی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Reflection on the Presumption of Reliability of Rational Conjectures; A Critique of the Paper “A critical review of Fanaei's view of validity of rational and experimental conjectures” | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mohsen moosavand2؛ | ||
| 1PhD, Imami Theology, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| 2tehran un | ||
| چکیده [English] | ||
| In the traditional jurisprudence, it is said that there is a presumption in favor of the unreliability of conjectures (ẓunūn), and only certain conjec-tures, buttressed with reliable evidence, are reliable or authoritative. Some contemporary intellectuals have challenged the unreliability of rational conjectures, believing that evidence adduced for the above claim in the traditional jurisprudence does not go through. In volumes 92 and 96 of Naqd va Nazar, an article was published by Hossein Kamkar in critique of Abolqasem Fanaei’s claim and in defense of the principle of the unreliability of rational conjectures. The critic tries to establish the principle of the unreliability of rational conjectures (the claim in tradi-tional jurisprudence), responds to Abolqasem Fanaei’s objections, and raises objections against his arguments. In my view, the critic’s attempt to undermine Fanaei’s arguments and defend the traditional jurispru-dence fails, and the principle of reliability of rational conjectures (Fanaei’s claim) is flawless. Drawing on a rational-analytic method, the paper seeks to show the implausibility of the claim by the traditional jurisprudence to the effect that conjectures are unreliable, and indeed the contrary is plausible and reasonable; that is, the idea that the pre-sumption is in favor of the reliability of all conjectures except in cases where there is conclusive evidence for their unreliability. The conclusion I draw from my consideration of the two papers by Hossein Kamkar is that his objections against Fanaei’s claim involve negligence of chains of transmissions and implications of hadiths and of the priority of rational evidence over transmitted evidence. I believe that the religious legisla-tor could not rule out the reliability of rational conjectures, arguments adduced by Muslim jurists and scholars of principles of jurisprudence are not sufficiently cogent, and rational conjectures are like certitudes essen-tially reliable. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Reliability of rational conjectures, methodology of jurisprudence, Abolqasem Fanaei, traditional jurisprudence, methodological flaws | ||
| مراجع | ||
|
1. تقوی اشتهاردی، حسین. (1418ق). تنقیح الاصول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(رحمة الله). 2. حکیم، محمدتقی. (1418ق). الاصول العامة فی الفقه المقارن. قم: مجمع جهانی اهل بیت(علیهم السّلام). 3. خراسانی، محمدکاظم. (1388). کفایة الأصول (محقق: مسلم قلی‌پور الجیلانی). قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم. 4. خمینی، مصطفی. (1418ق). تحریرات فی الأصول. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(رحمة الله). 5. طباطبایی حکیم، محمدسعید. (1414ق). المحکم فی اصول الفقه. قم: مؤسسة المنار. 6. طهرانی، سیدمحمد‌حسین. (1436ق). رسالة فی القطع و الظن. مشهد: نشر علامه طباطبایی. 7. عراقی، آقاضیاء. (1420ق). مقالات الأصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی. 8. فنایی، ابوالقاسم. (1389). اخلاق دین‌شناسی. تهران: انتشارات نگاه معاصر. 9. قماشی، سعید. (1384). جایگاه عقل در استنباط احکام. قم: نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 10. کامکار، حسین. (1397). بررسی انتقادی دیدگاه فنایی دربارۀ حجیّت ظنون عقلی (1). نقد و نظر، 23(92)، صص 28-54. 11. کامکار، حسین. (1398). بررسی انتقادی دیدگاه فنایی دربارۀ حجیّت ظنون عقلی (2). نقد و نظر، 24(96)، صص 51-75. 12. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (محقق: علی اکبر غفاری). تهران: دار الکتب الاسلامیه. 13. مظفر، محمدرضا. (1383). اصول الفقه. قم: دار الفکر. 14. هاشمی شاهرودی، سید‌محمود. (1417ق). بحوث فی علم الأصول. قم: نشر مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی. 15. هاشمی شاهرودی، سید‌محمود. (1434ق). موسوعة الشهید الثانی، الجزء الرابع، رساله «مخالفة الشیخ الطوسی لإجماعات نفسه». قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 1. تقوی اشتهاردی، حسین. (1418ق). تنقیح الاصول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&. 2. حکیم، محمدتقی. (1418ق). الاصول العامة فی الفقه المقارن. قم: مجمع جهانی اهل بیت^. 3. خراسانی، محمدکاظم. (1388). کفایة الأصول (محقق: مسلم قلی‌پور الجیلانی). قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم. 4. خمینی، مصطفی. (1418ق). تحریرات فی الأصول. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&. 5. طباطبایی حکیم، محمدسعید. (1414ق). المحکم فی اصول الفقه. قم: مؤسسة المنار. 6. طهرانی، سیدمحمد‌حسین. (1436ق). رسالة فی القطع و الظن. مشهد: نشر علامه طباطبایی. 7. عراقی، آقاضیاء. (1420ق). مقالات الأصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی. 8. فنایی، ابوالقاسم. (1389). اخلاق دین‌شناسی. تهران: انتشارات نگاه معاصر. 9. قماشی، سعید. (1384). جایگاه عقل در استنباط احکام. قم: نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 10. کامکار، حسین. (1397). بررسی انتقادی دیدگاه فنایی دربارۀ حجیّت ظنون عقلی (1). نقد و نظر، 23(92)، صص 28-54. 11. کامکار، حسین. (1398). بررسی انتقادی دیدگاه فنایی دربارۀ حجیّت ظنون عقلی (2). نقد و نظر، 24(96)، صص 51-75. 12. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق).الکافی(محقق: علی اکبر غفاری). تهران: دار الکتب الاسلامیه. 13. مظفر، محمدرضا. (1383). اصول الفقه. قم: دار الفکر. 14. هاشمی شاهرودی، سید‌محمود. (1417ق). بحوث فی علم الأصول. قم: نشر مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی. 15. هاشمی شاهرودی، سید‌محمود. (1434ق). موسوعة الشهید الثانی، الجزء الرابع، رساله «مخالفة الشیخ الطوسی لإجماعات نفسه». قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,724 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,046 |
||