علمی

علمی

سوسک

مترجم: فریده فرهادی

از هر چهار حیوان موجود روی کره‌ی زمین، یکی از آن‌ها سوسک است. اگر گیاهان را هم جزء موجودات زنده به حساب آوریم، در آن صورت از هر پنج جاندار شناخته شده، یکی از آن‌ها سوسک است. دانشمندان معتقدند که  بیش از 350هزار گونه سوسک وجود دارد که بسیاری از آن‌ها هنوز هم کشف نشده‌اند.

سوسک‌ها از لحاظ ظاهر به طور کلی بیضی شکل و مانند سایر حشرات دارای سه بخش اصلی در بدن‌شان هستند:

سر؛ با یک جفت شاخک و معمولاً یک جفت چشم مرکب.

قفسه‌ی سینه؛ با سه جفت پا و دو جفت بال که به صورت متقاطع روی شکم قرار گرفته است.

شکم؛ جایی که اندام تولید مثل و گوارش در آن قرار دارد.

بر اساس تحقیقات دانشمندان، قدمت اولین موجوداتی که به سوسک شباهت داشته‌اند، تقریباً به 270 میلیون سال پیش باز می‌گردد. سوسک‌های واقعی– آن‌هایی که شبیه سوسک‌های امروزی هستند- اولین بار در حدود 230 میلیون سال پیش ظاهر شدند. به نظر می‌رسد علت این‌که سوسک‌ها این مدت طولانی زنده مانده‌اند سازگاری بسیار زیاد با تغییرات زیست محیطی باشد.

به گفته‌ی حشره‌شناسان، سوسک‌ها تقریباً در هر کجای کره‌ی زمین، از قطب شمال گرفته تا قطب جنوب یافت می‌شوند. آن‌ها در آب و خشکی از جنگل‌ها گرفته تا چمن‌زارها، بیابان‌ها، تندراه‌ها و از سواحل گرفته تا کوهستان‌ها سکونت دارند.

سوسک‌ها از نظر اندازه بسیار متفاوت هستند و از اندازه‌ی میکروسکوپی تا بسیار بزرگ وجود دارند. کوچک‌ترین آن‌ها، گونه‌ی سوسک‌های «بال پر» است که طول آن‌ها کم‌تر از 1 میلی‌متر است. در انتهای دیگر این طیف، گونه‌ای سوسکی در آمریکای جنوبی به نام تیتانوس است که طولش به 20 سانتی‌متر هم می‌رسد.

از نظر سرعت حرکت، حشراتی فوق‌العاده سریع هستند. برای نمونه گونه‌ای سوسک آمریکایی می‌تواند با سرعتی در حدود ۷۵ سانتی‌متر در ثانیه به حرکت خود ادامه بدهد. کارشناسان معتقد هستند که علت سرعت بالای سوسک‌ها، هماهنگی عالی بین چشم‌ها و شاخک‌های سوسک با دست‌ها و پاهای آن‌هاست.

سوسک‌ها برای بسیاری از ما موجوداتی چندش‌آور هستند، ولی در واقع همه‌ی آن‌ها بد و زیان‌آور نیستند. حیات بسیاری از حیوانات دوست‌داشتنی، و حتی انسان در گرو زندگی همین سوسک‌های منفور است. سوسک‌ها یکی از منابع غذایی مهم برای پرندگان و پستانداران کوچک حشره‌خوار هستند. کاهش چشم‌گیر جمعیت سوسک به کاهش قابل توجه‌ای از جمعیت موجودات تغذیه‌کننده از آن‌ها منجر خواهد شد. انقراض گونه‌های سوسک‌ها می‌تواند حتی چرخه‌ی حیاتی نیتروژن را نیز مورد تهدید قرار داده و سلامت جنگل‌ها را با خطر جدی مواجه کند. چرا که اغلب آن‌ها از مواد آلی فاسد شده حاوی مقادیر بالای نیتروژن تغذیه می‌کنند و مدفوع این حشرات، نیتروژن را به خاک بازمی‌گرداند که مورد استفاده‌ی گیاهان قرار می‌گیرد. آن‌ها به ویژه در جنگل‌ها تجزیه‌کننده‌ی برجسته‌ای هستند.

البته بهتر است بدانیم که بعضی از انواع سوسک‌ها خطراتی برای انسان یا طبیعت ایجاد می‌کنند. سوسک‌ها ناقل عوامل بیماری‌زای مختلف مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها، تخم انگل‌ها و غیره هستند. هم‌چنین سوسک‌ها با آلوده کردن منابع آب و غذا باعث شیوع بیماری‌هایی از قبیل تب زرد، وبا، دیفتری، کزاز، سل، حسّاسیت، انواع اسهال خونی و... می‌شوند. گاهی نیز مواد ترشح شده از بدن سوسک و گاهی خودِ سوسک‌ها برای بعضی افراد ایجاد حساسیت می‌کنند.

بهترین روش مبارزه، از بین بردن پناهگاه‌های آن‌ها در محیط زندگی است. باید از انبــار کردن پس‌مانده‌های مواد غذایی در ساختمان‌ جلوگیــری کرد. پوشاندن مخازن آب، دفع صحیح فاضلاب، نصب سیفون‌، خشکاندن محیط‌های مرطوب، گذاشتن توری در مدخل هواکــش فاضلاب‌هـــا و چاه‌هـــای فاضلاب و گذاشتن سرپوش کف‌شویه‌ها از ورود و خروج سوســک و لانه‌گزینـــی ایـــن حشــره در محیط زندگی انسان جلوگیری می‌کند.