آمار

تعداد نشریات54
تعداد شماره‌ها2,374
تعداد مقالات34,187
تعداد مشاهده مقاله12,857,273
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,617,047
صادقی النجق, فاطمه, حسینی, سید محمد. (1400). رویکرد مقارَن در حاشیۀ شیخ بهایی بر شرح مختصر الأصول عَضُدی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 7(3), 7-38. doi: 10.22034/jrj.2020.57173.2022
فاطمه صادقی النجق; سید محمد حسینی. "رویکرد مقارَن در حاشیۀ شیخ بهایی بر شرح مختصر الأصول عَضُدی". اسلام و مطالعات اجتماعی, 7, 3, 1400, 7-38. doi: 10.22034/jrj.2020.57173.2022
صادقی النجق, فاطمه, حسینی, سید محمد. (1400). 'رویکرد مقارَن در حاشیۀ شیخ بهایی بر شرح مختصر الأصول عَضُدی', اسلام و مطالعات اجتماعی, 7(3), pp. 7-38. doi: 10.22034/jrj.2020.57173.2022
صادقی النجق, فاطمه, حسینی, سید محمد. رویکرد مقارَن در حاشیۀ شیخ بهایی بر شرح مختصر الأصول عَضُدی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 7(3): 7-38. doi: 10.22034/jrj.2020.57173.2022

رویکرد مقارَن در حاشیۀ شیخ بهایی بر شرح مختصر الأصول عَضُدی

جستارهای فقهی و اصولی
مقاله 2، دوره 7، شماره 3 - شماره پیاپی 24، آذر 1400، صفحه 7-38    اصل مقاله (725.36 K)
نوع مقاله: پژوهشی (داوری سریع)
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jrj.2020.57173.2022
نویسندگان
فاطمه صادقی النجق* 1؛ سید محمد حسینی2
1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران؛ (نویسنده مسئول)، رایانامه Sadeghy.mohanna135@gmail.com
2دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران؛ تهران- ایران؛ رایانامه info@drhosseini.ir
تاریخ دریافت: 26 اسفند 1398،  تاریخ بازنگری: 12 خرداد 1399،  تاریخ پذیرش: 11 خرداد 1399 
چکیده
شیخ بهایی آخرین اصولیِ دورۀ نهضت مجدد است که دو اثر ارزشمند زبدة ‌الأصول و حاشیۀ شرح مختصر الأصول، نشانۀ تبحر او در اصول است. زبدة ‌الأصول که سال‌ها متن آموزشی در مدارس بوده‌است در دورۀ سیطرۀ اخباریان، با توجه به الإحکام آمدی و نهایه علامه حلی، دربارۀ اصول فقه مذاهب نگاشته شد. او در حاشیه شرح مختصر الأصول با بیانی موجز و تخصصی، به اهمّ نقدهایش بر شرح مختصر الأصول عضدی پرداخت و با تشریح اقوال علمای بنامِ مذاهب اسلامی، به جمع آرا و ترجیح نظر مختار یا ارائۀ دیدگاه مستقل پرداخت. او اولین اصولی است که مفهوم «علم» را در تعریف فقه در معنای اعم از ظن و قطع به‌کار برد و بنابر مذهب تخطئه، اجتهاد را از مقولات مشکک برشمرد و اکثر مجتهدان را متجزی دانست. هم‌چنین او اولین کسی است که اجماع منقول به خبر متواتر را به‌سبب حسی بودنِ تواتر، معتبر ندانست؛ اطلاق لفظ «واجب» بر واجب مشروط را مَجاز خواند و تعبد به خبر واحد را عقلاً و به اجماع امامیه جایز شمرد. هدف از نگارش این مقاله، تخریج اسلوب شیخ بهایی در اصول فقه مقارن، به‌منظور الگوبرداری در تحقیقات مشابه است.
کلیدواژه‌ها
شیخ بهایی؛ شرح مختصر الأصول؛ زبدة ‌الأصول؛ عضدالدین ایجی؛ ابن‌حاجب؛ حاجبی
عنوان مقاله [English]
A Contemporary Approach to the Margin of Shaykh al-Bahāʼī on the Book Sharḥ al-Mukhtaṣar al-Uṣūl al-ʿAḍudī
نویسندگان [English]
Fatemeh Sadeghi alenjagh1؛ Seyed Mohammad Hosseini2
1Phd Student in Jurisprudence and Principle of Islamic Law at Tehran Universiy.
2Associate Professor of Jurisprudence and Principle of Islamic Law at Tehran Universiy.
چکیده [English]
Shaykh al-Bahāʻī is the last uṣūlī of the Era of Renewal, whose two valuable works namely, Zubdat al-Uṣūl and Ḥāshīyat al-Sharḥ al-Mukhtaṣar al-Uṣūl are the signs of his mastery over uṣūl. The book Zubdat al-Uṣūl, which has been an educational textbook in the Islamic Seminaries for many years, was written about the uṣūl al-fiqh al-madhāhib (Principles of Jurisprudence of the Islamic Schools of Thought) according to the books al-Aḥkām by Āmadī and al-Nihāyah by ʿAllāmah al-Ḥillī during the period of Akhbārī rule. In the book Ḥāshīyat al-Sharḥ al-Mukhtaṣar al-Uṣūl, he made the most important of his critiques of Sharḥ al-Mukhtaṣar al-Uṣūl al-ʿAḍudī with a concise and specialized statement. By explaining the views of the most prominent scholars of the Islamic schools of thought, he expressed the selected views or independent opinions. He was the first uṣūlī scholar who used the concept of “knowledge” in the definition of fiqh in both certitude (qaṭʿ) and presumption (ẓann) senses. According to the Takhṭiʼah (Falsification) School of Thought, he has considered ijtihād as a doubtful category and considered most of the mujtahids as mutijazzī (partial). He was also the first to deny Ijmāʿ al-Manqūl bi al-Khabar al-Mutawātir (transmitted consensus by the tradition narrated by several sources) due to being sensory of tawwātur, the first to allow the use of the word “wājib” (obligatory) for conditional obligatory, and the first to consider the obedience to khabar al-wāhid (tradition with a single transmitter) permissible rationally and according to the consensus of Shīʿah. This study aimed to explore out the style of Shaykh al-Bahāʼī in the principles of contemporary jurisprudence in order to emulate in similar research.
 
کلیدواژه‌ها [English]
Shaykh al-Bahāʼī, Sharḥ al-Mukhtaṣar al-Uṣūl, Zubdat al-Uṣūl, ʿAḍud al-Dīn Ījī, ibn al-Ḥājib, Ḥājibī
اصل مقاله

در دست اقدام...

مراجع
  1. آقابزرگ تهرانی، محمد حسن. (1403ق). الذریعة الی تصانیف الشیعه. بیروت: درا الاضواء.
  2. الآمدی، علی‌بن ابی‌علی. (بی‌تا). الإحکام فی أصول الأحکام. تحقیق عبدالرزاق عفیفی. بیروت: المکتب الإسلامی.
  3. ابن‌بابویه، محمد‌بن علی. (بی‌تا). علل الشرایع. قم: مکتبة الداوری.
  4. ابن‌جنی، عثمان‌بن جنی. (1428ق). شرح اللمع فی النحو. شرحِ باقولی، علی‌بن حسین؛ تحقیق حربی، محمد خلیل مراد. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  5. ابن‌جنی، عثمان‌بن عمر. (1428ق). سر الصناعة الاعراب. تحقیق عامر احمد رشدی شحاته و محمد حسین شافعی. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  6. ابن‌حاجب، عثمان‌بن عمر. (1431ق). الکافیة فی علم النحو و الشافیة فی علم التصریف و الخط. تحقیق صالح، عبدالعظیم شاعر. قاهره: مکتبة الآداب.
  7. ابن‌مالک، محمد‌بن عبدالله. (1420ق). شرح الکافیة الشافیة. تحقیق معوض، علی‌ محمد؛ عبدالموجود، عادل احمد. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  8. احتشامی‌نیا، محسن. (1390). پژوهش‌های ادوار اجتهاد و دکتر گرجی. فصلنامۀ پژوهش دینی، پاییز و زمستان (23)، 101-124.
  9. الإشرافی، شهم. (1415ق). نظریة ابن‌الحاجب الأصولیة من خلال کتابه «منتهی الوصول و الأمل فی علمی الأصول و الجدل». دار الحدیث الحسینیة،  (12)، 424-371.
  10. الاصفهانی، محمود‌بن عبدالرحمن (ابوالثناء). (1406ق). بیان المختصر شرح مختصر ابن‌الحاجب. تحقیق محمد مظهر. مکة مکرمة: جامعة ام‌القری.
  11. امین، محسن. (1403ق). اعیان الشیعه.تحقیق امین حسن. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  12. انصاری، مرتضی‌بن محمد امین. (1428ق). فرائد الأصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
  13. الإیجی أبی‌الفضل عبدالرحمن عضدالدین (1421ق). شرح العضد علی مختصرالمنتهی الأصولی. تحقیق فادی نصیف؛ طارق یحیی.بیروت:دارالکتب العلمیة.
  14. البابرتی الحنفی، محمد‌بن محمود. (1426ق). النقود و الردود شرح مختصر ابن‌حاجب. تحقیق العمری، ضیف‌الله‌بن صالح. الریاض: مکتبة الرشد الناشرون.
  15. بیضاوی، عبدالله‌بن عمر. (1429ق). منهاج الوصول الی علم الأصول. تحقیق محمد اسماعیل، شعبان. بیروت: دار ابن‌حزم.
  16. پویان، مرتضی. (1390). آشنایی با آثار فقهی وسبک علمی شیخ بهایی (ره). فقه، 18 (2)، 156-170.
  17. ثواقب، جهانبخش.(1392). فرآیند تحول مکتب اخباری و اصولی با تاکید بر واکنش شیخ بهاییو پژوهش‌نامه تاریخ اسلام، بهار (9)، 35-81.
  18. جرجانی، علی‌بن محمد. (قرن 8). حاشیه شرح مختصر الأصول (نسخۀ خطی). سامانۀ منابع دیجیتال، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. شمارۀ بازیابی: 2958-5.
  19. الحر العاملی، محمد‌بن الحسن. (بی‌تا). وسایل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة. تصحیح محمد الرازی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  20. حسینی خراسانی، سید احمد. (1387) سیر تکامل متون درسی و مدارس فقهی. فقه، 15 (2)، 35-69.
  21. حکیم، محمدتقی. (1431ق). الأصول العامه للفقه المقارن. تحقیق وفی شناوه. تهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیة.
  22. حلی، حسن‌بن یوسف. (1380). تهذیب الوصول الی علم الأصول. تحقیق رضوی کشمیری، محمد حسین‌بن علی نقی. لندن: مؤسسة الإمام علی8.
  23. حلی، حسن‌بن یوسف. (1425ق). نهایة الوصول الی علم الأصول. تحقیق ابراهیم بهادری. قم: مؤسسة الإمام صادق8.
  24. حیدری، علی‌نقی. (1382). اصول الاستنباط. ترجمۀ عباس زراعت؛ حمید مسجدسرایی. قم: حقوق اسلامی.
  25. الخراسانی، محمدکاظم. (بی‌تا). کفایة الأصول. قم: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیا الثراث.
  26. خوانساری، محمد باقر‌بن زین‌العابدین. (1390ق). روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات. قم: دهاقانی (اسماعیلیان).
  27. خویی، سید ابوالقاسم. (1377). مبانی الاستنباط. تحقیق ابوالقاسم کوکبی تبریزی. نجف اشرف: مطبعة الآداب.
  28. خویی، سید ابوالقاسم. (1430ق). مجمع الرسائل. تقریر محمدمهدی موسوی خلخالی و دیگران. قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخویی.
  29. درایتی، مصطفی. (1391). فهرستگان نسخه‌های خطی ایران (فنخا). ویرایش مجتبی درایتی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  30. الدمیری، بهرام‌بن عبدالله. (1430ق). شرح مختصر ابن‌الحاجب الأصولی باب الاجماع. تحقیق المزروعی، عبدالعالی‌بن علی. سعودی: جامعة ام‌القری.
  31. ذاکری، مصطفی. (1388). جستار: شیخ بهایی، زندگی و آثار او. کتاب ماه دین، اسفند (49)، 58-84.
  32. راد، علی. (1378). روش شناسی فقه الحدیثی شیخ بهایی. علوم حدیث، پاییز و زمستان (49 و 50)، 286-299.
  33. الرازی، محمد‌بن عمر. (1418ق). المحصول. تحقیق فیاض العلوانی، طه جابر. بیروت: مؤسسة الرسالة.
  34. ربانی بیرجندی، محمد حسن. (1391). اصول اهل سنت. سفیر نور، پاییز  (23)، 3-32.
  35. رحماندوست، مجتبی. (1379). تنوع در آثار شیخ بهایی. مجتمع آموزش عالی قم، بهار (5)، 153-190.
  36. ساباطی یزدی، عبد الرسول. (1377). حاشیۀ رسائل شیخ انصاری. تحقیق رضا استادی. قم: مؤسسۀ در راه حق.
  37. سیبویه، عمرو‌بن عثمان. (1410ق). کتاب سیبویه و یلیه تحصیل عین الذهب، من معدن جوهر الادب فی علم مجازات العرب. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
  38. السیوری، جمال‌الدین مقداد‌بن عبدالله. (بی‌تا). کنز العرفان فی فقه القرآن. قم: منشورات المکتبة المرتضویة للاحیاء الآثار الجعفریة.
  39. شیخ بهایی، محمد‌بن حسین. (1038ق). حاشیه شرح مختصر الأصول، مجموعه خطی شماره 3/13548 (37پ-146پ) کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره مدرک کتابخانه مجلسIR1650، خط نسخ، خافجی الغناقوی، احمد‌بن یوسف (خطاط). تصویر 144 تا 156
  40. شیخ بهایی، محمد‌بن حسین. (1050ق). حاشیه شرح مختصر الأصول، مجموعه خطی شماره 2621 کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، خط نسخ، آل حسینی نجفی، محمد‌بن عبدالحسین (خطاط). تصویر 60 و 64
  41. شیخ بهایی، محمد‌بن حسین. (1383). زبدة ‌الأصول مع حواشی المصنف علیها. تحقیق علی جبار گلباغی ماسوله. قم: شریعت.
  42. شیخ بهایی، محمد‌بن حسین. (1403ق). الکشکول. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
  43. صرامی، سیف‌الله. (1391). جستارگشایی در فقه پژوهی شیخ بهایی. فقه، 19 (1)، 155-172.
  44. الطوسی، ابی‌جعفر محمد‌بن الحسن. (بی‌تا). الإستبصار. تحقیق السید حسن الموسوی الخرسان. قم: دار الکتب الاسلامیة.
  45. الطوسی، محمد‌بن الحسن. (بی‌تا). العدة فی الأصول. تحقیق محمدرضا الانصاری. بی‌نا.
  46. طوسی، محمد‌بن حسن. (1364). تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید رضوان الله علیه. تحقیق و تعلیق سید حسن خرسان. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  47. علم الهدی، سید مرتضی. (بی‌تا). الذریعة الی اصول الشریعه. تصحیح ابوالقاسم گرجی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  48. علی‌پور، مهدی. (1382). درآمدی بر علم اصول. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
  49. مدرس تبریزی، محمد علی. (1369). ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیة و اللقب. چاپ سوم. تهران: کتابفروشی خیام.
  50. مظفر، محمدرضا. (1385). اصول الفقه. ترجمۀ عباس زراعت؛ حمید مسجدسرایی. قم: انتشارات حقوق اسلامی.
  51. میرزای قمی، ابوالقاسم‌بن محمدحسن. (1430ق). القوانین المحکمة فی الأصول. تحقیق رضا حسین صبح. قم: احیاء الکتب الاسلامیة.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 364
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 203


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب